Κωνσταντίνος Πάντος: Απαραίτητη η σωστή ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών σε ζητήματα αναπαραγωγικής υγείας

Η καθιέρωση της 15ης Ιουνίου ως Παγκόσμιας Ημέρας Γονιμότητας (με πρωτοβουλία της Assisted Conception Taskforce  – ACT) αποτελεί άλλη μία ευκαιρία ενημέρωσης για την υπογονιμότητα των ζευγαριών ή και των μεμονωνμένων ατόμων.

Ρούλα Σκουρογιάννη

Σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου 90 εκατομμύρια ζευγάρια αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα γονιμότητας και το υψηλότατο ποσοστό του 85% των ζευγαριών αυτών (77 εκατομμύρια), δεν αναζητούν ποτέ βοήθεια για να επιλύσουν το πρόβλημά τους. Αλλά ακόμα και όταν αναζητούν ιατρική βοήθεια, από τα 13 εκατομμύρια ζευγάρια που προσφύγουν σε ειδικό, ποσοστό μικρότερο από το 42%, θα αρχίσει τελικά θεραπεία. Το λυπηρό στατιστικό στοιχείο είναι ότι από όλα τα ζευγάρια που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υπογονιμότητας, μόνο το 6% έχουν την ιατρική βοήθεια που απαιτείται.

Αυτά τα παγκόσμια δεδομένα αναδεικνύουν το κενό στη σωστή ενημέρωση των ζευγαριών που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας. Στη χώρα μας, ανάλογο πρόβλημα αντιμετωπίζουν περίπου 300.000 υπογόνιμα ζευγάρια, με την ανάγκη όχι μόνο σωστής αλλά και έγκαιρης ενημέρωσης να είναι πιο επείγουσα από ποτέ. Είναι τουλάχιστον άδικο να υπάρχουν τα εργαλεία και η γνώση για να επιλυθούν τα περισσότερα προβλήματα γονιμότητας και οι ενδιαφερόμενοι να φτάνουν στον ειδικό όταν είναι αργά. Γιατί μην ξεχνάμε ότι εκτός από την επιστήμη, στη γονιμότητα υπάρχουν όρια που τα έχει θέσει η Φύση από τη δημιουργία του ανθρώπου και αυτά πρέπει να είναι σεβαστά!

Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας, στο libre, μίλησε ο Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος, κ. Κωνσταντίνος Πάντος, που ως εξειδικευμένος στην Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, έχει συνδέσει το όνομά του με την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας, καθώς έχει βοηθήσει να έρθουν στον κόσμο περισσότερα από 30.000 παιδιά, βοηθώντας χιλιάδες ζευγάρια να κάνουν πραγματικότητα το όνειρό τους. Όπως τονίζει ο ίδιος, η σωστή ενημέρωση από μικρή ηλικία είναι το κλειδί για να αποφύγουμε την όποια παρανόηση που θα φέρει δυσκολίες στην αντιμετώπιση προβλημάτων υπογονιμότητας. Είναι σημαντική η έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση για να αποφευχθεί η ακούσια ατεκνία!

·         Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας, θα θέλαμε να μας πείτε εάν διαπιστώνετε από τη δική σας εμπειρία ότι η σωστή ενημέρωση του ζευγαριού για τη γονιμότητα και τον οικογενειακό προγραμματισμό βρίσκεται σε καλά επίπεδα;

«Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας έναν από τους πιο συχνούς προβληματισμούς μου στην καθημερινή μου ιατρική πράξη, που στην ουσία θα είναι και η απάντηση στο ερώτημά σας.
Κάθε μέρα εδώ και πολλά χρόνια, βλέπω ζευγάρια που δυσκολεύονται να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους και τους αναλύω τα επιστημονικά δεδομένα περί γονιμότητας και η πλειονότητά τους καταλήγει με την έκφραση: “…αχ και να ήξερα”. Ή μόλις ανακοινώνω σε γυναίκα ότι μπήκε στην κλιμακτήριο μου απαντά με έκπληξη: “ποιος εγώ;”.
Δυστυχώς, και εγώ, όπως και πολλοί άλλοι συνάδελφοι, βιώνουμε καθημερινά αυτή την άγνοια και έλλειψη ενημέρωσης για ένα τόσο σημαντικό θέμα, όπως η γονιμότητα.
Αναφέρομαι κυρίως στις γυναίκες αλλά, ως ένα βαθμό ισχύει και για τους άνδρες σε κάποια θέματα».

·         Τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει σχετικά με αυτό;

«Αυτό που θα πρέπει να διασφαλίσουμε είναι να αποφευχθεί η ακούσια ατεκνία που προκύπτει από έλλειψη ενημέρωσης για τα όρια που θέτει η φύση, ενώ συγχρόνως σεβόμαστε την ατεκνία από επιλογή. Σωστή ενημέρωση από μικρή ηλικία είναι το κλειδί για να αποφύγουμε την όποια παρανόηση. Με την πάροδο της ηλικίας, υψώνονται φυσικοί φραγμοί γονιμότητας, αναγκάζοντας τα ζευγάρια να καταφύγουν στη λύση της τεχνητής γονιμοποίησης.
Το “εάν” και το “πότε” θα αποτελέσει η τεκνοποίηση στόχο για τον καθένα είναι προσωπική του επιλογή. Δικό μας καθήκον, όμως, ως επιστήμονες είναι να φροντίσουμε η νέα γενιά να έχει πρόσβαση στην ενημέρωση, ώστε να κάνει συνειδητές επιλογές αλλά και να προασπίσει τη γονιμότητά της, ιδίως μέσα από την κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού.

Επίσης, ένα από τα πιο χρήσιμα δώρα που μπορεί να κάνει μια γυναίκα στον εαυτό της σε οποιαδήποτε φάση της αναπαραγωγικής της ηλικίας, είναι μια αιματολογική εξέταση ΑΜΗ. Μια εξέταση που σου δίνει τη δυνατότητα για περισσότερες επιλογές στο μέλλον. Αυτήν δηλαδή της αξιολόγησης της ωοθηκικής εφεδρείας. Η αξιολόγηση αυτή γίνεται με τη μέτρηση των επιπέδων μιας ορμόνης που λέγεται αντιμυλλέριος (AMH)».

·         Υπάρχει κάποια εξέλιξη τους 12 τελευταίους μήνες στις τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που να δίνει επιπλέον ελπίδα στα υπογόνιμα ζευγάρια;

«Δεν θα ήθελα, σήμερα, που είναι η Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας, να μιλήσω για τα άλματα που έχει κάνει η επιστήμη σε επίπεδο εξωσωματικής και γενικά τεχνητής γονιμοποίησης, καθώς οι περισσότεροι υπερεκτιμούν την πιθανότητα να αποκτήσουν παιδιά μέσω αυτών των διαδικασιών και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το τι είναι δυνατόν και τι όχι.

Σήμερα το μήνυμα είναι σαφές: Τα όρια του αναπαραγωγικού μας συστήματος είναι πεπερασμένα και τα έχει θέσει η φύση. Υπάρχουν πάντα επιλογές αλλά καλό είναι να γνωρίζουμε. Θα επαναλάβω ενημέρωση, ενημέρωση, ενημέρωση!

Η επιστήμη έχει πραγματοποιήσει πολύ σημαντικές προόδους και μπορεί να βοηθήσει σήμερα όσους αντιμετωπίζουν υπογονιμότητα, με πολλές μεθόδους που προσαρμόζονται στις ιδιαιτερότητες του καθενός».

·         Υπάρχουν εξελίξεις που αναμένετε το επόμενο διάστημα (νομοθεσία, τεχνικές, φάρμακα) να αποτελέσουν όπλο στα χέρια σας έναντι της υπογονιμότητας; 

«Το όπλο για το οποίο μιλάμε σήμερα είναι να προετοιμάσουμε ένα ενημερωμένο μέλλον που θα βασιστεί στην ατομική, κοινωνική και επαγγελματική μας ευθύνη! Η ευθύνη της ιατρικής κοινότητας στην ενημέρωση, ο ρόλος των Μέσων Ενημέρωσης και του διαδικτύου στη διαμόρφωση αντιλήψεων που θα στηρίζονται σε αδιαμφισβήτητα ιατρικά δεδομένα και ο ρόλος των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στην προαγωγή της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης είναι σημαντικά.

Ανακοινώθηκε ότι στην επόμενη κυβέρνηση θα συσταθεί Υπουργείο Οικογένειας. Αν όντως τούτο ισχύσει πρόκειται για την πιο ευχάριστη είδηση. Έτσι, θα δοθεί η ευκαιρία στην πολιτεία, μεταξύ άλλων, να προάγει με τους κατάλληλους τρόπους την ενημέρωση και την εκπαίδευση των πολιτών σε ζητήματα αναπαραγωγικής υγείας, εστιάζοντας σε πολιτικές που χρειαζόμαστε όλοι για να μπορούμε να προασπίσουμε τη γονιμότητά μας αλλά και να διαχειριστούμε σωστά την υπογονιμότητα όποτε κι αν εμφανιστεί».