Βομβογένεση: Πόσο θα επηρεάσει τη χώρα μας ο φοβερός κυκλώνας της Νέας Υόρκης

Ένας κυκλώνας-βόμβα εμφανίζεται όταν η ατμοσφαιρική πίεση στο κέντρο του κυκλώνα πέφτει γρήγορα. Για να χαρακτηριστεί περίπου ως τέτοιος, η πίεση πρέπει να πέφτει περίπου 1 [millibar], ή περισσότερο, κάθε ώρα σε διάστημα 24 ωρών ανέφερε ο John Moore, μετεωρολόγος της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ, μιλώντας για το σπάνιο αλλά ισχυρό καιρικό φαινόμενο, άκρως επικίνδυνο που πλήττει κυρίως τη Νέα Υόρκη και άλλες αμερικανικές Πολιτείες.

Όπως επισημαίνει η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας με ανακοίνωσή στην επίσημη ιστοσελίδα της ο κυκλώνας – βόμβα, γνωστός και με την ονομασία βομβογένεση, είναι μια ταχέως αναπτυσσόμενη καταιγίδα που εμφανίζεται όταν η ατμοσφαιρική πίεση πέφτει τουλάχιστον 24 millibars σε διάστημα 24 ωρών,

Όταν μία μεγάλη καταιγίδα βρίσκεται προ των πυλών είναι πιθανόν να τη συνοδεύει ένας κυκλώνας – βόμβα με ισχυρές χιονοπτώσεις και ανέμους, τρομακτικά χαμηλές θερμοκρασίες και πλημμυρικά φαινόμενα, ειδικά σε παράκτιες περιοχές.

-Πότε, όμως, συμβαίνει αυτό;

Σύμφωνα με τον Moore, το φαινόμενο σημειώνεται όταν μία ψυχρή αέρια μάζα συγκρούεται με μία θερμή αέρα μάζα, όπως, για παράδειγμα, ο αέρας πάνω από θερμά ωκεάνια ύδατα.

-Πώς προέκυψε ο τρομακτικός όρος «κυκλώνας – βόμβα»;

Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά γύρω κατά τη δεκαετία του 1940, σύμφωνα με τον Mike Bettes, μετεωρολόγο του The Weather Channel.

«Ονομάστηκε έτσι, επειδή ένα χαμηλό βαρομετρικό χαμηλό (ή κυκλώνας) υφίσταται «βομβογένεση», η οποία αναφέρεται στον γρήγορο ρυθμό με τον οποίο αναπτύσσεται το χαμηλό βαρομετρικό», δήλωσε ο Bettes.

-Ποιες είναι οι επιπτώσεις ενός κυκλώνα-βόμβα;

Οι κίνδυνοι ενός κυκλώνα-βόμβα μπορεί να είναι πολύπλευροι και ποικίλλουν ανάλογα με την τοποθεσία και την ταχύτητα της καταιγίδας. Η ζώνη έντονης πίεσης μπορεί να δημιουργήσει ισχυρούς ανέμους, συνθήκες χιονοθύελλας – βαρύ χιόνι που ενδεχομένως να μειώσει την ορατότητα – και βροχοπτώσεις. Αυτές με τη σειρά τους μπορούν επίσης να προκαλέσουν πλημμύρες στις ακτές.

Επίσης, ο συνδυασμός ψυχρών θερμοκρασιών με ισχυρούς ανέμους μπορεί να δημιουργήσει επικίνδυνα ψυχρό άνεμο, αυξάνοντας τον κίνδυνο κρυοπαγήματος. Κατά τον Moore ένας κυκλώνας-βόμβα μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτά άλλα καιρικά φαινόμενα. «Μπορεί επίσης να υπάρξουν απότομες πτώσεις της θερμοκρασίας κατά μήκος του μετωπικού ορίου που σχετίζεται με ορισμένους κυκλώνες – βόμβες. Μπορεί επίσης να υπάρξουν καταιγίδες κατά μήκος του μετωπιαίου ορίου στον θερμό τομέα της καταιγίδας», εξήγησε ο ίδιος.

-Πότε εκδηλώνονται συχνότερα οι κυκλώνες – βόμβες;

Αν και μπορεί να σημειωθούν οποιαδήποτε στιγμή του έτους, τείνουν να εμφανίζονται κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες. Ως φαινόμενο, είναι συνηθέστεροι από τον Δεκέμβριο έως τις αρχές Μαρτίου, σύμφωνα με μια μελέτη του 2017 από το Journal of Applied Meteorology and Climatology, η οποία ανέλυσε τα μοτίβα αυτών των των κυκλώνων πάνω από τον βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό από το 2000 έως το 2015.

-Υπάρχει τρόπος να προστατευθεί κανείς από ένα τέτοιο καιρικό φαινόμενο; Γιατί υπήρξαν τόσοι νεκροί;

Με τη συγκεκριμένη να χαρακτηρίζεται ως «η χινοθύελλα του αιώνα» και με τον αμερικανικό και καναδικό κρατικό μηχανισμό να έχει εκδώσει εγκαίρως απαγορευτικά σε πτήσεις και οδικές μετακινήσεις, οι πρώτες εικασίες αναφέρουν πως ενδεχομένως δεν ελήφθησαν σοβαρά τα κρατικά SOS. Με τους περισσότερους νεκρούς να εντοπίζονται μέσα σε αυτοκίνητα, ενισχύθηκαν οι αυστηρές συστάσεις, προκειμένου οι πολίτες να αποφεύγουν όσο το δυνατό τις εξόδους τους από το σπίτι.

-Πόσο σχετίζεται αυτό το σπάνιο καιρικό φαινόμενο με την κλιματική αλλαγή;

Σύμφωνα με τους ακτιβιστές για το κλίμα, τέτοια καιρικά φαινόμενα θα γίνουν συχνότερα τα επόμενα χρόνια, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Όπως είναι γνωστό, η βασική ανησυχία είναι η ταχύτητα υπερθέρμανσης της ευρύτερης περιοχής της Αρκτικής. Αυτό συμβαίνει λόγω ενός κλιματικού μηχανισμού θετικής ανάδρασης που ονομάζεται φαινόμενο albedo, καθώς ο πάγος είναι ανακλαστικός και επιστρέφει ένα μεγάλο μέρος των ακτίνων του ήλιου πίσω στην ατμόσφαιρα.

Το φαινόμενο αυτό αποδυναμώνει το πολικό ρεύμα τζετ, σύμφωνα με την αμερικανική μετεωρολογική υπηρεσία National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA).

Αυτό δημιουργεί συνθήκες που είναι πολύ πιο ευνοϊκές για τον σχηματισμό κυκλώνων-βόμβων και συνεπώς για ψυχρό και θυελλώδη καιρό σε όλη τη Βόρεια Αμερική.

Καθώς η Γη θερμαίνεται περαιτέρω λόγω των αερίων του θερμοκηπίου, τέτοια φαινόμενα θα μπορούσαν να γίνουν πολύ πιο συχνά στο εγγύς μέλλον – μία από τις πολλές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

-Πόσο πιθανό είναι αυτό το καιρικό φαινόμενο να επηρεάσει τη χώρα μας;

Σύμφωνα με δηλώσεις του διδάκτορα Μετεωρολογίας του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Γιώργου Παπαβασιλείου κάτι τέτοιο δεν θα αποτελούσε έκπληξη. «Δεν είναι πρωτοφανές φαινόμενο, έχει συμβεί αρκετές φορές στο παρελθόν. Είναι κάτι που λαμβάνει χώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής γενικότερα στη Βόρεια Αμερική. Σχεδόν συμβαίνει μία με δύο φορές κοντά στα τρία με τέσσερα χρόνια. Συμβαίνει πάρα πολύ συχνά, ωστόσο είναι ένα πολύ ακραίο φαινόμενο», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Παπαβασιλείου. Εξηγεί ότι το φαινόμενο θα έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή της κυκλοφορίας πάνω από την Ευρώπη και τον Ατλαντικό, με αποτέλεσμα να παρατηρηθούν πολύ υψηλές θερμοκρασίες τις επόμενες ημέρες, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και στη Νότια και Κεντρική Ευρώπη.

Η μεταφορά τόσο ψυχρών αερίων μαζών αρκτικής προέλευσης σε νότια γεωγραφικά πλάτη και η δημιουργία ενός βαρομετρικού χαμηλού-βόμβα σύμφωνα με το meteo.gr είχε σαν αποτέλεσμα τη διαμόρφωση υψηλών ατμοσφαιρικών πιέσεων ανατολικότερα πάνω από τον Ατλαντικό Ωκεανό και την Ευρώπη. Έτσι, η Γηραιά Ήπειρος επηρεάστηκε από ακραία μεταφορά θερμών αερίων μαζών από τα νότια, με την παράλληλη ασυνήθιστα βορειότερη πορεία του Πολικού Αεροχειμάρρου. 

–Από πότε είχε να συμβεί κάτι τέτοιο;

Πρόκειται για την πιο ψυχρή Παραμονή Χριστουγέννων για την πρωτεύουσα των ΗΠΑ, την Ουάσιγκτον, και η δεύτερη πιο ψυχρή για τη Νέα Υόρκη, τα τελευταία τουλάχιστον 150 χρόνια. Επίσης, στην Νέα Υόρκη καταγράφηκε η δεύτερη πιο απότομη πτώση της θερμοκρασίας στα χρονικά των καταγραφών, με υποχώρηση της θερμοκρασίας κατά 17°C σε διάστημα έξι ωρών. Στις βόρειες πολιτείες Montana και Wyoming καταγράφηκαν οι χαμηλότερες θερμοκρασίες από το 1939. Στις νοτιότερες πολιτείες, όπως τη Φλόριδα, καταγράφηκαν οι πιο ψυχρές συνθήκες από το 1890. 

Μερικά ρεκόρ θερμοκρασίας που καταρρίφθηκαν:

• Casper, Wyoming: -41°C
• Pittsburg, Pennsylvania:-21°C
• Athens, Georgia: -12°C
• Baltimore, Maryland: -8°C
• Charleston, South Carolina: -7°C
• Miami, Florida: +10°C (η πιο χαμηλή μέγιστη ημερήσια τιμή)
• Los Angeles, California: +29°C (η πιο θερμή ημέρα Δεκεμβρίου στα χρονικά)

–Πόσο καλά είχε προβλεφθεί το φαινόμενο;

Το σύνολο των προγνωστικών μοντέλων είχαν προβλέψει τη δημιουργία του βαρομετρικού χαμηλού-βόμβα και τις εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες, ήδη μια εβδομάδα πριν την έλευση της κακοκαιρίας Elliott. Σχεδόν το 60 % της έκτασης των ΗΠΑ ήταν σε κατάσταση συναγερμού επί τρεις ημέρες από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία και οι προγνώσεις επαληθεύτηκαν.