Ο στρατηγικός αιφνιδιασμός της Χαμάς

Η επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ είναι μια καλά οργανωμένη και σύνθετη επιχείρηση, η οποία εκτελείται από τουλάχιστον 1.000 ενόπλους σε ένα μεγάλο γεωγραφικό εύρος. Ο υψηλός αριθμός Ισραηλινών πολιτών και στρατιωτών που έχουν σκοτωθεί (τουλάχιστον 200), σε συνδυασμό με τους δεκάδες ομήρους, οδηγεί σε ένα μόνο συμπέρασμα: Η παλαιστινιακή οργάνωση κατόρθωσε να αιφνιδιάσει σε στρατηγικό επίπεδο.

του ΜΑΝΟΥ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ*

Η έννοια του στρατηγικού αιφνιδιασμού συζητήθηκε ευρέως κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Μετά το τέλος του ΒΠΠ, η αμερικανική πολιτική και στρατιωτική ελίτ έπασχε από το λεγόμενο σύνδρομο του Περλ Χάρμπορ· υπήρχε ο φόβος ότι μια μέρα οι Σοβιετικοί θα έκαναν ότι είχαν κάνει το 1941 οι Ιάπωνες. Ως εκ τούτου, οι Αμερικανοί οικοδόμησαν στρατηγικές πυρηνικής αποτροπής για να αποφύγουν άλλη μία αιφνιδιαστική επίθεση. Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου ώθησαν πολλούς αναλυτές να μελετήσουν τη τρομοκρατία ως ένα είδος στρατηγικού αιφνιδιασμού. Ο John Gaddis έχει ορίσει τον στρατηγικό αιφνιδιασμό «ως την περίπτωση κατά την οποία μια ένοπλη ενέργεια εκδηλώνεται με απροσδόκητο τρόπο σε μια απροσδόκητη στιγμή εναντίον ενός απροσδόκητου στόχου, με σκοπό να επιτευχθεί κάτι που δεν μπορούν οι πιο συμβατικές μέθοδοι πολέμου». Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο κινήθηκε η Χαμάς εναντίον των Ισραηλινών πολιτών και στρατιωτών.

Σε κάθε περίπτωση, η έννοια του στρατηγικού αιφνιδιασμού είναι στενά συνδεδεμένη με ζητήματα συλλογής και διαχείρισης πληροφοριών. Ο Richard Betts έχει υποστηρίξει ότι «η κύρια αιτία του αιφνιδιασμού δεν είναι η αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών, αλλά η απροθυμία των πολιτικών να πιστέψουν τις πληροφορίες ή να αντιδράσουν εγκαίρως». Αντιθέτως, ο Erik Dahl έχει την άποψη ότι μερικές φορές το πρόβλημα έγκειται στην ίδια «την υπηρεσία πληροφοριών που δεν μπορεί να συλλέξει τις πληροφορίες που χρειάζονται οι λήπτες αποφάσεων». Για δεκαετίες, το Ισραήλ έχτιζε την εικόνα μιας υπερδύναμης πληροφοριών που μπορεί να σταματήσει επιτυχώς τις επιθέσεις μεγάλης κλίμακας για δύο λόγους. Πρώτον, οι μυστικές υπηρεσίες του κατόρθωναν πάντα να συλλέξουν τις σωστές πληροφορίες. Δεύτερον, η εκάστοτε ηγεσία έδειχνε πάντα μεγάλη εμπιστοσύνη στις εκτιμήσεις των υπηρεσιών.

Σε αυτή τη φάση δεν είναι ακόμα γνωστό τι ακριβώς έχει συμβεί: Υπήρχαν πληροφορίες ότι η Χαμάς προετοίμαζε μια τόσο μεγάλη επίθεση και αγνοήθηκαν από την ηγεσία ή δεν υπήρχαν καθόλου πληροφορίες λόγω ολιγωρίας των μυστικών υπηρεσιών; Μπορεί να μη γίνει ποτέ δημοσίως γνωστό τι πραγματικά συνέβη, αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο. Η επίθεση της Χαμάς πλήττει σημαντικά την αξιοπιστία των ισραηλινών υπηρεσιών και θα επιφέρει ριζικές αλλαγές στο ισραηλινό σύστημα εθνικής ασφάλειας.

Αναδημοσίευση από το συνδρομητικό KREPORT

(*) Ο Μάνος Καραγιάννης είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Reader in International Security στο King’s College London. Το βιβλίο του Αποτροπή και Άμυνα κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος.