• 28 Μαρτίου, 2024

Τέμπη: Η αφόρητη διαχείριση της απώλειας και το βαρύ πένθος

 Τέμπη: Η αφόρητη διαχείριση της απώλειας και το βαρύ πένθος

‘Παγωμένη’ όλη η Ελλάδα από την Τρίτη το βράδυ, με την τραγική είδηση του σιδηροδρομικού ατυχήματος στα Τέμπη, θρηνεί τα δεκάδες αθώα θύματα, τους δεκάδες τραυματίες που η ζωή τους ανατράπηκε τόσο άδικα και τις εκατοντάδες οικογένειες των θυμάτων και των τραυματισμένων παιδιών.

Θα μπορούσαμε όλοι να είμαστε στη θέση τους…

Οι περισσότεροι έχουμε κάνει την ίδια διαδρομή με το μοιραίο Inter City 62! Το ίδιο και αγαπημένα μας άτομα. Μας σοκάρει και μόνο η ιδέα ότι θα μπορούσαμε εύκολα να είμαστε στη θέση των αδικοχαμένων της τραγωδίας ή των γονέων τους, που τους βαραίνει η απώλεια ή των επιζώντων που τους βαραίνει η τραυματική εμπειρία που βίωσαν αλλά και το μετατραυματικό stress που θα τους βασανίζει την ψυχή για πολύ καιρό. Ακόμα χειρότερα αν είναι και σοβαρά τραυματισμένοι και βλέπουν τη ζωή τους να καταστρέφεται… και όλα αυτά γιατί;

«Δεν πρόκειται για μία φυσική καταστροφή αλλά για εγκληματική αμέλεια ενός συστήματος που δεν λειτουργεί. Στο συγκεκριμένο ομαδικό δυστύχημα, η ευθύνη οφείλεται σε σωρεία ανθρώπινων λαθών και για αυτό είναι αδικαιολόγητη στη σκέψη των θυμάτων και των οικείων», επισημαίνει, μιλώντας στο libre, ο ψυχοδυναμικός ψυχολόγος Γιώργος Παπαγεωργίου*.

Γιώργος Παπαγεωργίου, διευθυντής στην εταιρεία ΨΥΧΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ*

«Σε περιπτώσεις ομαδικών δυστυχημάτων και σε παρόμοιες τραγωδίες, όπου χάνονται πολλές ψυχές, παρόλο που συμπάσχουν πολλοί στο ίδιο περιστατικό, δεν φαίνεται να υπάρχει στατιστικά παράμετρος που να ελαφρύνει το ομαδικό πένθος τον πόνο των συγγενών για την απώλεια του αγαπημένου τους.

Μακάρι η παρηγοριά να ήταν κάτι πολύ εύκολο! Ο πόνος είναι ανείπωτος, είναι τεράστιος και μέσα στον πόνο υπάρχει και η οργή για το ανθρώπινο λάθος που κάνει ακόμα πιο σύνθετο το πένθος. Είναι πολύ δύσκολη η συμβουλή για να μπορέσει να το ξεπεράσει κανείς. Ακούγεται πολύ σκληρό, αλλά δύσκολα θα ξεπεράσει κάποιος τελείως ένα τέτοιο τραγικό γεγονός. Σημασία όμως έχει να μπορέσει να το συνειδητοποιήσει για να βρει ένα τρόπο να κρατηθεί. Αυτό, μετά από ένα τέτοιο περιστατικό, δεν γίνεται με απαλές συμβουλές ή με φράσεις όπως: ‘κάνε κουράγιο’… Το πρώτο που μας ρωτάνε οι πενθούντες σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ‘που θα βρω το κουράγιο;’Το κουράγιο είναι κάτι που πρέπει να παραχθεί μέσα από τον άνθρωπο είναι μία δύναμη που πρέπει να τη βγάλει από μέσα του ο άνθρωπος», εξηγεί ο κ. Γ. Παπαγεωργίου.

·         Πώς γίνεται αυτό; Πώς μπορεί να αντιδράσει αυτός που πονάει τόσο ασύλληπτα βαθιά;

«Υπάρχουν δύο τρόποι για να γίνει αυτό, και δεν γίνεται μόνο με τις συμπεριφορικές συμβουλές. Ο θυμός έχει κάποια στάδια: το πρώτο στάδιο είναι η άρνηση. Η άρνηση να πιστέψει αυτό που συνέβη, η άρνηση που κάνει τον πάσχοντα να νομίζει ότι το τραγικό γεγονός συνέβη σε κάποιον άλλον (πχ σε άλλο τρένο, ότι δεν είναι μέσα σε αυτό ο δικός του άνθρωπος). ‘Δεν μπορεί να έχει συμβεί’ είναι η συνήθης φράση.

Το δεύτερο είναι να ξεχειλίσει ένα στάδιο συναισθήματος οργής ή θυμού, είτε εναντίον του συστήματος που οδήγησε με πράξεις και παραλείψεις να συμβεί μία τέτοια τραγωδία, είτε ενάντια σε όλη την κοινωνία που άφησε να συμβεί αυτό, είτε ενάντια στον άνθρωπο που έκανε το λάθος χειρισμό που προκάλεσε το τραγικό ατύχημα, ακόμα και ενάντια στον Θεό τον ίδιο, ‘που ως πανάγαθος δεν θα έπρεπε να αφήσει να συμβεί αυτό’. Είναι δηλαδή θυμός που δεν έχει να κάνει μόνο με τις κοινωνικές συνθήκες αλλά αγγίζει το υπαρξιακό, υψώνεται και στο υπερβατικό, στη θεότητα.

Το άτομο που έχει βιώσει ένα βαρύ τραυματισμό είναι και αυτό θύμα. Είναι ο επιζών μιας απίστευτα άδικης τραγωδίας. Τα άτομα αυτά χρειάζονται τη μεγαλύτερη δυνατή στήριξη. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να βοηθηθούν να δημιουργήσουν πρώτα αποδοχή και μετά προσδοκία: την αποδοχή του συμβάντος (είτε έχασε τον άνθρωπό του είτε τραυματίστηκε) και άλλαξαν τελείως τα δεδομένα της ζωής του».

·         Πώς θα ‘πάει παρακάτω’, βιώνοντας τέτοια μεγάλη θλίψη για την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή για την απώλεια της υγείας ή της αρτιμέλειας του;

«Όταν αλλάζει η ζωή και η μοίρα κάποιου τόσο τραυματικά, δεν έχει δυνάμεις να βρει ο ίδιος μέσα του, χρειάζεται υποστήριξη και συμβουλή για να βρει την αποδοχή από έξω. Όσοι γονείς, για παράδειγμα, είναι τυχεροί και έχουν και άλλα παιδιά, μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή τους με σκοπό να βοηθήσουν και να χαρούν τα υπόλοιπα παιδιά τους».

·         Ένας νέος άνθρωπος που έχασε την υγεία του ή την αρτιμέλειά του, πώς θα βρει τη δύναμη να αντιμετωπίσει τα νέα άδικα -χωρίς δική του ευθύνη- δεδομένα;

«Είναι δύσκολο αλλά θα πρέπει ένας νέος άνθρωπος ακόμα και με αυτά τα δεδομένα, να παράξει μέσα του ή απέξω αισιοδοξία. Είναι τόσο τραγικό που δεν μπορείς να συμβουλέψεις απλώς να κάνει κουράγιο. Θα πρέπει να επιδιώξει την ευτυχία ακόμα και με αυτό το τραγικό που του έχει συμβεί. Να φτιάξει μία ζωή που να έχει νόημα. Η ύπαρξή του να εκπέμπει θάρρος προς τους υπόλοιπους. Υπάρχουν άτομα που έχουν μεγαλουργήσει στον κόσμο, και το έχουν κάνει ενώ έχουν μία μεγάλη σοβαρή αναπηρία ή κάτω από δύσκολες συνθήκες. Άρα, πρέπει να βρει το κουράγιο να αποδεχτεί πρώτα από όλα την αλλαγή των δεδομένων της ζωής του. Είναι πολύ βασικό να έχουμε στο νου μας ότι πρέπει να αποφύγει κανείς το πρώτο βασικό στάδιο που είναι η άρνηση και μετά την απέραντη οργή, που πρέπει να εξωτερικευθεί, γιατί αν εγκλωβιστεί μέσα στο άτομο, πιθανόν αυτό να σημαίνει αυτοκτονικό επεισόδιο.

Αρνείται κανείς τόσο πολύ να αποδεχτεί τα νέα δεδομένα που φτάνει στο σημείο να αρνείται την ύπαρξή του, να αρνείται να ζει. Η στήριξη, λοιπόν, που μπορεί να έχουν τα άτομα αυτά είναι να δημιουργηθεί γρήγορα αποδοχή και μετά προσδοκία. Είναι το ίδιο που πρέπει να συμβεί στα άτομα που τους ανακοινώνεται ξαφνικά μία βαριά ανίατη επικίνδυνη για τη ζωή ασθένεια. Το μόνο που μπορεί να γίνει είναι να μετακινηθεί όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στην αποδοχή και τη δημιουργία προσδοκίας για κάτι επόμενο στη νέα ζωή, για να φτιάξει όσο το δυνατόν καλύτερες συνθήκες για τον κόσμο στον οποίο θα υπάρχει πλέον», καταλήγει ο ψυχοδυναμικός ψυχολόγος.