Το “κρας τεστ” των δημοσκοπήσεων: Αλλάζει η τάση υπέρ της Ν.Δ;- Πού πήγε η “οργή” των Τεμπών;- Πόσο αντιπροσωπευτική είναι η “Εκτίμηση Ψήφου”;- Τι κρύβει η αδιευκρίνιστη ζώνη;

Στον κύκλο των δημοσκόπων μία από τις πλέον αμφιλεγόμενες μεθοδολογίες είναι αυτή της “Εκτίμησης Ψήφου” που περιλαμβάνει και την αναγωγή των ψηφοφόρων της λεγόμενης “αδιευκρίνιστης ζώνης” (αναποφάσιστων) ανάλογα με το τι ψήφισαν στις τελευταίες εθνικές εκλογές. Κάποιες εταιρείες την αποφεύγουν θεωρώντας πως κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει πως οι αναποφάσιστοι θα φτάσουν στις κάλπες και εάν το πράξουν ότι τελικά είναι πιθανότερο να επιλέξουν το κόμμα που είχαν προτιμήσει στις προηγούμενες εκλογές.

Κάποιες άλλες εταιρείες, ωστόσο, δοκιμάζουν να “εκτιμήσουν” την ψήφο των αναποφάσιστων και τότε η τελική εικόνα είναι αρκετά έως πολύ διαφορετική από αυτήν της (πρωτογενούς) “Πρόθεσης Ψήφου”. Μία άλλη παράμετρος που δεν αξιολογείται επαρκώς είναι η σταθερή υποεκπροσώπηση ψηφοφόρων συγκεκριμένων κομμάτων στις δημοσκοπήσεις, κάτι που επίσης αλλοιώνει την “φωτογραφία της στιγμής”. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σταθερά εδώ και πολλά χρόνια μεταξύ αυτών των κομμάτων που υποεκτιμώνται, κάτι που οφείλεται και στην “αντιδημοσκοπική κουλτούρα” που έχει αναπτυχθεί στο συγκεκριμένο κόμμα και στην επιθετική ρητορική κατά των εταιρειών μετρήσεων κατά το παρελθόν. Οι δημοσκόποι λένε πως αυτή η υποεκπροσώπηση του ΣΥΡΙΖΑ ξεπερνάει την μία ποσοστιαία μονάδα, ίσως και περισσότερο.

Είναι αδιάψευστη η “Παράσταση Νίκης”;

Από την άλλη, οι ίδιοι δημοσκόποι συνηθίζουν να επισημαίνουν πως ουδέποτε έχει διαψευστεί η “Παράσταση Νίκης”, ένα ποιοτικό στοιχείο που δείχνει ποιό κόμμα πιστεύουν οι ψηφοφόροι (όλων των κομμάτων) ότι θα κερδίσει στις κάλπες. Σε αυτή την προσέγγιση, η Ν.Δ είναι σταθερά πρώτη και σε αρκετά μεγάλη απόσταση από τον ΣΥΡΙΖΑ εδώ και αρκετά χρόνια και αυτό επιβεβαιώθηκε στις αναμετρήσεις του 2019. Το παρελθόν, όμως, είναι βεβαρημένο για τις εταιρείες δημοσκοπήσεων και όλοι γνωρίζουν πως σημειώθηκαν παταγώδεις αποτυχίες στις εκτιμήσεις τους, τόσο στις δύο αναμετρήσεις του 2015, όσο και στο δημοψήφισμα του καλοκαιριού της ίδιας χρονιάς.

Ως εκ τούτων η εκλογική αναμέτρηση της 21ης Μαϊου θα είναι ένα ιδιότυπο “κρας τεστ” και για τους δημοσκόπους, ιδιαίτερα επειδή το τελευταίο διάστημα παρατηρούνται τάσεις που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν από παράδοξες μέχρι δύσκολα ερμηνεύσιμες.

Η δημοσκόπηση της Metron Analysis για το “Βήμα της Κυριακής” ήταν η πρώτη του νέου κύματος μετρήσεων που θα δουν το φως της δημοσιότητας αυτή την εβδομάδα (τουλάχιστον πέντε) και είναι ενδεικτική μιας διαμορφούμενης τάσης. Περισσότερο ή λιγότερο ακριβής μένει να αποδειχθεί, ωστόσο επειδή μπήκαμε ήδη στην τελική ευθεία των 4 εβδομάδων για τις εκλογές οι εντυπώσεις που παράγονται από τις μετρήσεις δρουν μερικές φορές και ως “καύσιμη ύλη” για την ενίσχυση του προπορευόμενου κόμματος, δεδομένης της τάσης μερίδας του εκλογικού σώματος να αποφασίσει κυριολεκτικά πάνω από την κάλπη και να επιλεγει τον “νικητή”.

Η Metron Analysis, λοιπόν, δοκιμάζει την “Εκτίμηση Ψήφου”, κι ενώ στην “Πρόθεση” βρίσκει τη Ν.Δ στις 27,8% (από 26,2% στην προηγούμενη μέτρηση μετά την τραγωδία των Τεμπών και με τον ΣΥΡΙΖΑ στο 22,2% να κερδίζει μόλις 0,7%), στην αμφισβητούμενη μέθοδο της κατανομής των αναποφάσιστων την ανεβάζει στο 33,8%.

Το στοιχείο αυτό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αφενός, επειδή η Ν.Δ εμφανίζεται να επιστρέφει περίπου στα ποσοστά πριν το δυστύχημα στα Τέμπη με τους 57 νεκρούς που εκτόξευσε την οργή του κόσμου και την δυσαρέσκεια κατά της κυβέρνησης, αφετέρου διότι το 33,8% είναι ένα ποσοστό που μάλλον εύκολα μπορεί να αυξηθεί (και μόνο δια της βελτίωσης της συσπείρωσης) το επόμενο διάστημα και αποτελεί ικανό βατήρα για την επίτευξη αυτοδυναμίας -έστω και οριακής- στις δεύτερες κάλπες.

Ερωτήματα

Το εύρημα, είτε αριθμητικά είτε ως τάση, έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον επειδή δημιουργείται εύλογα η εντύπωση πως μετά από 4 χρόνια διακυβέρνησης και με ορυμαγδό αρνητικών θεμάτων για την κυβέρνηση τους τελευταίους αρκετούς μήνες (ακρίβεια, ενέργεια, πληθωρισμός, υποκλοπές, δάνεια, Τέμπη κ.ά) η Ν.Δ υφίσταται μικρή μόνο φθορά με τάση να πλησιάσει στην δεύτερη εκλογική αναμέτρηση (σε απόσταση περίπου δύο μονάδων εφόσον κατακτήσει οριακά αυτοδυναμία με 37,5-38%) το ποσοστό της νίκης της το 2019.

Τα ερωτήματα που ευλόγως ανακύπτουν είναι αρκετά διότι αυτή η τάση ενίσχυσης της Ν.Δ δεν επηρεάζεται ούτε από την αύξηση των ποσοστών των κομμάτων στα δεξιά της (Ελληνική Λύση, Δημιουργία, Πατριωτική Ένωση Εμφιετζόγλου και Μπογδάνου, κόμμα Κασιδιάρη υπό τη νέα, πιθανότατα, μορφή του με το ΕΑΝ του πρώην αντιεισαγγελέα του Α.Π Κανελλόπουλου), ούτε από το γεγονός ότι έχουν περιοριστεί οι μετακινήσεις (κεντρώων) ψηφοφόρων από το ΠΑΣΟΚ, το οποίο έχει ούτως ή άλλως αυξήσει δημοσκοπικά το ποσοστό του από το 8,1% του 2019.

Όλα αυτά, φυσικά, δεν είναι κάτι περισσότερο από απορίες και κάποιοι δημοσκόποι δίνουν απαντήσεις και εξηγήσεις. Αποτελούν όμως μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα που μένει να εξακριβωθεί στις κάλπες.

Το μέγαρο Μαξίμου θέτει ως εκλογικό στόχο ένα ποσοστό 34-35%, ώστε να θεωρηθεί εφικτή η αυτοδυναμία και να μην μπει ο Μητσοτάκης (αν η ΝΔ είναι πρώτο κόμμα) στη λογική να λάβει την πρώτη διερευνητική εντολή από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ένα ποσοστό μεταξύ 32% και 34% θεωρείται «γκρίζα ζώνη», ενώ ένα ποσοστό από 31% και κάτω θα σηματοδοτεί ήττα και εξελίξεις αμέσως μετά τις κάλπες. Με βάση, λοιπόν, την μέτρηση της Metron Analysis (πιθανώς θα ακολουθήσουν και άλλες εταιρείες) δεν απέχει σημαντικά από αυτόν τον στόχο.

Πού πήγε η οργή και η πτώση κατά 3-4 μονάδες

Μέχρι πριν δύο εβδομάδες, όμως, σχεδόν όλες οι εταιρείες έδιναν στη Ν.Δ στην “Πρόθεση Ψήφου” ποσοστά κάτω, ή αρκετά κάτω από το 30%, και μόνο δια της “Εκτίμησης” το ποσοστό της υπερέβαινε το 30% και έφθανε στο 31-31,5%. Η πτώση σε όλες τις δημοσκοπήσεις ήταν από 3 έως και 4 μονάδες. Η ανατροπή που πιθανώς θα προκύψει με το νέο κύμα μετρήσεων είναι αξιοσημείωτη, ωστόσο δύσκολα εξηγήσιμη.

Ο ΣΥΡΙΖΑ θέτει ως στόχο την πρώτη θέση που θα του επιτρέψει με αυξημένες πιθανότητες να επιχειρήσει τη συγκρότηση κυβέρνησης προοδευτικών δυνάμεων ή αν δεν βρει συμμάχους να οδηγηθεί σε δεύτερες κάλπες από θέση ηγεμονίας. Τυχόν δεύτερη θέση με μικρή διαφορά από τη ΝΔ του δίνει πολλές πιθανότητες στις δεύτερες εκλογές (φανταστείτε το σοκ με τις δημοσκοπήσεις που βρίσκουν τώρα 7 και 8 μονάδες διαφορά!), ενώ πολλά θα κριθούν από τη σοβαρότητα που θα επιδείξουν την επόμενη περίοδο τα στελέχη του και, πολύ περισσότερο, από το πρόγραμμα και το ψηφοδέλτιο Επικρατείας που θα παρουσιάσει ο Αλέξης Τσίπρας.

Στην Κουμουνδούρου επικαλούνται μετρήσεις ή επιστημονική ανάγνωση των γνωστών δημοσκοπήσεων που αναφέρουν πως η διαφορά είναι βραχεία μεταξύ Ν.Δ και ΣΥΡΙΖΑ και η τάση είναι υπέρ τους. Δημοσκοπήση του Ινστιτιτούτου Πουλαντζάς, για παράδειγμα, έφερε την διαφορά στο 2,3%, κορυφαία στελέχη λένε ότι είναι ακόμα μικρότερη. Βεβαίως, στον ΣΥΡΙΖΑ έχουν αρνητική παράδοση σχετικά με τις δημοσκοπήσεις καθώς το διάστημα πριν τις ευρωεκλογές του 2019 υπήρχε η εκτίμηση ότι θα μπορούσαν να τις κερδίσουν, κάτι που δεν αποτυπωνόταν σε καμία μέτρηση.

Όμως, πολιτικά και κοινωνικά, η τάση ενίσχυσης της Ν.Δ με ταυτόχρονη ενίσχυση όλων των μικρών κομμάτων και δη εκείνων στον αστερισμό της υπερδεξιάς, παραμένει ένα μεγάλο ερωτηματικό.

Εν κατακλείδι, το σφόδρα πιθανότερο ενδεχόμενο παραμένει προσώρας η πρωτιά της Ν.Δ. Ωστόσο είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί το ποσοστό που θα επιτύχει -ώστε να διαπιστωθεί εάν υπάρχει “προβολή αυτοδυναμίας” για τις δεύτερες κάλπες, κάτι που θα κρίνει πολλά στην φάση των διερευνητικών εντολών-, όπως και η διαφορά της από τον ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης είναι πολύ δύσκολο να διαγνωσθούν οι τάσεις προς τα μικρότερα κόμματα (ενδέχεται να εκδηλωθούν εκπλήξεις), όπως και τι θα συμβεί με το “ΕΑΝ”, εφόσον λάβει το πράσινο φως του Αρείου Πάγου, ακόμα περισσότερο δε εάν συνεργαστεί με τα κόμματα του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου και του Κωνσταντίνου Μπογδάνου ως ένας ακροδεξιός, εθνικιστικός συναπισμός.

Κι όλα τα παραπάνω με “αδιευκρίνιστη ζώνη” πάνω από 15% ένα μήνα πριν τις εκλογές…