Φίλιππος Πιέρρος: Ο καλλιτέχνης πρέπει να εκφράζει βιώματα, όνειρα, προσδοκίες

Ο «Ασπάλαθος» δεν είναι μόνο η κατοικία του Φίλιππου Πιέρρου, ενός σημαντικού Έλληνα της διασποράς (διετέλεσε ευρωβουλευτής στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και κατόπιν εργάζεται σε σημαντικές υπηρεσίες της Κομισιόν, ενώ ζει σχεδόν μόνιμα στο Παρίσι) στον Τριαντάρο, το εμβληματικό χωριό της Τήνου. Είναι μαζί ησυχαστήριο, αλλά κι ένας πρωτότυπος χώρος τέχνης, όπου φιλοξενούνται κάθε καλοκαίρι Έλληνες καλλιτέχνες.

Ο Φίλιππος Πιέρρος, όπως ο ίδιος υποστηρίζει, είναι δεινός υποστηρικτής της τέχνης και της προσφοράς, επιτελώντας ένα ιδιότυπο χρέος προς τον εαυτό του. Ελπίζει, κάποια στιγμή, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις να μπορούν να είναι διαθέσιμες σε μια πολύ μεγάλη μερίδα ανθρώπων, θεωρώντας, παράλληλα, το αυθεντικό και το γνήσιο μονόδρομο για τους δημιουργούς τέχνης.

Το Σάββατο 22 Ιουλίου, στον «Ασπάλαθο», θα πραγματοποιηθεί η έκθεση «Ίκαρος, ο έφηβος άγγελος», με έργα που δημιουργήθηκαν από τον Τάσο Μαντζαβίνο ειδικά για το νησί της Τήνου. Κοντολογίς, η Τήνος είναι και θα είναι, για όλους μας, φυτώριο εξαιρετικών καλλιτεχνών.  Μια κοιτίδα ανθρώπων, όπως ο Φίλιππος Πιέρρος, που ενστερνίζονται πέρα για πέρα τη φράση ότι «η τέχνη είναι ο πιο σύντομος δρόμος από άνθρωπο σε άνθρωπο».

Συνέντευξη

Κύριε Πιέρρο, θα ήθελα να μου μεταδώσετε το κλίμα, αυτή την καλλιτεχνική αύρα, που φέρει το νησί της Τήνου. Δεν είναι τυχαία, φυσικά, η συγκέντρωση τόσων πνευματικών ανθρώπων εκεί.

Η Τήνος, ασφαλώς, έχει μια πλούσια πνευματική και πολιτιστική παράδοση, που έλκει την καταγωγή της από την παρουσία πολύ σημαντικών ονομάτων του ελληνικού πολιτισμού. Σημαντικοί γλύπτες και ζωγράφοι έχουν υπάρξει και υπάρχουν στον τόπο αυτό. Ναι, έχει μια αύρα το νησί. Είναι, ξέρετε, δύσκολο, όμως, να την προσδιορίσει κανείς. Αλλά, όταν είσαι σε έναν χώρο, όπου έχεις απέναντί σου την Δήλο, όπου έχεις τόσο πυκνή και βαριά τη βυζαντινή παράδοση, όταν είσαι σε έναν χώρο, ο οποίος διετέλεσε για πολλά χρόνια υπό την ενετική κυριαρχία, είναι φυσικό να υπάρχει ένα πολύ έντονο πολιτιστικό αποτύπωμα κι αυτό να διατηρείται. Υπάρχει, επίσης, το φεστιβάλ της Τήνου, που γίνεται κάθε χρόνο και το οποίο προσπαθεί να διαιωνίσει αυτή την παράδοση και να εμπλουτίσει πολιτιστικά το νησί. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Συνεπώς, δεν πρέπει να εκπλησσόμαστε από αυτή την αύρα.

Ποιο είναι το δικό σας όραμα σε σχέση με το νησί. Το καλλιτεχνικό προϊόν είναι κάτι που αναζητείται συνειδητά από τη μερίδα του κόσμου;

Αυτά τα θέματα δεν είναι μόνο θέματα ζήτησης, αλλά και προσφοράς. Εγώ, επειδή είμαι κι οπαδός, κατά κάποιον τρόπο, της προσφοράς στην οικονομική ζωή, θεωρώ ότι η ζήτηση προσδιορίστηκε από το τι προσφέρει κανείς στο κοινό. Εννοώ ότι αυτό το πολιτιστικό αποτύπωμα της Τήνου πρέπει, πρώτον, να το εμπλουτίσουμε και δεύτερον να το επικαιροποιήσουμε. Και τι εννοώ με την επικαιροποίηση. Εννοώ, λόγου χάρη, να δοθεί μια ιδιαίτερη έμφαση από τον Δήμο, την περιφέρεια και το κράτος στο φεστιβάλ της Τήνου. Το φεστιβάλ της Τήνου πρέπει να αποκτήσει, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ένα συγκεκριμένο στίγμα, μια συγκεκριμένη στόχευση, η οποία δυστυχώς δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή. Πρέπει να εμπλουτιστεί με επαρκείς όρους και να γίνει πόλος έλξης. Έχω την εντύπωση ότι ο κόσμος που έρχεται στην Τήνο, Έλληνες κι αλλοδαποί, αναζητούν αυτό το πράγμα. Πολλοί, λόγου χάρη, έρχονται για το φεστιβάλ Τζαζ, που γίνεται τέλος Αυγούστου – αρχές Σεπτεμβρίου και που έχει πολύ καλή φήμη. Νομίζω ότι, αν το φεστιβάλ το οποίο διαρκεί από μέσα Ιουλίου έως τέλος Αυγούστου, αποκτήσει μια συγκεκριμένη στόχευση, θα γίνει ταυτόχρονα και πόλος έλξης. Μην ξεχνάμε ότι υπάρχει μια σημαντική πολιτιστική υποδομή στην Τήνο. Υπάρχει το πολιτιστικό κέντρο της Τήνου, υπάρχουν τα καταπληκτικά χωριά, υπάρχει το μουσείο μαρμάρου στον Πύργο, υπάρχουν ιδιωτικοί χώροι, οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως χώροι εκθέσεων. Το νησί πρέπει να συνεχίσει να βαδίζει προς αυτή την κατεύθυνση και βεβαίως να διατηρήσει και να αξιοποιήσει τη θρησκευτική παράδοση που υπάρχει, την προσκυνηματική παράδοση, αλλά δεν πρέπει να μείνουμε μόνο εκεί. Η Τήνος έχει κι άλλη προστιθέμενη αξία να δώσει κι αυτή πρέπει να την ανακαλύψουμε και να ενισχύσουμε.

Είχατε την ιδέα, πριν χρόνια, να θεσπίσετε έναν ετήσιο θεσμό, παρουσιάζοντας κάθε καλοκαίρι σύγχρονη ελληνική τέχνη, στον ιδιωτικό σας χώρο, στον Τριαντάρο της Τήνου. Ποιες είναι οι πιο σημαντικές εμπειρίες που έχετε συλλέξει;

Δε θα χρησιμοποιήσω τη λέξη «θεσμός». Είναι νομίζω μια πολύ αλαζονική λέξη και για την συγκεκριμένη περίπτωση δε με εκφράζει. Υπάρχει ένας πολύ ωραίος χώρος, σε ένα πολύ καλό σημείο της Τήνου, στον Τριαντάρο. Μου αρέσει η τέχνη και θεώρησα ότι, για δυο – τρεις εβδομάδες, κάθε καλοκαίρι, μπορώ να προσκαλώ κάποιον αναγνωρισμένο καλλιτέχνη, κάποιον καλλιτέχνη, που να έχει να δώσει ένα μήνυμα. Το 2018, φιλοξενήσαμε τον Αλέκο Κυραρίνη, το 2019 είχαμε μια συλλογική έκθεση με Μισούρα, Μανουσάκη, Τανιμανίδη και πολλούς άλλους φίλους. Το 2020, για λόγους πανδημίας δεν παρουσιάσαμε κάτι. Το 2021, είχαμε τη μεγάλη τιμή να φιλοξενήσουμε έργα του Παύλου Σάμιου. Πέρσι, έργα ενός πολύ αξιόλογου νέου καλλιτέχνη, του Βασίλη Πέρρου. Και φέτος, έχω τη μεγάλη τιμή να φιλοξενώ έργα του Τάσου Μαντζαβίνου. Θεωρώ ότι η ζωγραφική του είναι αξεπέραστη. Πολύ απλά θεωρώ ότι ο Τάσος Μαντζαβίνος ζωγραφίζει την Ελλάδα.

Το Σάββατο, 22 Ιουλίου, θα πραγματοποιηθεί η έκθεση: « Ίκαρος, ο έφηβος άγγελος», με έργα που δημιουργήθηκαν ειδικά για το νησί της Τήνου, από τον Τάσο Μαντζαβίνο. Με όλα αυτά που συμβαίνουν στο βραβευμένο σας οικοδόμημα, έχετε, ας πούμε, εκπληρώσει ένα είδος ιδιότυπου χρέους προς την τέχνη;

Ένα χρέος προς τον εαυτό μου, για να είμαι λίγο προσγειωμένος. Μου αρέσει η τέχνη, μου αρέσει που εκτίθενται, εδώ, διάφορα έργα. Ικανοποιώ και τις δικές μου καλλιτεχνικές φιλοδοξίες, αν θέλετε. Και νομίζω ότι βάζω κι εγώ ένα μικρό λιθαράκι στην πολιτιστική ζωή της Τήνου. Επίσης, ξέχασα να αναφέρω ότι υπάρχει και μια άλλη πολύ σημαντική παρουσία στην Τήνο, που είναι το μουσείο Τσόκλη, στο χωριό Κάμπος. Μια κυψέλη πολιτισμού, που θεωρώ ότι αξίζει και με το παραπάνω μια επίσκεψη εκεί.

Ποιοι είναι οι κοινοί τόποι που ίσως ενώνουν τη Γαλλία, όπου ζείτε κατά διαστήματα, και την Ελλάδα ως προς τη σκέψη και τις ελευθερίες.

Ζω μεταξύ Γαλλίας κι Ελλάδας. Στην Γαλλία, πήγα τα τελευταία χρόνια, λόγω της επαγγελματικής μου δραστηριότητας, διότι εκπροσωπούσα, για πολύ καιρό, την Ευρωπαϊκή Ένωση στον ΟΟΣΑ. Αυτά που ενώνουν είναι κι αυτά που με εκφράζουν, δηλαδή η τέχνη. Το Παρίσι είναι μια πόλη καλλιτεχνική, η πόλη του φωτός. Η Ελλάδα, το καλοκαίρι, είναι η χώρα του φωτός. Το φως είναι ο κοινός τόπος.

Κάτω από την μείζονα εικόνα της γενικευμένης κρίσης που πλήττει τον πλανήτη, υπάρχουν ρωγμές φωτός, που δείχνουν ίσως ανάκαμψη; Ήδη, αυτή τη στιγμή που μιλάμε ένα ακόμη πύρινο καλοκαίρι επαναλαμβάνεται.

Ρωγμές υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν και πρέπει να υπάρχουν. Κι εμείς πρέπει να ενισχύουμε αυτές τις ρωγμές. Ίσως είναι μια οδός διαφυγής, μια ευκαιρία σωτηρίας. Οι πυρκαγιές, από την άλλη, μας υπενθυμίζουν κι έναν πολύ σοβαρό κίνδυνο τον οποίο υποτιμήσαμε και συνεχίζουμε να υποτιμούμε: την κλιματική αλλαγή. Οι πυρκαγιές είναι ένα φαινόμενο που πλήττει όλη τη νότια Ευρώπη και θα συνεχίσει και πρέπει να δούμε πώς θα το αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά. Χωρίς λαϊκισμούς, χωρίς εξάρσεις, με την ύπαρξη των κατάλληλων μέσων, τον καθαρισμό των δασών, με την διάνοιξη δρόμων που να επιτρέπουν την πρόσβαση των πυροσβεστικών μέσων. Φοβάμαι ότι είναι ένα φαινόμενο, το οποίο θα κληθούμε να ζήσουμε τις επόμενες δεκαετίες. Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ. Κι αν δεν την αντιμετωπίσουμε ως πρώτη προτεραιότητα, οι επιπτώσεις θα είναι δυσμενείς, κυρίως στον οικονομικό τομέα.

Ο υπερτουρισμός, ως τάση στην Ελλάδα, μπορεί, μεταξύ άλλων, να επιφέρει την αφομοίωση δράσεων, όπως αυτών για τις οποίες είστε εμπνευστής; Χάνεται, πιστεύετε, η επιλεκτικότητα στο βωμό της μαζικότητας;

Δε νομίζω ότι τα προβλήματα που δημιουργεί ο υπερτουρισμός σχετίζονται με την αφομοίωση. Ούτε νομίζω ότι η μαζικότητα είναι κάτι κατ’ ανάγκη αρνητικό. Θεωρώ ότι αν όλες αυτές οι πολιτιστικές εκδηλώσεις μπορούν να είναι διαθέσιμες σε μια πολύ μεγάλη μερίδα ανθρώπων νομίζω ότι αυτό είναι κάτι το θετικό. Η μαζική διάχυση δηλαδή του πολιτιστικού νοήματος είναι για μένα κάτι απολύτως θετικό. Τώρα, ο υπερτουρισμός θέτει άλλα προβλήματα. Όπως η επιβάρυνση των υποδομών, υπερκατανάλωση, καταστροφή του τοπίου πολλές φορές. Δε νομίζω όμως ότι τέχνη και μαζικός τουρισμός σχετίζονται άμεσα. Υπό μία προϋπόθεση ότι οι δημιουργοί τέχνης δε θα επηρεαστούν, στρεφόμενοι σε μορφές καλλιτεχνικής δημιουργίας μη αυθεντικές. Ο καλλιτέχνης, όταν δημιουργεί πρέπει να εκφράζει βιώματα, όνειρα, προσδοκίες.

Όντας προσωρινός κάτοικος της Ελλάδας, τι σας ελκύει και τις σας απωθεί;

Η Ελλάδα είναι ο τόπος που γεννήθηκα. Είναι ο τόπος που θέλω να ζω, να αναπνέω. Γιατί το ελληνικό καλοκαίρι είναι αξεπέραστο, ας είμαστε απολύτως ειλικρινείς. Αυτό που με ελκύει είναι ο πολιτισμός. Με σαγηνεύει αυτή η προσπάθεια που κάνουμε ως λαός να βελτιώσουμε τα πράγματα, να εξασφαλίσουμε συνθήκες κανονικότητας, σταθερότητας, με την κοινωνιολογική έννοια του όρου. Με απωθούν η αλαζονική και χυδαία συμπεριφορά, η ευκολία που αντιμετωπίζουμε σύνθετα προβλήματα και που τα οποία απαιτούν πολύ πιο εποικοδομητικές προσεγγίσεις Υπάρχουν πολλά που πρέπει να διορθωθούν. Αυτό δε σημαίνει ότι μπορεί κανείς να εγκαταλείψει την Ελλάδα, ιδιαίτερα αν έχει γεννηθεί εδώ. Το ελληνικό καλοκαίρι είναι για μένα ο τελικός, αδιαπραγμάτευτος προορισμός.