Washington Post: Δεν είναι υπεύθυνη η Ρωσία για τις εκρήξεις στους αγωγούς ”Nord Stream”

Άλλα έλεγαν οι ηγέτες τις Δύσης και υπονοούσαν για τις εκρήξεις στους αγωγούς Nord Stream με το βλέμμα προς τη Μόσχα και άλλα λένε τώρα στο παρασκήνιο.

Ανατροπή με τις κατηγορίες που έσπευσε η Δύση να χρεώσει στη Ρωσία για τις εκρήξεις στους αγωγούς Nord Stream. Οι ηγέτες ήταν λαλίστατοι τις πρώτες ημέρες μιλώντας για δολιοφθορά, πίσω από την οποία κρύβεται το Κρεμλίνο. Ωστόσο, τώρα, όλο και περισσότεροι αξιωματούχοι – σε ιδιωτικές συζητήσεις – κρατούν αποστάσεις.

Όλοι θυμούνται πως μετά τις εκρήξεις στα τέλη Σεπτεμβρίου που προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στους υποθαλάσσιους αγωγούς που κατασκευάστηκαν για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Ευρώπη, πολλοί ηγέτες κατηγόρησαν τη Μόσχα για μια θρασύδειλη και επικίνδυνη πράξη δολιοφθοράς. Καθώς πλησίαζε ο χειμώνας, φάνηκε ότι το Κρεμλίνο σκόπευε να στραγγαλίσει τη ροή της ενέργειας σε εκατομμύρια σε όλη την ήπειρο, μια πράξη «εκβιασμού», όπως είπαν ορισμένοι ηγέτες, με σκοπό να απειλήσει τις χώρες να αποσύρουν την οικονομική και στρατιωτική τους υποστήριξη προς την Ουκρανία.

Ωστόσο, δημοσίευμα της Washington Post αποκαλύπτει ότι μετά από πολύμηνες έρευνας, πολλοί αξιωματούχοι λένε ιδιωτικά ότι η Ρωσία μπορεί να μην ευθύνεται τελικά για την επίθεση στους αγωγούς Nord Stream.

«Δεν υπάρχουν στοιχεία προς το παρόν ότι η Ρωσία βρισκόταν πίσω από τη δολιοφθορά», είπε ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος, απηχώντας την αξιολόγηση 23 διπλωματικών και υπηρεσιών πληροφοριών σε εννέα χώρες.

Τι έδειξαν οι έρευνες

Κάποιοι έφτασαν στο σημείο να λένε ότι δεν πιστεύουν ότι η Ρωσία ήταν υπεύθυνη. Τους μήνες μετά τις εκρήξεις, οι οποίες οδήγησαν σε μια από τις μεγαλύτερες απελευθερώσεις αερίου μεθανίου που έγινε ποτέ, οι ερευνητές χτένισαν τα συντρίμμια και ανέλυσαν τα υπολείμματα εκρηκτικών που ανακτήθηκαν από τον πυθμένα της Βαλτικής Θάλασσας. Οι σεισμολόγοι έχουν εντοπίσει το χρονοδιάγραμμα τριών εκρήξεων στις 26 Σεπτεμβρίου, οι οποίες προκάλεσαν τέσσερις διαρροές στους αγωγούς Nord Stream 1 και 2.

Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι η ζημιά ήταν σκόπιμη. Αξιωματούχος της γερμανικής κυβέρνησης, η οποία διεξάγει τη δική της έρευνα, είπε ότι τα εκρηκτικά φαίνεται να έχουν τοποθετηθεί στο εξωτερικό των κατασκευών.

Αλλά ακόμη και εκείνοι που έχουν εκ των έσω γνώση των λεπτομερειών δεν συνδέουν τη Ρωσία με την επίθεση, όπως είπαν αξιωματούχοι, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας για να μοιραστούν πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο της έρευνας, ορισμένες από τις οποίες βασίζονται σε απόρρητες πληροφορίες.

«Η ιατροδικαστική έρευνα για μια τέτοια έρευνα θα είναι εξαιρετικά δύσκολη», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρακολουθούν τακτικά τις επικοινωνίες Ρώσων αξιωματούχων και στρατιωτικών δυνάμεων, σε μια μυστική προσπάθεια ανάκτησης πληροφοριών που βοήθησε στην ακριβή πρόβλεψη της εισβολής της Μόσχας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, οι αναλυτές δεν έχουν ακούσει ή διαβάσει δηλώσεις από τη ρωσική πλευρά που να αποδίδουν τα εύσημα ή να υποδηλώνουν ότι προσπαθούν να καλύψουν τη συμμετοχή τους, όπως δήλωσαν αξιωματούχοι.

Η απόδοση της επίθεσης ήταν προκλητική, από την αρχή κιόλας. Η πρώτη έκρηξη σημειώθηκε στη μέση της νύχτας στα νοτιοανατολικά του νησιού Bornholm της Δανίας. Οι επιστήμονες εντόπισαν δύο επιπλέον εκρήξεις, 12 ώρες αργότερα στα βορειοανατολικά του νησιού.

Δεδομένου του σχετικά μικρού βάθους των κατεστραμμένων αγωγών – περίπου 80 γιάρδες στο σημείο της έκρηξης – πολλοί διαφορετικοί παράγοντες θα μπορούσαν θεωρητικά να είχαν πραγματοποιήσει την επίθεση, πιθανώς με τη χρήση υποβρύχιων drones ή με τη βοήθεια πλοίων επιφανείας, είπαν αξιωματούχοι. Ο κατάλογος των υπόπτων δεν περιορίζεται μόνο σε χώρες που διαθέτουν επανδρωμένα υποβρύχια ή τεχνογνωσία σε κατεδαφίσεις βαθέων υδάτων.

Οι διαρροές σημειώθηκαν στις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες της Σουηδίας και της Δανίας. Τα ευρωπαϊκά κράτη προσπαθούν να χαρτογραφήσουν ποια πλοία βρίσκονταν στην περιοχή τις ημέρες πριν από τις εκρήξεις, με την ελπίδα να κερδίσουν κάτι στο πεδίο των υπόπτων.

Η ποσότητα των εκρηκτικών δείχνει κράτος πίσω από την επίθεση
«Γνωρίζουμε ότι αυτή η ποσότητα εκρηκτικών πρέπει να είναι παράγοντας σε κρατικό επίπεδο», δήλωσε ο Φινλανδός υπουργός Εξωτερικών Πέκα Χααβίστο σε συνέντευξή του. «Δεν είναι μόνο ένας ψαράς που αποφασίζει να βάλει τη βόμβα εκεί. Είναι πολύ επαγγελματικό».

Ανεξάρτητα από τον δράστη, ο Haavisto είπε ότι για τη Φινλανδία, η οποία δεν είναι πελάτης του Nord Stream, «το μάθημα είναι ότι δείχνει πόσο ευάλωτο είναι το ενεργειακό μας δίκτυο, τα υποθαλάσσια καλώδιά μας, το διαδίκτυο… για κάθε είδους τρομοκράτες».

Ωστόσο, η Ρωσία παραμένει βασικός ύποπτος, εν μέρει λόγω της πρόσφατης ιστορίας της να βομβαρδίζει μη στρατιωτικές υποδομές στην Ουκρανία και της τάσης για αντισυμβατικό πόλεμο. Δεν είναι τόσο άλμα να πιστεύουμε ότι το Κρεμλίνο θα επιτεθεί στον Nord Stream, ίσως για να υπονομεύσει την αποφασιστικότητα του ΝΑΤΟ και να αποκολλήσει συμμάχους που εξαρτώνται από ρωσικές πηγές ενέργειας, δήλωσαν αξιωματούχοι.

Ωστόσο, λίγοι αξιωματούχοι εξέφρασαν τη λύπη τους που τόσοι πολλοί παγκόσμιοι ηγέτες έδειξαν το δάχτυλο στη Μόσχα χωρίς να λάβουν υπόψη άλλες χώρες, καθώς και εξτρεμιστικές ομάδες, που θα μπορούσαν να έχουν την ικανότητα και το κίνητρο να πραγματοποιήσουν την επίθεση.

«Οι κυβερνήσεις που περίμεναν να σχολιάσουν πριν βγάλουν συμπεράσματα το έπαιξαν σωστά», είπε ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος.

Η καταδίκη της Μόσχας ήταν γρήγορη και διαδεδομένη. Στις 30 Σεπτεμβρίου, τέσσερις ημέρες μετά τις εκρήξεις, η υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ Τζένιφερ Γκράνχολμ είπε στο BBC ότι «φαίνεται» ότι φταίει η Ρωσία. «Είναι πολύ απίθανο αυτά τα περιστατικά να είναι τυχαία», είπε.

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ άφησε επίσης να εννοηθεί ότι η Ρωσία, η οποία αρνείται επανειλημμένα την ευθύνη, ήταν υπεύθυνη για τις εκρήξεις. «Το να λέει η Ρωσία «Δεν ήμασταν εμείς» είναι σαν να λες «δεν είμαι ο κλέφτης»», είπε ο Χάμπεκ στους δημοσιογράφους στις αρχές Οκτωβρίου.

Ένας σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαρακτήρισε τις ρήξεις «τρομοκρατική επίθεση που σχεδιάστηκε από τη Ρωσία και πράξη επιθετικότητας προς [την Ευρωπαϊκή Ένωση]».

«Κανείς στην ευρωπαϊκή πλευρά του ωκεανού δεν πιστεύει ότι αυτό είναι κάτι άλλο από ρωσική δολιοφθορά», δήλωσε στην Washington Post τον Σεπτέμβριο ανώτερος Ευρωπαίος περιβαλλοντικός αξιωματούχος.

«Δεν είχε να κερδίσει πολλά η Μόσχα»

Ωστόσο, καθώς η έρευνα συνεχίζεται, οι σκεπτικιστές επισημαίνουν ότι η Μόσχα δεν είχε πολλά να κερδίσει από την καταστροφή των αγωγών που τροφοδοτούσαν φυσικό αέριο στη Δυτική Ευρώπη από τη Ρωσία και παρήγαγαν δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια έσοδα. Τα έργα Nord Stream είχαν προκαλέσει διαμάχες και συζητήσεις για χρόνια, επειδή συνέδεσαν τη Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες με ρωσικές πηγές ενέργειας.

«Το σκεπτικό ότι ήταν η Ρωσία [που επιτέθηκε στους αγωγούς] δεν είχε ποτέ νόημα για μένα», είπε ένας δυτικοευρωπαίος αξιωματούχος.

Σχεδόν ένα μήνα πριν από τη ρήξη, ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom διέκοψε τις ροές στο Nord Stream 1, ώρες αφότου η Ομάδα των G7 ανακοίνωσε επικείμενο ανώτατο όριο τιμών για το ρωσικό πετρέλαιο, μια κίνηση που αποσκοπούσε να βάλει ένα φρένο στο ταμείο του Κρεμλίνου. Κατά τη διάρκεια της μακράς θητείας του Πούτιν, το Κρεμλίνο χρησιμοποίησε την ενέργεια ως όργανο πολιτικής και οικονομικής μόχλευσης, χρησιμοποιώντας την απειλή των περικοπών για να εκφοβίσει τις χώρες να ακολουθήσουν τους στόχους του, δήλωσαν αξιωματούχοι. Δεν είχε νόημα ότι η Ρωσία θα εγκατέλειπε αυτή τη μόχλευση.

Η Γερμανία είχε σταματήσει την τελική έγκριση του Nord Stream 2 λίγες μέρες πριν οι ρωσικές δυνάμεις εισβάλουν στην Ουκρανία. Όμως ο αγωγός ήταν άθικτος και είχαν ήδη αντληθεί πλήρως 300 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου για να είναι έτοιμος για λειτουργία.

Ευρωπαίοι και αμερικανοί αξιωματούχοι που συνεχίζουν να πιστεύουν ότι η Ρωσία είναι ο πλέον πιθανός ένοχος λένε ότι είχε τουλάχιστον ένα εύλογο κίνητρο: Η επίθεση στο Nord Stream 1 και 2, που δεν απέφεραν έσοδα για να γεμίσουν τα ρωσικά ταμεία, απέδειξε ότι οι αγωγοί, τα καλώδια και άλλα, όπως οι υποθαλάσσιες υποδομές ήταν ευάλωτες και ότι οι χώρες που υποστήριζαν την Ουκρανία κινδύνευαν να πληρώσουν τρομερό τίμημα.

Ο Haavisto σημείωσε ότι η Φινλανδία έχει λάβει μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας των υποδομών μετά τις εκρήξεις. Η Γερμανία και η Νορβηγία ζήτησαν από το ΝΑΤΟ να συντονίσει τις προσπάθειες για την προστασία των κρίσιμων υποδομών, όπως οι γραμμές επικοινωνίας στη Βόρεια Θάλασσα και οι υποδομές φυσικού αερίου.

Αγωνία για τις υποδομές

«Αλλά είναι ταυτόχρονα αλήθεια ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε όλους τους αγωγούς, όλα τα καλώδια, όλη την ώρα, 24/7», είπε ο Haavisto. «Πρέπει να είσαι προετοιμασμένος. Εάν συμβεί κάτι, πρέπει να σκεφτείτε, πού είναι οι εναλλακτικές;».

Ο πόλεμος ώθησε τις ευρωπαϊκές χώρες να δημιουργήσουν αποθέματα εναλλακτικής ενέργειας, καθιστώντας τις λιγότερο εξαρτημένες από ρωσικές πηγές. Αλλά η επίθεση στο Nord Stream έχει αφήσει πολλές κυβερνήσεις ανήσυχες σχετικά με το πού μπορεί να φτάσει η Ρωσία ή άλλοι παράγοντες.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Τόμπιας Μπίλστρομ δήλωσε ότι η κυβέρνησή του περιμένει την ανεξάρτητη εισαγγελία της χώρας να ολοκληρώσει την έρευνά της για τις εκρήξεις πριν καταλήξει σε συμπέρασμα. Η Σουηδία, μαζί με τη Δανία, αύξησαν τις ναυτικές της περιπολίες αμέσως μετά την επίθεση.

«Μιλήσαμε για [τις εκρήξεις] ως μέρος της άποψης ότι η κατάσταση ασφαλείας στο βόρειο τμήμα της Ευρώπης έχει επιδεινωθεί μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, με όλες τις επιπτώσεις που έχει», είπε ο Μπίλστρομ σε συνέντευξή του.

Η προοπτική ότι οι εκρήξεις μπορεί να μην αποδοθούν ποτέ οριστικά είναι ανησυχητική για χώρες όπως η Νορβηγία, η οποία έχει 9.000 χιλιόμετρα υποθαλάσσιων αγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.

Ένας Νορβηγός αξιωματούχος είπε ότι η Νορβηγία προσπαθεί να ενισχύσει την ασφάλεια γύρω από τους δικούς της αγωγούς και την ευρύτερη υποδομή ζωτικής σημασίας. Επενδύει στην επιτήρηση. συνεργασία με τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία για την εντατικοποίηση των ναυτικών περιπολιών· και προσπαθεί να βρει τρόπους να διατηρήσει τη ροή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου σε περίπτωση άλλης επίθεσης.

Η Νορβηγία ερευνά επίσης την εμφάνιση μη αναγνωρισμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών γύρω από τις εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου της κατά την περίοδο των επιθέσεων στο Nord Stream.

«Δεν είναι καλό», είπε ο αξιωματούχος, για την πιθανότητα οι εκρήξεις του Nord Stream να παραμείνουν άλυτο μυστήριο.