Ο ΟΗΕ καλεί τις ΗΠΑ να αποκαταστήσουν τα θύματα βασανιστηρίων του Γκουαντάναμο – Εγκεφαλικές κακώσεις, μόνιμες αναπηρίες, διαταραχές ύπνου

Να παράσχει επειγόντως θεραπεία αποκατάστασης στους κρατούμενους που βασανίστηκαν μετά τη σύλληψή τους για την 11η Σεπτεμβρίου κάλεσε την κυβέρνηση των ΗΠΑ, η πρώτη ερευνήτρια του ΟΗΕ στην οποία επετράπη να επισκεφθεί το Γκουαντάναμο. Η Fionnuala Ni Aolain, σημείωσε ότι, με αυτό τον τρόπο, θα αποκατασταθούν οι σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές βλάβες των κρατουμένων και η χώρα, θα εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της βάσει του διεθνούς δικαίου.

Σε συνέντευξή της στον Guardian, η παρατηρητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα κατά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ έχουν την ευθύνη αποκατάστασης των ζημιών που προκάλεσαν στους μουσουλμάνους – θύματα των βασανιστηρίων τους. Τόσο εντός του στρατοπέδου κράτησης στην Κούβα, όσο και στις άλλες χώρες όπου απελάθηκαν οι πρώην κρατούμενοι, η ιατρική περίθαλψη υπήρξε ανεπαρκής, για την αντιμετώπιση πολλαπλών προβλημάτων, όπως οι τραυματικές εγκεφαλικές κακώσεις, οι μόνιμες αναπηρίες, οι διαταραχές ύπνου, τα flashbacks και η μη θεραπευμένη διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).

Τα βασανιστήρια αποσκοπούν στο να καταστήσουν αβοήθητα και ανίσχυρα τα θύματα

«Είναι όλοι επιζώντες βασανιστηρίων, ενός μοναδικού εγκλήματος σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, και χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη», λέει η ίδια. «Τα βασανιστήρια διαλύουν έναν άνθρωπο, αποσκοπούν στο να τον καταστήσουν αβοήθητο και ανίσχυρο, ώστε ψυχολογικά να πάψει να λειτουργεί. Στις συζητήσεις μου, τόσο με νυν όσο και με πρώην κρατούμενους, παρατήρησα τις βλάβες που προκαλούν», συμπλήρωσε.

Τον περασμένο Φεβρουάριο, η Ni Aolain κατάφερε να έχει, για πρώτη φορά, πρόσβαση στο κέντρο κράτησης, όπου, ακόμη και σήμερα, κρατούνται 30 άνδρες. Στην έκθεση αναφορικά με την τετραήμερη επίσκεψή της, διαπίστωσε ότι, η μη παροχή εξειδικευμένης φροντίδας, στοχευμένης στην αποκατάσταση των μακροχρόνιων επιπτώσεων των βασανιστηρίων, είχε σωρευτικό αποτέλεσμα που ισοδυναμούσε με «σκληρή, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση», κατά παράβαση των υποχρεώσεων της κυβέρνησης των ΗΠΑ βάσει διεθνών συμβάσεων. «Χωρίς εξαίρεση, κάθε ένας που συνάντησα παρουσιάζει, είτε ιατρικές παθήσεις που σχετίζονται με τη σωματική ζημιά που υπέστησαν από τα βασανιστήρια, είτε βαθιά ψυχολογική δυσφορία, όπως άγχος, κατάθλιψη, ακραίο τραύμα και αυτοκτονικό ιδεασμό», υπογράμμισε η Ni Aolain στον Guardian.

Τα πιο ακραία περιστατικά σημειώθηκαν πριν από 20 χρόνια, κατά τη διάρκεια του προγράμματος βασανιστηρίων της CIA μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Θύματα υπήρξαν μουσουλμάνοι ύποπτοι για τρομοκρατία. Τουλάχιστον 119 άνδρες υπέστησαν βασανιστήρια κατ’ ευφημισμόν γνωστά ως «ενισχυμένες τεχνικές ανάκρισης». Σύμφωνα με την ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ, παρά το πέρασμα του χρόνου, οι σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις εξακολουθούν να υφίστανται.

Κατοικούν σε σώματα που έχουν υποστεί βαθιά βλάβη

«Για αυτούς τους άνδρες, η διαχωριστική γραμμή μεταξύ παρελθόντος και παρόντος είναι εξαιρετικά λεπτή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι ανύπαρκτη: κατοικούν σε σώματα που έχουν υποστεί βαθιά βλάβη από τα βασανιστήρια», εξηγεί. Καθηγήτρια νομικής στα πανεπιστήμια της Μινεσότα και Queens στο Μπέλφαστ, η Ni Aolain εξήγησε ότι, παραδόξως, οι ΗΠΑ είναι, παγκοσμίως, πρωτοπόρος στην επινόηση θεραπείας για τους επιζώντες βασανιστηρίων. Ο αμερικανικός στρατός καθώς και ακαδημαϊκά κέντρα που εργάζονται με αιτούντες άσυλο από όλο τον κόσμο, έχουν προ πολλού προχωρήσει στην επιστημονική κατανόηση του τρόπου με τον οποίο μπορούν να βοηθηθούν τα θύματα για την αντιμετώπιση των βασανιστηρίων. Οι γνώσεις που απέκτησε η χώρα, ωστόσο, δεν εφαρμόστηκαν σε όσους υπέστησαν βασανιστήρια από τις δικές της Αρχές.

«Οι ΗΠΑ διαθέτουν κάποιες από τις καλύτερες εγκαταστάσεις και δυνατότητες θεραπείας από βασανιστήρια στον κόσμο. Μάλιστα, εξάγουν την τεχνογνωσία τους σε άλλες χώρες. Δυστυχώς, δεν έχει εφαρμοστεί στους κρατούμενους του Γκουαντάναμο, ενώ ούτε ένας άνθρωπος που έχει αποφυλακιστεί από το κέντρο κράτησης δεν είχε επαρκή αποκατάσταση», τονίζει η εισηγήτρια του ΟΗΕ, σύμφωνα με την οποία βασικό αίτημα είναι οι κρατούμενοι να περιθάλπονται από ανεξάρτητο ιατρικό προσωπικό. Επί του παρόντος, εξετάζονται από στρατιωτικούς γιατρούς που φορούν στολή – γεγονός από μόνο του σκανδαλώδες. «Η στολή για αυτούς τους κρατούμενους από μόνη της συνδέεται με βαθιά έλλειψη εμπιστοσύνης αλλά και ιστορικό κατάχρησης της ιατρικής περίθαλψης. Κάποιος που έχει υποστεί βασανιστήρια μπορεί να χάσει την εμπιστοσύνη του σε ολόκληρο το σύστημα», εξηγεί. Το πρόγραμμα βασανιστηρίων της CIA δημιουργήθηκε το 2002 από δύο ψυχολόγους, τον James Mitchell και τον Bruce Jessen. Αυτοί, σε μεγάλο βαθμό, βάσισαν το σχέδιό τους, σε πειράματα σε σκύλους οι οποίοι ανέπτυξαν «μαθημένη αδυναμία» όταν υπέστησαν ηλεκτροσόκ.

Η παρατηρήτρια του Οργανισμού είχε τη δυνατότητα να επισκεφθεί κρατούμενους όλων των κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένης της ομάδας των πέντε λεγόμενων «υψηλής σημασίας» ατόμων, που κατηγορούνται για τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Στην έκθεσή της δεν κατονομάζει αυτούς που συνάντησε, ούτε δίνει λεπτομέρειες για την κατάστασή τους, για λόγους προστασίας της ιδιωτικότητάς τους.

Κάποιοι από τους κρατούμενους του Γκουαντάναμο, ωστόσο, έχουν μιλήσει δημοσίως για τα μακροχρόνια προβλήματα που έχουν προκληθεί από τα βασανιστήρια. Ένας από τους κρατούμενους «υψηλής σημασίας», ο Ammar al Baluchi, μέσω του δικηγόρου του αποκάλυψε ότι πάσχει από τραυματική εγκεφαλική βλάβη η οποία και τού προκλήθηκε αφότου υπέστη «walling» – επαναλαμβανόμενο χτύπημα του κεφαλιού του σε τοίχο.

Μεταξύ των συμπτωμάτων του περιλαμβάνονται η ζάλη, η δυσκολία στη σκέψη αλλά και στην εκτέλεση απλών εργασιών. Με την πάροδο του χρόνου, οι βλάβες αναμένεται να επιδεινωθούν, σύμφωνα με τον δικηγόρο του. Ο τελευταίος πρόσθεσε ότι, ο πελάτης του, επιπλέον, δεν είναι σε θέση να κοιμηθεί για περισσότερες από δύο ώρες τη φορά αφού, ως τεχνική βασανιστηρίων, έχει υποστεί και τη στέρηση ύπνου.

Προδοσία στη μνήμη των θυμάτων

Σύμφωνα με την ερευνήτρια του ΟΗΕ, η παροχή βοήθειας στα θύματα βασανιστηρίων των ΗΠΑ, προκειμένου να ξεπεράσουν τις παθήσεις τους, αποτελεί χρέος από κάθε άποψη. Είναι σωστό για τα ίδια τα άτομα – θύματα βασανιστηρίων που έχουν αφεθεί, επί χρόνια, να υποφέρουν μόνα τους. Αλλά και για τις ΗΠΑ η θέση των οποίων, ως ηγέτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο, έχει πληγεί από το πρόγραμμα έκδοσης αλλά και από την ύπαρξη καθαυτή του Γκουαντάναμο που, όπως σημειώνει η Ni Aolain, λειτουργεί ως σύμβολο των βασανιστηρίων. Είναι σωστό, όμως, και για τις οικογένειες των 2.977 ανθρώπων που δολοφονήθηκαν στις 11/9, προς τις οποίες η νομικός υποστηρίζει ότι έχει μία «βαθιά και προσωπική δέσμευση». Η Ni Aolain υπογραμμίζει ότι, ένας από τους πυλώνες της εντολής που έχει λάβει από τον ΟΗΕ είναι, οι οικογένειες των θυμάτων της τρομοκρατίας, να έχουν το δικαίωμα σε επανόρθωση και λογοδοσία για τη δολοφονία των αγαπημένων τους προσώπων.

Τα βασανιστήρια, σύμφωνα με την ίδια, στερούν από τις οικογένειες των θυμάτων αυτό το δικαίωμα. Εγκρίνοντας την εφαρμογή τους, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ουσιαστικά εξασφάλισε ότι, οι οικογένειες, δεν θα είχαν ποτέ την ευκαιρία οι υπεύθυνοι να καθίσουν στο εδώλιο, καθώς οι υποθέσεις για την 11η Σεπτεμβρίου έχουν μπλέξει σε νομικά κωλύματα σχετικά με τα αποδεικτικά στοιχεία που αποκτήθηκαν υπό εξαναγκασμό.

Οι υπερασπιστές του αμερικανικού προγράμματος βασανιστηρίων, συχνά, έχουν δικαιολογήσει τις πρακτικές τους επικαλούμενοι τα θύματα. Η Ni Aolain δηλώνει ότι ισχύει το αντίθετο – πρόκειται για προδοσία στη μνήμη των θυμάτων. «Τα θύματα της τρομοκρατίας έχασαν το δικαίωμά τους στην αποκατάσταση της μνήμης των αγαπημένων τους προσώπων την 11η Σεπτεμβρίου. Αυτό θα το εξασφάλιζε μόνο μία δίκη. Αυτό που ακολούθησε δεν ήταν απλώς επιβλαβές για τη μνήμη των νεκρών, ήταν βαθιά επιζήμιο για τις ίδιες τις οικογένειες που έμειναν πίσω», καταλήγει.