Πώς η κλιματική κρίση επηρεάζει τα χιονοδρομικά κέντρα της Ευρώπης

Οι ηπιότεροι χειμώνες και η έλλειψη χιονιού απειλούν τη βιωσιμότητα των χιονοδρομικών κέντρων σε όλη την Ευρώπη, και ενώ ορισμένες χώρες προσπαθούν να βοηθήσουν με επιδοτήσεις ή φορολογικές ελαφρύνσεις, πολλά χιονοδρομικά κέντρα με χαμηλότερο υψόμετρο ενδέχεται να αναγκαστούν να κλείσουν τα επόμενα χρόνια, όπως αναφέρει σε ρεπορτάζ του το EURACTIV.

Μέχρι στιγμής, το 2023 έχουν σημειωθεί θερμοκρασίες ρεκόρ στην Ευρώπη. Οι μετεωρολόγοι επισημαίνουν ότι οι ευρωπαϊκοί χειμώνες γίνονται ηπιότεροι, ξηρότεροι και με λιγότερες βροχοπτώσεις. Αυτά δεν είναι καλά νέα για τα χιονοδρομικά κέντρα, τα οποία πλήττονται όλο και περισσότερο, καθώς η λειτουργία τους εξαρτάται από το χιόνι ή από τις καιρικές συνθήκες, όπου είναι δυνατόν να γίνει τεχνητά. Στην Ιταλία, οι φορείς εκμετάλλευσης των τελεφερίκ έχασαν περίπου το 40% του τζίρου της σεζόν κατά την περίοδο των Χριστουγέννων λόγω της έλλειψης χιονιού.

«Ο κλάδος της ορεινής βιομηχανίας είναι ο πρώτος που γίνεται μάρτυρας των ανακατατάξεων που συντελούνται. Υπάρχει πιο τυχαία χιονοκάλυψη, λιγότερο συχνές αλλά πιο έντονες βροχοπτώσεις, το όριο βροχής-χιονιού αυξάνεται, λιώνουν οι παγετώνες», εξήγησε στη EURACTIV εκπρόσωπος της Γαλλικής Εθνικής Ένωσης Δημάρχων Ορεινών Θερέτρων.

Πού βρίσκεται η γραμμή του χιονιού

Υπάρχουν περίπου 3.900 χιονοδρομικά κέντρα στην Ευρώπη. Μεταξύ των χωρών της ΕΕ, τα περισσότερα βρίσκονται στη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Αυστρία. Περισσότερο απειλούνται εκείνα που βρίσκονται σε χαμηλότερα υψόμετρα, επειδή η γραμμή του χιονιού, η οποία σηματοδοτεί την περιοχή με μόνιμη χιονοκάλυψη, μετακινείται προς τα πάνω κατά περίπου 150 μέτρα με αύξηση 1 βαθμού Κελσίου.

«Βιώνουμε ήδη θερμότερους χειμώνες, οι οποίοι θα κλιμακωθούν μετά το 2030. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω επιδείνωση των συνθηκών σκι. Προς το τέλος του αιώνα, μόνο τα χιονοδρομικά κέντρα σε μεγάλο υψόμετρο θα είναι βιώσιμα», έγραψε στην ανάλυσή του το Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Σλοβακίας.

Δεδομένα από εκατοντάδες σταθμούς σε χώρες των Άλπεων μεταξύ 1971 και 2019 δείχνουν ότι η χιονοκάλυψη μειώνεται κατά 8,4% κάθε δεκαετία μεταξύ Νοεμβρίου και Μαΐου.

Στην Αυστρία, ο αριθμός των ημερών με πλήρη χιονοκάλυψη έχει μειωθεί κατά μέσο όρο κατά 40 ημέρες από το 1961. Η μείωση είναι ιδιαίτερα δραστική στα υψόμετρα κάτω των 1.500 μέτρων.

Σύμφωνα με τη μελέτη που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ, η διάρκεια της φυσικής χιονοκάλυψης θα μειωθεί κατά 70% έως 2.100 σε υψόμετρο 1.000 μέτρων, εάν η αύξηση της θερμοκρασίας δεν περιοριστεί στους 2 βαθμούς Κελσίου.

Οικονομική καταστροφή

Εάν τα χιονοδρομικά κέντρα δεν θα μπορούν να υπολογίζουν στη φυσική χιονοκάλυψη το χειμώνα, η μόνη επιλογή είναι το τεχνικό χιόνι – «σανίδα σωτηρίας», όπως περιγράφεται από τη Φινλανδική Ένωση Χιονοδρομικών Περιοχών, χωρίς την οποία πολλά χιονοδρομικά κέντρα δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν ακόμη και σήμερα.

«Η ποιότητα των τεχνικών συστημάτων τεχνητής χιόνωσης θα παίζει ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο. Αυτό θα απαιτήσει τεράστιες επενδύσεις σε σύγχρονη τεχνολογία και σε δεξαμενές συγκράτησης νερού που συγκρατούν το νερό στο τοπίο», δήλωσε ο Μάρτιν Κόκι από το τσεχικό χιονοδρομικό κέντρο Klínovec στη EURACTIV.

Η τεχνική της τεχνητής χιόνωσης είναι, ωστόσο, δαπανηρή. Για να γίνει η οικονομική κατάσταση ακόμη χειρότερη, τα χιονοδρομικά κέντρα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις υψηλές τιμές ενέργειας, ενώ εξακολουθούν να ανακάμπτουν από τα κλεισίματα που προκάλεσε ο COVID.

Αυτό έχει οδηγήσει σε αύξηση των τιμών σε πολλά χιονοδρομικά κέντρα.

Ορισμένες χώρες έχουν ήδη περάσει κάποιο είδος ενίσχυσης. Στην Ιταλία, 200 εκατομμύρια ευρώ για τέσσερα χρόνια είχαν ήδη προβλεφθεί για ένα ταμείο για τον εκσυγχρονισμό, την ασφάλεια και τον παροπλισμό των αναβατήρων και των εγκαταστάσεων παραγωγής χιονιού.

Η ιταλική ένωση τελεφερίκ Federfuni, ωστόσο, ζητά άμεση βοήθεια για τις τιμές της ενέργειας, για παράδειγμα με τη μορφή φορολογικών ελαφρύνσεων. Μια τέτοια βοήθεια ψηφίστηκε πρόσφατα στη Σλοβακία, η οποία μείωσε τον ΦΠΑ για τα χιονοδρομικά κέντρα κατά 10%.

Τα γαλλικά χιονοδρομικά κέντρα, από την άλλη πλευρά, διαμαρτύρονται ότι τα κυβερνητικά καθεστώτα ενίσχυσης τα παρέκαμψαν, με αποτέλεσμα να «εκραγούν οι λογαριασμοί ενέργειας».

Εκτός από την τρέχουσα ενεργειακή κρίση, απαιτούνται μακροπρόθεσμες λύσεις. Ο Μάρτιν Κόκι πιστεύει ότι ορισμένα χιονοδρομικά κέντρα ίσως χρειαστεί να επικεντρωθούν εν μέρει εκ νέου στη θερινή περίοδο.

«Ελπίζω να μπορέσουμε να ανοίξουμε μια ρεαλιστική συζήτηση για το πώς να μετατρέψουμε τις εξαρτώμενες από τον τουρισμό ορεινές περιοχές σε προορισμούς που λειτουργούν όλο το χρόνο», προσθέτοντας ότι αν το χιονοδρομικό κέντρο του, το Klínovec, δεν θα έχει κέρδη το καλοκαίρι, δεν θα μπορεί να πληρώσει τους λογαριασμούς του το χειμώνα.