Ακρόπολη: Στις επείγουσες περιπτώσεις μνημείων που απειλούνται με καταστροφή

Συναγερμό για την Ακρόπολη σήμανε το Παρατηρητήριο Παγκόσμιας Κληρονομιάς (WHW) για την Ακρόπολη, η οποία εντάσσεται στις «επείγουσες» περιπτώσεις μνημείων που απειλούνται με καταστροφή. Ο λόγος για το τσιμέντωμα που φέρει την υπογραφή της απελθούσας υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, το οποίο μάλιστα πολλοί φοβούνται ότι προκάλεσε μη αναστρέψιμη βλάβη.

Αναφέρει χαρακτηριστικά η Επιτροπή μεταξύ άλλων στο σχετικό δελτίο Τύπου: «Επείγουσες περιπτώσεις όπου η Επιτροπή θα πρέπει να παρέμβει άμεσα είναι η συνεχιζόμενη έξωση των ιθαγενών Μασάι από την Περιοχή Διατήρησης Νγκορονγκόρο της Τανζανίας, η “παραμόρφωση” της Ακρόπολης στην Αθήνα, το καταρρέον βουνό εξόρυξης κοντά στο Ποτόσι στη Βολιβία, τα έργα αποξήρανσης στο Εθνικό Πάρκο Ντονιάνα της Ισπανίας και το σχέδιο καταστροφής του αρχαιότερου αρχαιολογικού χώρου της Αγίας Πετρούπολης για ένα επιχειρηματικό συγκρότημα – όλα καλύπτονται στην Έκθεση WHW».

«Κάποια μνημεία καταστρέφονται καθώς μιλάμε» δήλωσε ο Στέφαν Ντέμπκε, πρόεδρος του World Heritage Watch και εκδότης της έκθεσης.

Ο ίδιος μάλιστα σχολίασε ότι «η UNESCO είναι παγιδευμένη σε διαδικασίες και επιρροές πολιτικών λόμπι. Απαιτείται επειγόντως ένας αποτελεσματικός μηχανισμός ταχείας ανταπόκρισης». Προς επίρρωση, η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς, που συνεργάζεται στενά με την UNESCO, είχε κάνει παρατηρήσεις σε ανοιχτή επιστολή της, για τη στάση της μεικτής συμβουλευτικής αποστολής της UNESCO. Η τέως υπουργός Λίνα Μενδώνη προεκλογικά κατηγορήθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ ότι είχε χρησιμοποιήσει εργαλειακά την αυτοψία των εμπειρογνωμόνων της UNESCO στην «ανάπλαση» του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης.

Χαρακτηριστικά, τότε είχε αποκαλύψει την επιστολή που απέστειλε το WHW στις 12 Μαΐου στην πρόεδρο της UNESCO Οντρέ Αζουλέ με θέμα τη «Δεινή κατάσταση στην Ακρόπολη», με την οποία πίεζε να σταματήσουν οι καταστροφικές επεμβάσεις στην Ακρόπολη και καλούσε την UNESCO να θέσει το θέμα στην προσεχή διεθνή της σύνοδο τον Σεπτέμβριο. Ταυτόχρονα είχε ζητήσει να συμπεριλάβει την Ακρόπολη στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο, κάτι που επανέλαβε ο ίδιος ο Στέφαν Ντέμπκε, παρουσιάζοντας την Έκθεση του Παρατηρητηρίου Παγκόσμιας Κληρονομιάς για το 2023.

Το δελτίο Τύπου για την Έκθεση Παρατηρητηρίου Παγκόσμιας Κληρονομιάς 2023:

Ο Οργανισμός παρουσιάζει την πρώτη πλήρη τεκμηρίωση με 45 εκθέσεις για μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Στην έκθεση 2023, το World Heritage Watch, παγκόσμιο δίκτυο παρακολούθησης της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, δημοσίευσε μια πρώτη τεκμηρίωση και προκαταρκτική εκτίμηση των ζημιών σε τέσσερα Παγκόσμια Μνημεία στην Τουρκία και τη Συρία από τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε την περιοχή τον Φεβρουάριο.

Οι τέσσερις τοποθεσίες που επλήγησαν είναι το Ντιγιαρμπακίρ με την εκτεταμένη πόλη και τα τείχη στο τουρκικό Κουρδιστάν καθώς και τρεις τοποθεσίες στη Συρία: η ιστορική πόλη του Χαλεπίου, οι «Αρχαίες πόλεις της Βόρειας Συρίας» στο Κυβερνείο Ιντλίμπ και τα δύο μεσαιωνικά κάστρα Το Κρακ των Ιπποτών, και το Κάστρο του Σαλαντίν, νοτιότερα.

«Το Χαλέπι έχει πληγεί περισσότερο, ενώ οι ζημιές σε άλλες τοποθεσίες είναι εκτεταμένες αλλά μικρότερες, αν και ορισμένα κτίρια χρειάζονται επείγουσα στερέωση. Πολλά κτίρια στο Χαλέπι που καταστράφηκαν στον πόλεμο και δεν έχουν αποκατασταθεί σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς,επηρεάζονται περισσότερο από τον σεισμό», εξηγεί ο κ. Stephan Doempke, πρόεδρος του World Heritage Watch και εκδότης της έκθεσης.

«Η κατάσταση στη Συρία επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι διεθνείς δημόσιοι οργανισμοί δεν μπορούν να εργαστούν στη χώρα λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στο καθεστώς Άσαντ».

Οι εκθέσεις συντάχθηκαν από τοπικές ΜΚΟ και ειδικούς ακτιβιστές αμέσως μετά τον σεισμό, αλλά συμπεριλήφθηκε επίσης μια επίσημη έκθεση της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Μουσείων της Συρίας.

Η τεκμηρίωση για τα σεισμόπληκτα μνημεία αναφέρεται στην ενότητα Ειδικές Αναφορές της Έκθεσης WHW 2023 που περιλαμβάνει άλλα 45 μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς σε όλο τον κόσμο που απειλούνται από τον υπερτουρισμό, την κλιματική αλλαγή ή την ολοκληρωτική καταστροφή από δημόσια έργα. (Μια από τις εκθέσεις καταγράφει τις μη αναστρέψιμες φθορές που έχει υποστεί η Αγία Σοφία ύστερα από την μετατροπή της από μουσείο σε μουσουλμανικό τέμενος).

«Κάποια μνημεία καταστρέφονται καθώς μιλάμε», λέει ο κ. Doempke. «Χρειάζονται επείγουσα παρέμβαση και αναρωτιόμαστε γιατί κάποια από αυτά δεν είναι καν στην ατζέντα της προσεχούς συνόδου της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς (Ριάντ, 10-25/09/2023). Η UNESCO είναι παγιδευμένη σε διαδικασίες και επιρροές πολιτικών λόμπι. Απαιτείται επειγόντως ένας αποτελεσματικός μηχανισμός ταχείας ανταπόκρισης».

Επείγουσες περιπτώσεις όπου η Επιτροπή θα πρέπει να παρέμβει άμεσα είναι η συνεχιζόμενη έξωση των ιθαγενών Μασάι από την Περιοχή Διατήρησης Νγκορονγκόρο της Τανζανίας, η «παραμόρφωση» της Ακρόπολης στην Αθήνα, το καταρρέον βουνό εξόρυξης κοντά στο Ποτόσι στη Βολιβία, τα έργα αποξήρανσης στο Εθνικό Πάρκο Ντονιάνα της Ισπανίας και το σχέδιο καταστροφής του αρχαιότερου αρχαιολογικού χώρου της Αγίας Πετρούπολης για ένα επιχειρηματικό συγκρότημα – όλα καλύπτονται στην Έκθεση WHW.

Στο Ιστορικό Κάιρο, μπουλντόζες καταστρέφουν την αναμφισβήτητα πιο σημαντική νεκρόπολη του ισλαμικού κόσμου για την κατασκευή αυτοκινητοδρόμων. Δεκάδες Αιγύπτιοι διανοούμενοι, απογοητευμένοι από την αδράνεια της UNESCO, έχουν απευθυνθεί άμεσα στη Σαουδική Αραβία, προεδρεύουσα χώρα της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ζητώντας, ως θεματοφύλακα του Ισλάμ, να σώσουν ό,τι έχει απομείνει από την νεκρόπολη. Η καταστροφή συμβαίνει τόσο γρήγορα που δεν ήταν καν δυνατό να γραφτεί μια αναφορά για την κατάσταση.

Η Έκθεση Παρατηρητηρίου Παγκόσμιας Κληρονομιάς δεν βασίζεται σε μια ολοκληρωμένη έρευνα όλων των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Περιλαμβάνει μόνον τις εκθέσεις που έχουν υποβληθεί από φορείς της κοινωνίας των πολιτών ανά τον κόσμο με βάση τις επιτόπιες περίπλοκες συνθήκες και τις εθνικές πολιτικές.