“Καλπάζει” η ακρίβεια στα τρόφιμα – Σε πίεση τα νοικοκυριά – Έρχεται και νέο κύμα αυξήσεων από τον Σεπτέμβριο

Κοντά στον στόχο που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βρέθηκε ο πληθωρισμός στη χώρα μας τον Ιούνιο, όμως η μάχη με την ακρίβεια συνεχίζεται και μάλιστα με αυξανόμενη ένταση. Η εκτίναξη των τιμών σε φρούτα, λαχανικά, κρέατα και γαλακτοκομικά, τρομάζει και πλήττει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. Πρόκειται για βασικά αγαθά που αποτελούν το καλάθι των νοικοκυριών και κάνουν πολύ πιο αισθητή την ακρίβεια. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 2,5% τον Ιούλιο, μία ανάσα από τον στόχο του 2% της ΕΚΤ, όταν πέρσι τον Ιούλιο ο πληθωρισμός έτρεχε με ρυθμό 11,6%. Θα μπορούσε να πρόκειται για μία νίκη κατά των αυξήσεων στις τιμές (παρά την άνοδο από τον Ιούνιο), όμως τα στοιχεία για τα τρόφιμα δεν αφήνουν περιθώρια για εφησυχασμό, πόσω μάλλον για πανηγυρισμούς. 

Ο καλπασμός του πληθωρισμού στα φρούτα με ρυθμό 19,4% και στα λαχανικά με 15,5% προκαλεί ανησυχία στο οικονομικό επιτελείο και υπενθυμίζει ότι η διάχυση της ακρίβειας στην οικονομία μπορεί να προκαλέσει σημαντική ζημιά, η οποία θα φανεί μετά από μήνες στις σχετικές οικονομικές μετρήσεις. Ακόμη και αν ο πληθωρισμός τρέξει με 2% ή χαμηλότερα στους επόμενους μήνες, θα έχει αφήσει πίσω του ένα «βάρος» ακρίβειας που θα χρειαστεί καιρό για να ισορροπήσει.

Είναι επίσης ανησυχητικό, ότι ο πληθωρισμός εμφανίζει σημάδια αναζωπύρωσης παρά τη μεγάλη μείωση των τιμών της ενέργειας, η οποία έχει συμβάλλει τα μέγιστα στον περιορισμό του φαινομένου τους τελευταίους μήνες. Κρίσιμα θα είναι τα στοιχεία των επόμενων μηνών, διότι η βάση σύγκρισης θα είναι με τον Αύγουστο του 2022 που οι τιμές του φυσικού αερίου εκτινάχθηκαν σε ιστορικά υψηλά, δίνοντας τροφή για εκτιμήσεις που ήθελαν την Ευρώπη να περνάει μία τρομακτική κρίση κατά τη διάρκεια του χειμώνα με κίνδυνο πλαφόν στη χρήση της ενέργειας. 

Οι τιμές του φυσικού αερίου εμφανίζουν αποπληθωριστικές τάσεις με ρυθμό -68,9% και του ηλεκτρισμού κατά -16,2%. Όλες οι κατηγορίες εκτός ενέργειας και καυσίμων σημειώνουν σημαντική άνοδο. Ο τουρισμός είναι δεδομένο ότι συμβάλλει στην περαιτέρω αύξηση των τιμών, με τις αυξήσεις στα εισιτήρια αεροπλάνου να φτάνουν το 11,6% σε ετήσια βάση και στα πακέτα διακοπών στο 9,9%. Γενικότερα, το φαινόμενο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί πριν οι τιμές των τροφίμων ξεφύγουν από κάθε έλεγχο. 

Διεθνώς, οι ειδικοί εκτιμούν ότι βιώνουμε ίσως τη χειρότερη κρίση ακρίβειας στη σύγχρονη ιστορία και τα προβλήματα που παρατηρούνται στα τρόφιμα έχουν τη δυναμική να προκαλέσουν νέα οικονομική κρίση που θα έχει τη μορφή στασιμοπληθωρισμού. 

Υπενθυμίζεται ότι ο πληθωρισμός μετρήθηκε στο 1,8% τον Ιούνιο ενώ είναι ανησυχητικό ότι τον Ιούλιο ήταν υψηλότερη η βάση σύγκρισης. Με βάση τα προκαταρκτικά στοιχεία της Eurostat και σε εναρμονισμένο επίπεδο, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε σε ετήσια βάση στο 3,4% από 2,8% προηγουμένως. 

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η αύξηση του Γενικού ΔΤΚ κατά 2,5% τον φετινό Ιούλιο, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Δείκτη του Ιουλίου 2022, προήλθε κυρίως από τις μεταβολές στις ακόλουθες ομάδες αγαθών και υπηρεσιών:

1. Από τις αυξήσεις των δεικτών κατά:

• 12,3% στην ομάδα Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ψωμί και δημητριακά, κρέατα (γενικά), ψάρια (γενικά), γαλακτοκομικά και αυγά, έλαια και λίπη, φρούτα (γενικά), λαχανικά (γενικά), ζάχαρη σοκολάτες-γλυκά-παγωτά, λοιπά τρόφιμα, καφέ-κακάο-τσάι, μεταλλικό νερό-αναψυκτικά-χυμούς φρούτων.
• 3,4% στην ομάδα Αλκοολούχα ποτά και καπνός, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα αλκοολούχα ποτά (μη σερβιριζόμενα).
• 5,2% στην ομάδα Ένδυση και υπόδηση, λόγω αύξησης των τιμών στα είδη ένδυσης και υπόδησης.
• 6,4% στην ομάδα Διαρκή αγαθά-Είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: οικιακές συσκευές και επισκευές, υαλικά-επιτραπέζια σκεύη και σκεύη οικιακής χρήσης, είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού, οικιακές υπηρεσίες.
• 7,8% στην ομάδα Υγεία, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: φαρμακευτικά προϊόντα, ιατρικές-οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες, νοσοκομειακή περίθαλψη.
• 3,5% στην ομάδα Αναψυχή-Πολιτιστικές δραστηριότητες, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: διαρκή αγαθά αναψυχής και πολιτισμού, μικρά είδη αναψυχής-άνθη-κατοικίδια ζώα, κινηματογράφους-θέατρα, πακέτο διακοπών.
• 2,2% στην ομάδα Εκπαίδευση, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: δίδακτρα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, δίδακτρα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• 6,2% στην ομάδα Ξενοδοχεία-Καφέ-Εστιατόρια, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα εστιατόρια-ζαχαροπλαστεία-καφενεία-κυλικεία.
• 3,6% στην ομάδα Άλλα αγαθά και υπηρεσίες, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: κομμωτήρια και καταστήματα προσωπικής φροντίδας, άλλα είδη ατομικής φροντίδας, άλλα προσωπικά είδη, ασφάλιστρα υγείας, ασφάλιστρα οχημάτων.

2. Από τη μείωση του δείκτη κατά:

• 11,8% στην ομάδα Στέγαση, λόγω μείωσης κυρίως των τιμών σε: ηλεκτρισμό, φυσικό αέριο, πετρέλαιο θέρμανσης. Μέρος της μείωσης αυτής αντισταθμίστηκε από την αύξηση κυρίως των τιμών σε: ενοίκια κατοικιών, επισκευή και συντήρηση κατοικίας, υπηρεσίες κοινοχρήστων, υγραέριο, στερεά καύσιμα.
• 3,7% στην ομάδα Μεταφορές, λόγω μείωσης κυρίως των τιμών στα καύσιμα και λιπαντικά. Μέρος της μείωσης αυτής αντισταθμίστηκε από την αύξηση κυρίως των τιμών σε: καινούργια αυτοκίνητα, μεταχειρισμένα αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα[1]μοτοσυκλέτες, ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου, συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού προσωπικής μεταφοράς, εισιτήρια μεταφοράς επιβατών με αεροπλάνο.
• 2,8% στην ομάδα Επικοινωνίες, λόγω μείωσης κυρίως των τιμών στις τηλεφωνικές υπηρεσίες.

Νέες ανατιμήσεις

Στο μεταξύ, ήδη τα “σήματα” από την αγορά παραπέμπουν, σε νέες ανατιμήσεις, σε τουλάχιστον 100 κατηγορίες προϊόντων. Συγκεκριμένα, με βάση πληροφορίες, οι αυξήσεις μεσοσταθμικά θα κινηθούν από 8% έως 10%. Ήδη, π.χ. το παρθένο ελαιόλαδο έχει πάρει την ανιούσα και εκτιμάται ότι θα καταγράψει αύξηση έως και 50%, καθώς η τιμή παραγωγού βαίνει προς τα 9 ευρώ/κιλό .

Ήδη, δε, έχει εκτοξευθεί η τιμή του, καθώς σε σχέση με πέρυσι στο “ράφι” οι τιμές είναι διπλάσιες. Παράλληλα, με βάση τους τιμοκαταλόγους, που αναμένονται, οι αυξήσεις θα κινηθούν π.χ. στα αποσμητικά έως 15%, στο συσκευασμένο κρέας κατά 11%, στα γαλακτοκομικά κατά 10,5%, στα ξυραφάκια ξυρίσματος έως 10%, στα σοκολατοειδή και στα πατατάκια κατά 10%, στα αλλαντικά έως 5%, στα κατεψυγμένα λαχανικά κατά 4%,, στο ηλιέλαιο έως 4%, στον ελληνικό καφέ έως 3%.

Σε πίεση τα νοικοκυριά

Η κατάσταση αυτή, όπως αποτυπώνεται τόσο στα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, όσο και στην καθημερινή εικόνα των ραφιών των αλυσίδων, οδηγεί σε απόγνωση πολλά νοικοκυριά, που πλέον περιορίζουν τις αγορές της και στρέφονται στην αγορά προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας που είναι φθηνότερα σε σχέση με τα επώνυμα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της NielsenΙQ, περίπου το ένα τρίτο των πωλήσεων στα ελληνικά σουπερμάρκετ το πρώτο εξάμηνο του έτους αφορούσε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, ενώ το 70% των επώνυμων προϊόντων ήταν σε προσφορά ή μέρος προωθητικής ενέργειας. Ακόμη και έτσι οι καταναλωτές ξόδεψαν περισσότερα και αγόρασαν λιγότερα σε σχέση με πέρσι.

Αναλυτικα στο 24,8% διαμορφώθηκε το ποσοστό των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στις πωλήσεις των σουπερμάρκετ κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους καταγράφοντας το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς στην ιστορία των μετρήσεων. Την ίδια ώρα σχεδόν το 70% των πωλήσεων των επώνυμων προϊόντων αφορούσε είδη που βρισκόντουσαν σε κάποια προωθητική ενέργεια, καθώς οι καταναλωτές κυνηγούν πλέον σχεδόν αποκλειστικά τις προσφορές.

Ακόμη και έτσι το πρώτο εξάμηνο του έτους το καλάθι των αγορών από σουπερμάρκετ μειώθηκε, αλλά το κόστος αυξήθηκε για τους καταναλωτές, σύμφωνα με τα στοιχεία της NielsenΙQ. Ειδικότερα, η αξία των πωλήσεων το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αυξήθηκε κατά 8,7% σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2022.

Την ίδια ώρα όμως ο όγκος των πωλήσεων μειώθηκε κατά 2,5%, το οποίο σημαίνει πως η ανάπτυξη του τζίρου προέρχεται καθαρά από την αύξηση των τιμών.

Νέα μέτρα

Αναπόφευκτα, με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση στέλνει μήνυμα για ελέγχους στην αγορά, καθώς μάλιστα το φαινόμενο του “πληθωρισμού απληστίας” καταγράφεται επισήμως από φορείς, όπως η Τράπεζα της Ελλάδος.

“Δίνουμε βαρύτητα στους ελέγχους στους κλάδους στους οποίους καταγράφονται αυξήσεις στις πρώτες ύλες, είτε είναι σιτάρι, είτε είναι φρούτα, είτε είναι ελαιόλαδο, τρόφιμα γενικότερα” ανέφερε χθες ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας, μιλώντας στον Real Fm, τονίζοντας ότι: “Είμαστε εδώ για να διασφαλίσουμε ότι από εκεί και πάνω σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα δεν θα υπάρξει ούτε ένας ο οποίος να προσπαθήσει να αισχροκερδήσει εκμεταλλευόμενος μία πολύ δύσκολη κατάσταση για την ελληνική οικογένεια. Από τον παραγωγό και μετά, όλη η εφοδιαστική αλυσίδα θα ελεγχθεί. Προχωράμε σε αυστηρό έλεγχο του μεικτού περιθωρίου κέρδους. Έχουμε προχωρήσει ήδη σε συλλογή στοιχείων για να διασφαλίσουμε ότι δεν θα υπάρχει κανένα περιθώριο αισχροκέρδειας από τους υπόλοιπους κρίκους της εφοδιαστικής αλυσίδας. Είναι εφικτό να προσεγγίσουμε το πραγματικό μικτό περιθώριο από την αποτίμηση που έχουν στην αποθήκη τους και τις καθαρές τιμές πώλησης προς τους πελάτες τους και έτσι να επιβάλλουμε αυστηρά πρόστιμα στους παραβάτες. Υπενθυμίζω ότι πριν από δέκα ημέρες επιβάλλαμε το πρώτο πρόστιμο 24.265 ευρώ σε μεγάλη αλευροβιομηχανία. Υπενθυμίζω επίσης ότι οι επωνυμίες των υπότροπων θα δημοσιοποιούνται, όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία”.