Γιάννης Πανούσης/ Η συζήτηση για κυβερνήσεις συνεργασίας προσκρούει σε αντιλήψεις που ήταν κυρίαρχες στη Μεταπολίτευση

«Περισσότερο ως ιδεολογικό ναρκισσισμό ή ένεση αυτοπεποίθησης εκλαμβάνω τις παραινέσεις Αυτοδυναμίας και τους κινδύνους Τερατογένεσης από τους ‘‘κακούς αντιπάλους’’ παρά ως ορθολογική προσέγγιση», λέει στη συνέντευξή του στο libre ο ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ και πρώην υπουργός Γιάννης Πανούσης. 

Όπως τονίζει ο ίδιος «το ζητούμενο για την Ελλάδα στη μεταπολεμική εποχή είναι η εθνική ακεραιότητα, η ασφάλεια και οι ελευθερίες, η κοινωνική δικαιοσύνη, η εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών, η στήριξη των αδύναμων, η ισόρροπη ανάπτυξη και όχι βέβαια τα πειράματα νέων διχασμών ή τριχασμών». 

Συνέντευξη στον Χρόνη Διαμαντόπουλο

–Έχουμε μπει σε μια περίοδο προεκλογικής εκστρατείας που θα διαρκέσει σχεδόν έξι μήνες ακόμη. Μπορεί με κάποιο τρόπο αυτό να συμβάλει στη συζήτηση για πιθανές συνεργασίες;Ακούμε τον πρωθυπουργό να θέτει επίμονα το ζήτημα της αυτοδυναμίας της ΝΔ, για να μην κινδυνεύσει η χώρα από “τερατογενέσεις”.  Πιστεύετε ότι με αυτό το δίλημμα που θέτει ο κ. Μητσοτάκης προσπαθεί να “εκβιάσει” το ΠΑΣΟΚ ή να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους της ΝΔ;

Είναι ιστορικά, θεωρητικά, πολιτικά και ιδεολογικά δυσχερές να κρίνουμε ποιες‘συνεταιριστικές’ κυβερνήσεις του πρόσφατου παρελθόντος (ΝΔ-ΚΚΕ-ΣΥΝ, ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ) είχαν χαρακτηριστικά ‘τερατογένεσης’ και προφανώς ποια στοιχεία του παρόντος συγκλίνουν στην υιοθέτηση ή απόρριψη τέτοιων μορφωμάτων τρικέφαλης ηγεσίας ή διπολικής  περίπτωσης Δόκτωρ Τζέκυλ και Μίστερ Χάυντ. 

• Επειδή η απόσταση ανάμεσα στις μεταμορφώσεις και στις παραμορφώσεις είναι μικρή χρειάζεται ψυχραιμία στην αξιολόγηση παρόμοιων κινήσεων (τουλάχιστον  ως προς τα λεγόμενα αριστερά κόμματα)

Νομίζω ότι στις σημερινές συνθήκες κρίσης (πανδημία, πόλεμος, ενέργεια, φτώχεια, κίνδυνοι πυρηνικής καταστροφής) θα ήταν κακό για οποιαδήποτε κυβέρνηση να διεκδικεί την Αυτοδυναμία, για τον απλούστατο λόγο ότι θα χρεωθεί (εκούσα/άκουσα) όλα τα επερχόμενα δεινά, ακόμα κι αν πάρει τα προσφορότερα μέτρα διαχείρισης. Τ’ αποτελέσματα της επικείμενης ‘χειμερινής κρίσης’ θα είναι οπωσδήποτε αρνητικά ,άρα –με βάση την κρατούσα πολιτική λογική-το κυβερνών κόμμα θα υποστεί τις εκλογικές συνέπειες το 2023.

Άρα περισσότερο ως ιδεολογικό ναρκισσισμό ή ένεση αυτοπεποίθησης εκλαμβάνω τις παραινέσεις Αυτοδυναμίας και τους κινδύνους Τερατογένεσης από τους ‘‘κακούς αντιπάλους’’ παρά ως ορθολογική προσέγγιση.

–Οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ, πόσο θα αντέξουν στις πιέσεις που ασκούνται από δεξιά  και από αριστερά; Πρέπει να φοβάται την αποσυσπείρωση ο κ. Ανδρουλάκης;

Θέλω να πιστεύω ότι ο Νίκος Ανδρουλάκης κι όλο το επιτελείο θ ’αντέξουν στις ένθεν/κακείθεν προκλήσεις και προσκλήσεις και θα συγκεκριμενοποιήσουν την αυτόνομη πορεία του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ, συνεκτιμώντας το γεγονός ότι ο Έλληνας ψηφίζει Μοντέλο Διακυβέρνησης (κι όχι τα Καλά Παιδιά) κι ότι η σύγκρουση των Μεγάλων συνήθως συνθλίβει τους Μικρότερους (αν δεν έχουν σχέδιο για την Τρίτη εντολή)

• Το ΠΑΣΟΚ δεν χρειάζεται κάποιου είδους ‘εκβιασμό’ για να βρεθεί σε δύσκολη εκλογική θέση. Ήδη ανασυγκροτείται, με όσους σπασμούς δημιουργεί η διαδικασία ανανέωσης, έχει αποβάλλει τις ενοχές του πρόσφατου παρελθόντος (χωρίς να προβεί σε ριζική αυτο-κάθαρση) κι αναζητεί στίγμα ανάμεσα στις Συμπληγάδες μιας Συντηρητικής Παλινόρθωσης και ενός (οιονεί-) Ριζοσπαστικού (ψευδο-) Ρεαλισμού.

Όσον αφορά στη Ν.Δ. αυτή και μόνον (κι όχι η Αντιπολίτευση) μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις εκλογικές διαδικασίες που υιοθέτησε ο νυν Πρωθυπουργός, δεδομένου ότι οι φυγόκεντρες ή καλύτερα φυγοΜητσοτακικές δυνάμεις μοιάζει να έχουν άλλο σχέδιο, μη ορατό (ίσως και μηπολιτικά ορθό. Πάντως ό,τι κι όποιος κινείται στο σκοτάδι της αντ-εκδίκησης ή της ατέρμονης φιλοδοξίας [με συμμαχίες ακόμα και με το Διάβολο],μόνον εθνικές καταστροφές μπορεί να προκαλέσει.

–Τελικά βάσει όσων έχουν γίνει τα τελευταία δέκα χρόνια και τις κυβερνήσεις συνεργασίας που σχηματίστηκαν θεωρείτε ότι οι πολίτες θέλουν περισσότερα του ενός κόμματα στη διακυβέρνηση της χώρας;

Η, έστω έμμεση κι εκ του πλαγίου, δημόσια συζήτηση για Κυβερνήσεις συνεργασίας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Προσκρούει όμως σε κομματικές και ιδεολογικές αντιλήψεις που ήταν κυρίαρχες στη Μεταπολίτευση. Το έχω επισημάνει και στο παρελθόν.

• Επειδή η βελτίωση της ζωής των πολιτών είναι αυτή που δικαιώνει τα οράματα κι όχι οι μυστικές συμφωνίες των ηγεσιών, επειδή η κοινωνική πραγματικότητα επιβραβεύει τις ιδέες κι όχι τις όποιες ‘γραμμές’, επειδή ο εκδημοκρατισμός του συγκεντρωτισμού είναι αδύνατος, όσοι κομματικοί φορείς θα θελήσουν να συμμετάσχουν στο εγχείρημα μιας διακομματικής διακυβέρνησης θα πρέπει προηγουμένως να έχουν αποβάλλει τα παλιά τους χαρακτηριστικά.

Συγκατοίκηση, συνεννόηση, κατανόηση, συνέργεια κομμάτων με υποβόσκουσα την ταξική πάλη όχι μόνο θα καταστεί αναποτελεσματική αλλά σε μεγάλο βαθμό θ ’αποδειχτεί και επικίνδυνη. Το ζητούμενο για την Ελλάδα στη μεταπολεμική εποχή είναι η εθνική ακεραιότητα, η ασφάλεια και οι ελευθερίες, η κοινωνική δικαιοσύνη, η εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών, η στήριξη των αδύναμων, η ισόρροπη ανάπτυξη και όχι βέβαια τα πειράματα νέων διχασμών ή τριχασμών.

–Οι πολιτικές συμψηφίζονται; «Αφού το κάνατε και εσείς, γιατί κατηγορείτε εμάς», ακούμε συχνά να λέγεται ή να υπονοείται και από επίσημα χείλι. 

Η Μεταπολίτευση απελευθέρωσε κοινωνικές δυνάμεις αλλά εγκλώβισε πολιτικές αντιλήψεις και πρακτικές. Η λεγόμενη θεσμική κατοχύρωση των δικαιωμάτων και ελευθεριών μοιάζει διάτρητη, όχι γιατί φταίνε οι θεσμοί ή μόνον οι θεματοφύλακες, αλλά κυρίως διότι άπαντες έχουν συμβιβαστεί με την έννοια της Ανομίας (όλα επιτρέπονται, όλα συμψηφίζονται, όλα συγχωρούνται).

Η δημοκρατικά επιζήμια και πολιτικά βαρύνουσα την Κυβέρνηση υπόθεση των υποκλοπών έχει προκαλέσει και αρκετές παράπλευρες ‘φάρσες’.

• Δεδομένης της σύγκρουσης ΑντιΜητσοτακισμού (εντός/εκτός της ΝΔ) κι ΑντιΤσιπρισμού(εντός/εκτός του ΣΥΡΙΖΑ) πολλοί (παλιές αλεπούδες και παλιοί καραβανάδες) έκριναν ότι μπορεί το πολιτικό σύστημα να οδηγηθεί σε αδιέξοδο συγκρότησης κυβέρνησης, μετά τις διπλές εκλογές, κι άρχισαν να ποζάρουν ως ‘πρωθυπουργήσιμοι κοινής αποδοχής[sic]στην υπηρεσία του Έθνους’.

Η παρακολούθηση του Νίκου Ανδρουλάκη άνοιξε τον ασκό του Αιόλου για ανάλογες πρακτικές την εποχή της διακυβέρνησης άλλων κομμάτων, με συνέπεια μερικοί φιλοκυβερνητικοί να επικαλούνται τον αναγκαίο για τη σταθερότητα ‘ιστορικό συμψηφισμό’, ενώ οι παραπάνω πρωθυπουργήσιμοι να προτείνουν εκλογές, μήπως και ξαναβγούν στην επιφάνεια.

Τα όρια ανάμεσα στις αναλύσεις των ειδικών (συνταγματολόγων και λοιπών) και του – κατά Ουμπέρτο Έκο – ‘πολιτικού κουτσομπολιού’ έγιναν δυσδιάκριτα, καθώς τα ένθεν/κακείθεν παπαγαλάκια (πλην ΠΑΣΟΚ) άρχισαν να διακινούν διάφορα σενάρια μυθοπλασίας.