Κασσελάκης-Κοτζιάς: Η αρχή μιας ενδιαφέρουσας ιστορίας- Τι κερδίζει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, τι μπορεί να αλλάξει στην Κουμουνδούρου

Ο Στέφανος Κασσελάκης θα μπορούσε να είναι φοιτητής (καθυστερημένου) μεταπτυχιακού ή PhD του καθηγητή Πολιτικών Θεωριών των Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Νίκου Κοτζιά στο πανεπιστήμιο Πειραιώς. Όσοι παρακολουθούν τα μαθήματά του μιλούν για τον σαγηνευτικό λόγο του και την δυνατότητά του να καθιστά ακόμα και το πιο βαρετό κεφάλαιο σε συναρπαστική ιστορία, συχνά με παραπομπές στα δικά του βιώματα και την μεγάλη εμπειρία του, αρχικά ως εμπειρογνώμονας στο υπουργείο Εξωτερικών, από την δεκαετία του ’90, και από το 2015 μέχρι το 2018 ως επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας με πλούσιο έργο στο οποίο εμβληματική θέση έχει η ιστορική συμφωνία των Πρεσπών.

Παρότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ επικαλείται συχνά τον όρο “πατριωτική αριστερά” και ξεσηκώνει αντιδράσεις (μεταξύ όσων αποχώρησαν επειδή θεωρούν πως κάνει διαχωρισμό με μία μη πατριωτική αριστερά…) είναι πιθανό να μην έχει διαβάσει το βιβλίο του συνομιλητή του (στην ψαροταβέρνα “Πανόραμα” της Καστέλλας) “Πατριωτισμός και Αριστερά” (Εκδόσεις Πολιτεία), το οποίο κυκλοφόρησε λίγους μήνες πριν την μεγάλη εκλογική νίκη του Αλέξη Τσίπρα, το 2015, και τον σχηματισμό της κυβέρνησης του (ΠΦΑ). Τότε που ο Νίκος Κοτζιάς -σταθερός συνομιλητής και μέντορας ως προς τα θέματα εξωτερικής πολιτικής- δέχτηκε να αναλάβει το υπουργείο Εξωτερικών με ιδιαίτερα δραστήρια ατζέντα και με σκοπό να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά στα μέτωπα των εθνικών θεμάτων.

Όπως αναφέρεται στην παρουσίαση εκείνου του βιβλίου,

Στο “Πατριωτισμός και Αριστερά” ο Ν. Κοτζιάς αποκαθιστά την έννοια του πατριωτισμού και τη θέτει σε ορθολογικές-ριζοσπαστικές βάσεις. Πρόκειται για ζήτημα θεμελιακό στην Ελλάδα “Αποικία Χρέους”, που τελεί υπό τη σκιά μνημονιακών πολιτικών και διεθνούς επιτροπείας. Ο πατριωτισμός δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί στον εθνικισμό της συντήρησης. Συνδέεται με την αριστερά, σε αντίθεση με όσα πιστεύει ένα κομμάτι της που αυτοπροσδιορίζεται ως “μη πατριωτικό”.
Ο συγγραφέας εξηγεί πώς γεννιέται το έθνος και ο εθνικισμός. Υποβάλλει σε αυστηρή κριτική τον αντιδραστικό εθνικισμό, που προωθεί την πολιτική αποκλεισμού των αδύναμων και των πολιτικά διαφορετικών με την υποταγή στους ισχυρούς της Δύσης.
Εθνικισμός, πατριωτισμός, διεθνισμός και κοσμοπολιτισμός, υποστηρίζει ο Ν. Κοτζιάς, είναι έννοιες και θεματικές ενός εκτεταμένου πεδίου κοινωνικών αγώνων, οι οποίοι αφορούν στη νοηματοδότηση αυτών των όρων, όπως, επίσης, στο πώς και από ποιον προσδιορίζεται το περιεχόμενο των κυρίαρχων αξιών στην κοινωνία.
Πατριωτισμός σημαίνει πολιτικός αγώνας για τη διαφύλαξη και ενδυνάμωση:
α) των δημοκρατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων του λαού
β) των δικαιωμάτων και δυνατοτήτων της χώρας στο διεθνές σύστημα.
Αποτελεί βασικό κριτήριο προσδιορισμού των “εθνικών συμφερόντων” που διασφαλίζει η ενεργητική δημοκρατική εξωτερική και αμυντική πολιτική. Πεποίθηση του συγγραφέα είναι ότι η αριστερά που νικά σε “πολιτισμικούς” αγώνες, όπως είναι αυτός του πατριωτισμού, αυξάνει τις προοπτικές επιτυχίας της. Διευκολύνεται για ευρύτερες συμμαχίες και τη συγκρότηση μιας Κυβέρνησης Σωτηρίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Είτε έχει, είτε δεν έχει διαβάσει το βιβλίο ο Στέφανος Κασσελάκης είναι μάλλον βέβαιο πως βάσει όσων έχει πει κατά καιρούς για το θέμα μπορεί να βρει σημεία σύγκλισης με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών.

Είναι άλλωστε γνωστό πως από την άμεση ή έμμεση κριτική του στην διακυβέρνηση 2015-19 (από την οποία έχει αφήσει εκτός τον Αλέξη Τσίπρα, αν και τελικά …εντός, αφού ο πρώην πρωθυπουργός δεν ήταν “ωσεί παρών”) έχει εξαιρέσει την Συμφωνία των Πρεσπών του “αρχιτέκτονα” Νίκου Κοτζιά. Ίσως να έχει ξεφυλλίσει την “Λογική της Λύσης”, το άλλο βιβλίο του συνομιλητή του όπου εξηγεί πολλά για τον τρόπο με τον οποίο, μαζί με τον Αλέξη Τσίπρα, έκαναν την διαπραγμάτευση που οδήγησε στην υπογραφή της συμφωνίας με τον Ζόραν Ζάεφ.

Η, ως φαίνεται, βέβαιη συμφωνία Κασσελάκη-Κοτζιά θα είναι επί της ουσίας μια συμφωνία ΣΥΡΙΖΑ-Πράττω, αφού ο πρώην υπουργός Εξωτερικών φροντίζει πάντοτε τους συνεργάτες του στην πολιτική κίνηση που, παρά τις αντιξοότητες, διατηρεί ως κόρη οφθαλμού σαν φορέα ιδεών και πολιτικών εφαρμογών. Με αυτήν, άλλωστε, συνεργάστηκε με τον ΣΥΡΙΖΑ μέχρι την στιγμή που συγκρούστηκε αρχικά με τους Πάνο Σκουρλέτη και Δημήτρη Τζανακόπουλο (τους κατηγορεί ότι υπονόμευσαν την συμμετοχή στελεχών της κίνησης στα ψηφοδέλτια των αυτοδιοικητικών και εθνικών εκλογών) και μέχρι την τελική ρήξη εξαιτίας της επιλογής Τσίπρα υπέρ του Πάνου Καμμένου -όπως λέει ο πρώην ΥΠΕΞ- σε εκείνη την κρίσιμη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, το 2018.

Έκτοτε, ο Νίκος Κοτζιάς παραμένει ιδιαίτερα δημοφιλής στο εκλογικό ακροατήριο του ΣΥΡΙΖΑ -και ευρύτερα-, ωστόσο οι σχεδόν ψυχρές σχέσεις με την προηγούμενη ηγετική ομάδα δεν επέτρεπαν ουσιαστικές συζητήσεις.

Είναι τώρα η σειρά του Στέφανου Κασσελάκη να βρει στο πρόσωπο του Νίκου Κοτζιά έναν πολιτικό μέντορα και ένα πρόσωπο που θα ενισχύσει την εικόνα του συρρικνωμένου ΣΥΡΙΖΑ. Προφανώς δεν αρκεί κάτι τέτοιο καθώς χρειάζεται και φρέσκο αίμα, όμως ο Κοτζιάς είναι ένα πολιτικό μέγεθος και ένας αειθαλής διανοούμενος που ξεφεύγει από την επικοινωνιακή κινητικότητα και την εσωστρέφεια των εκκαθαρίσεων. Ως θεωρητικός της αριστεράς, δε, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών γνωρίζει πολλά από τις (ιστορικές) διασπάσεις του χώρου και αναμφίβολα ο λόγος του έχει πρόσθετη αξία.

Μένει, ωστόσο, ένα ζήτημα. Ο Στέφανος Κασσελάκης πρέπει να γνωρίζει πως ο Νίκος Κοτζιάς είναι ένας επίμονος άνθρωπος με ισχυρή αυτοπεποίθηση και δύσκολα σηκώνει αποκλίσεις από όσα συμφωνηθούν. Στα δε θέματα της εξωτερικής πολιτικής, παρότι δεν προαλείφεται (και δεν ενδιαφέρεται) για την θέση του αρμόδιου τομεάρχη (εκεί βρίσκεται η Ρένα Δούρου και ο διπλωματικός σύμβουλος Βαγγέλης Καλπαδάκης, ο στενότερος συνεργάτης του Αλέξη Τσίπρα που κινείται -άγνωστο για πόσο- μεταξύ Κουμουνδούρου και Λεωφόρου Αμαλίας), είναι βέβαιο πως θα έχει βαρύνοντα λόγο και έμμεσο ρόλο. Οι θέσεις του είναι στέρεες, και μάλλον άλλοι πρέπει να μετακινηθούν, αν χρειαστεί, και όχι εκείνος. Το αντέχουν αυτό στο περιβάλλον του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ; Μένει να αποδειχθεί. Όπως και το ότι μάλλον πρέπει να κάνουν μερικά βήματα πίσω εκείνα τα πρόσωπα του παλαιότερου ΣΥΡΙΖΑ που δεν είχαν ιδιαίτερα καλές σχέσεις με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών. Κάποια απ΄ αυτά δεν έχουν τις ίδιες απόψεις και για τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής και την θεώρηση Κοτζιά. Ο τελευταίος, άλλωστε, προσέρχεται σε αυτή την συνεργασία και ως αυτόνομη πολιτική οντότητα αλλά και ως επικεφαλής της πολιτικής κίνησης “Πράττω”.

Εάν λυθούν αυτά και εφόσον ο Στέφανος Κασσελάκης φροντίσει την σχέση του με τον συνομιλητή του, τότε η συνεργασία ίσως αποδειχθεί προωθητική…