Ιδιωτικά Πανεπιστήμια: Eίναι τελικά τα κορυφαία; Τι συμβαίνει στη “Μέκκα του καπιταλισμού” και στην Ευρώπη

Στο προσκήνιο επανέρχεται το θέμα ίδρυσης των ιδιωτικών πανεπιστημίων, κάτι που προανήγγειλε ο πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια των προγραμματικών δηλώσεων. Στόχος της κυβέρνησης είναι να ενεργοποιηθούν οι διακρατικές συμφωνίες ”πατώντας” ουσιαστικά στο άρθρο 28 του Συντάγματος ώστε με αυτό τον τρόπο να ξεπεραστεί και το τελευταίο εμπόδιο, για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων.

Νίκος Νανούρης

Με το θέμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων να αποτελεί προμετωπίδα της κυβέρνησης 21 μέρες αφότου ανέλαβε τα καθήκοντα της, εγείρονται  ερωτήματα αν κατά πόσο τα πολυδιαφημισμένα μη κρατικά πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού που έρχονται συχνά στο προσκήνιο ως παραδείγματα, είναι πράγματι πρότυπο εκπαίδευσης λειτουργίας.

• Στις ΗΠΑ, που για  όσους παρατηρούν επιδερμικά τα πράγματα θεωρούν ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι κραταιά και πρότυπο μηχανισμού, τα δεδομένα τους διαψεύδουν.

Από το 2016, 91 ιδιωτικά κολέγια στις ΗΠΑ έκλεισαν η συγνωνεύτηκαν σύμφωνα με ανάλυση του CNBC. Ένα φαινόμενο που εντάθηκε από την περίοδο της πανδημίας και μετά. Αρκετοί φοιτητές εξαιτίας και του τσουχτερού κόστους των διδάκτρων αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τη φοίτηση τους σε ιδιωτικό, ίδρυμα με αποτέλεσμα πολλά από αυτά να μην έχουν τους πόρους να συντηρηθούν και αναπόφευκτα να βάζουν λουκέτο.

Πρόσφατα είδαμε και κύκνειο άσμα του ιστορικού πανεπιστημίου Holy names. Tα λειτουργικά έξοδα του ιδρύματος ήταν δυσβάσταχτα με αποτέλεσμα οι περίπου 1000 σπουδάστες του να μένουν κυριολεκτικά ”ξεκρέμαστοι”, και έπρεπε να επιλέξουν ένα μικρότερο ίδρυμα ανθρωπιστικών σπουδών για να συνεχίσουν ομαλά τη φοίτηση τους.

Τα δημόσια πανεπιστήμια μπορούν να παρέχουν εξαιρετική εκπαίδευση στους φοιτητές και σε προσιτές τιμές.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στη  κορυφή της κατάταξης των  κορυγαίων κολλεγίων του Forbes για το 2021  βρέθηκε ένα δημόσιο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, ενώ ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι στη συγκεκριμένη λίστα από τα 25 κορυφαία Πανεπιστήμια , τα έξι είναι δημόσια.

• Το Χάρβαρντ, το οποίο βρισκόταν μόνιμα στην πρώτη θέση στην κατάταξη του Forbes και σε άλλες λίστες, υποχώρησε στην έβδομη θέση.

Τι συμβαίνει στην Ευρώπη

Στην Ευρώπη, κάθε άλλο παρά υποβαθμισμένα είναι τα δημόσια πανεπιστήμια τα οποία εξακολουθούν να έχουν τον πρώτο λόγο στις προτιμήσεις των νέων σπουδαστών.  Στη Γερμανία λειτουργούν 83 ιδιωτικά πανεπιστήμια, όπου σπουδάζει μόλις το 1% των Γερμανών φοιτητών και σε συνδυασμό με την αμφιβόλλου ποιότητας προγραμμάτων σπουδών, πολλά από αυτά να οδεύουν στο κλείσιμο.

Την αποτυχία του εγχειρήματος του ιδιωτικού παενπιστημίου γνώρισε και η Πορτογαλία Την δεκαετία του 80 ιδρύθηκαν εκατοντάδες ιδιωτικά πανεπιστήμια στην χώρα της Ιβηρικής χερσονήσου.

• Δημιουργήθηκαν στρατιές αρίστων οι οποίοι ουσιαστικά κατάφερναν να εξασφαλίσουν το συγκεκριμένο τίτλο επειδή απλά είχαν την οικονομική δυνατότητα να πληρώνουν για το πτυχίο τους. Πλέον τα ανώτατα εκεπαιδευτικά ιδρύματα ιδιωτικής φύσεως έχουν μειωθεί αισθητά.

Στην Αυστρία τα ιδιωτικά πανεπιστήμια τα αναγνωρίστηκαν πριν 19 χρόνια με τη συμμετοχή των φοιτητών να είναι ελάχιστη και τα περισσότερα εξ αυτών να είναι άσημα.

Μοναδική εξαίρεση στον κανόνα αποτελεί η Αγγλία, όπου τα δίδακτρα θεσπίστηκαν για πρώτη φορά στα δημόσια Πανεπιστήμια το 1998 από και ορίστηκαν στις 1.000 λίρες και σήμερα έχουν ξεπερνάει κατά μέσο όρο το όριο των 10.000 λιρών. Και όμως ακόμη και σε αυτό το πλαίσιο είναι δύσκολο ακόμη και να ανακαλέσει κανένας το όνομά των ιδιωτικών πανεπιστημίων καθώς δεν κατέχουν εξέχουσα θέση στην ακαδημαϊκή κοινότητα.

Είναι σημαντικό να επισημανθεί, η απόψη του Αναπληρωτή Καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης και Διεθνών Οικονομικών στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Περικλή Γκόγκα ότι δηλαδή σχεδόν το σύνολο των  πανεπιστημίων διεθνούς εμβέλειας που γνωρίζουμε οι περισσότεροι είναι μη-κερδοσκοπικά, not-for-profit όπως λέγονται την Αμερική.

• Τα πανεπιστήμια που γνωρίζουμε, από τα κορυφαία όπως MIT, Harvard, Oxford, Michigan, κλπ και ανήκουν στην ελίτ της ανώτατης εκπαίδευσης είναι μη-κερδοσκοπικά.

Σύμφωνα με τον κ. Γκόγκα τα κορυφαία πανεπιστήμια παρέχουν άριστες ακαδημαϊκές υπηρεσίες επειδή δεν έχουν στόχο το κέρδος.

Τα παραπάνω παραδείγματα αποδεικνύουν κατά κάποιο τρόπο ότι η άποψη που ακούμε να ψελίζεται αρκετά τα τελευταία χρόνια  ότι δηλαδή ”μόνο στην Ελλάδα δεν έχουμε ιδιωτικά πανεπιστήμια” κρύβει μια άγνοια σχετικά με την λειτουργία και την δομή των δημόσιων αλλά ιδιωτικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στο εξωτερικό.