Σκάνδαλο παρακολουθήσεων με Pegasus συγκλονίζει και το Μεξικό- Διαψεύδει ο πρόεδρος της χώρας- Η έρευνα του Citizen Lab για την “μόλυνση” με spyware κινητών πολιτικών και δημοσιογράφων

Ο μεξικανός πρόεδρος Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ διέψευσε χθες ότι η κυβέρνησή του κατασκόπευε αντιπολιτευόμενους, διαβεβαιώνοντας πως είναι ψευδή καταγγελτικά δημοσιεύματα σε ΜΜΕ κατά τα οποία οι ένοπλες δυνάμεις έκαναν πειρατεία στα κινητά τηλέφωνα τριών προσώπων με το αμφιλεγόμενο λογισμικό Pegasus.

«Δεν είναι αλήθεια πως κατασκοπεύονται δημοσιογράφοι ή αντιπολιτευόμενοι», διαβεβαίωσε ο κ. Λόπες Ομπραδόρ απευθυνόμενος σε εκπροσώπους του Τύπου. «Ο στρατός δεν επιδόθηκε σε κατασκοπεία (…). Αυτό που είναι γεγονός είναι η (συλλογή) πληροφοριών για να αντιμετωπίζονται εγκληματίες».

Κατά δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών, ομάδα χάκερ, που κατονομάστηκε ως Guacamaya, απέσπασε αρχεία από βάση δεδομένων του στρατού, που δείχνουν πως συνέχισε να χρησιμοποιεί το κατασκοπευτικό λογισμικό Pegasus κι αφού ανέλαβε τα καθήκοντά του ο κ. Λόπες Ομπραδόρ το 2018, παρότι ο κεντροαριστερός νυν πρόεδρος έχει διαβεβαιώσει πως δεν συνεχίστηκε η κατάχρηση τέτοιου είδους εργαλείων επί των ημερών του.

Τα τηλέφωνα δημοσιογράφου, αρθρογράφου και υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μολύνθηκαν από το κατασκοπευτικό λογισμικό μεταξύ του 2019 και του 2021, σύμφωνα με τη μεξικανική οργάνωση υπεράσπισης του δικαιώματος στην προστασία της ιδιωτικής ζωής R3D, που εξασφάλισε τεχνική υποστήριξη από το Citizen Lab, πρόγραμμα για την κυβερνοασφάλεια στο πανεπιστήμιο του Τορόντο.

Οι καταγγελίες για την κατάχρηση του Pegasus στο Μεξικό ανάγονται στο 2017, όταν τη χώρα κυβερνούσε ο πρόεδρος Ενρίκε Πένια Νιέτο (2012-2018). Ξαναήρθαν στον αφρό τον Ιούλιο του 2021, έπειτα από νέες αποκαλύψεις μέσων ενημέρωσης.

Ο κ. Λόπες Ομπραδόρ ούτε επιβεβαίωσε, ούτε διέψευσε ερωτηθείς αν το Pegasus συνεχίζει να χρησιμοποιείται από την υπηρεσία πληροφοριών των ένοπλων δυνάμεων, όμως ανήγγειλε πως έχει δώσει εντολή να συνταχθεί έκθεση από τον στρατό για το θέμα.

«Δεν είμαστε ίδιοι με τις προηγούμενες (κυβερνήσεις). Έχω αναλάβει τη δέσμευση πως κανένας δεν θα κατασκοπεύεται, κανένα μέλος της αντιπολίτευσης», επέμεινε ο αρχηγός του κράτους, κατά την άποψη του οποίου πίσω από τις πρόσφατες αποκαλύψεις δεν βρίσκονται παρά πολιτικοί του αντίπαλοι.

H έρευνα του Citizen Lab

• Η μεξικανική οργάνωση ψηφιακών δικαιωμάτων R3D (Red en los Defensa de los Derechos Digitales) εντόπισε μολύνσεις από τον Πήγασο εναντίον δημοσιογράφων και ενός υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σημειώθηκαν μεταξύ 2019-2021.
• Το Citizen Lab παρείχε τεχνική υποστήριξη για την ανάλυση του R3D και επικύρωσε τις μολύνσεις.
• Στα θύματα περιλαμβάνονται δύο δημοσιογράφοι που αναφέρουν θέματα που σχετίζονται με την επίσημη διαφθορά και ένας εξέχων υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Οι μολύνσεις εμφανίστηκαν χρόνια μετά τις πρώτες αποκαλύψεις των καταχρήσεων του Πήγασου στο Μεξικό.
• Συνέβησαν επίσης αφού ο σημερινός Πρόεδρος του Μεξικού, Andrés Manuel López Obrador, διαβεβαίωσε το κοινό ότι η κυβέρνηση δεν χρησιμοποιεί πλέον το spyware και ότι δεν θα υπάρξουν περαιτέρω καταχρήσεις.

Διαβάστε την πλήρη έκθεση R3D.

Ιστορικό

Το 2017, το Citizen Lab, μαζί με τους συνεργάτες R3D, SocialTic και Article19, δημοσίευσαν μια σειρά από οκτώ αναφορές σχετικά με την εκτεταμένη στόχευση του Pegasus στο Μεξικό. Πολλοί τομείς της μεξικανικής κοινωνίας των πολιτών στοχοποιήθηκαν, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων ερευνητών και δικηγόρων για οικογένειες θυμάτων καρτέλ , ομάδες κατά της διαφθοράς , εξέχοντες νομοθέτες , διεθνείς ερευνητές που εξετάζουν αναγκαστικές εξαφανίσεις, ακόμη και η σύζυγος ενός δημοσιογράφου που σκοτώθηκε σε μια δολοφονία καρτέλ .

Ένα δημόσιο σκάνδαλο ακολούθησε όταν αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά η στόχευση του Πήγασου, με αποτέλεσμα τον εκτεταμένο έλεγχο των πρακτικών παρακολούθησης των μεξικανικών αρχών και ιδιαίτερα των εισαγγελέων. Μια ακόμη εν εξελίξει ποινική έρευνα ξεκίνησε επίσης στο Μεξικό.

Το 2021, ως μέρος των αποκαλύψεων του έργου Pegasus (μια συνεργασία μεταξύ των Απαγορευμένων Ιστοριών, του Εργαστηρίου Ασφαλείας της Διεθνούς Αμνηστίας και ενός συνασπισμού οργανισμών μέσων ενημέρωσης), αναφέρθηκε ότι τουλάχιστον 50 άτομα στον κύκλο του Andrés Manuel López Obrador , του σημερινού προέδρου του Μεξικού , ήταν μεταξύ των ατόμων που δυνητικά επιλέχθηκαν για παρακολούθηση με τον Pegasus μεταξύ 2016-2017. Στους στόχους περιλαμβάνονταν τα παιδιά και η σύζυγος του πλέον προέδρου. Η ίδια έκθεση ανέφερε ότι τουλάχιστον 45 Μεξικανοί κυβερνήτες και πρώην κυβερνήτες μπορεί να έχουν επιλεγεί με παρόμοιο τρόπο για παρακολούθηση.

Το έργο Pegasus διαπίστωσε επίσης ότι ένα ευρύ φάσμα της μεξικανικής κοινωνίας των πολιτών , από δάσκαλους μέχρι δημοσιογράφους, δικηγόρους και διεθνείς ερευνητές που εξετάζουν αναγκαστικές εξαφανίσεις, μπορεί να έχουν επιλεγεί για παρακολούθηση.

Το 2019, μετά την ανάληψη της εξουσίας, ο López Obrador διαβεβαίωσε τους Μεξικανούς σε μια τηλεοπτική συνέντευξη Τύπου ότι δεν θα υπήρχαν άλλες καταχρήσεις του Pegasus στο Μεξικό:

« Δεν ασχολούμαστε με αυτό. Εδώ αποφασίσαμε ότι δεν θα υπάρξει καμία δίωξη εναντίον κανενός. Όταν ήμασταν στην αντιπολίτευση, μας κατασκόπευαν (…) τώρα αυτό απαγορεύεται. Δεν έχουμε αγοράσει συστήματα για υποκλοπές, μεταξύ άλλων λόγω της διαφθοράς που ενέχεται στην αγορά όλου αυτού του εξοπλισμού σε πολύ υψηλές τιμές, σε ξένες εταιρείες, συστήματα κατασκοπείας, δαπανήθηκαν πολλά χρήματα, υπάρχει ακόμα αχρησιμοποίητος εξοπλισμός αγοράστηκε στην προηγούμενη κυβέρνηση. Δεν το κάνουμε αυτό. Και δεν το κάνουμε γιατί είναι θέμα αρχής ». [ανεπίσημη μετάφραση]

Το 2021, ο πρόεδρος του Μεξικού επανέλαβε τον ισχυρισμό του ότι η μεξικανική κυβέρνηση δεν κατασκόπευε με τον Pegasus, λέγοντας απαντώντας σε ερώτηση: «Αυτό δεν συμβαίνει. Η κυβέρνηση δεν κατασκοπεύει κανέναν». [ανεπίσημη μετάφραση]

Τα τελευταία ευρήματα της R3D δείχνουν ότι οι καταχρήσεις του Pegasus συνεχίστηκαν στο Μεξικό. Η έκθεσή τους υπογραμμίζει επίσης στοιχεία πρόσφατων συμβάσεων μεταξύ του Υπουργού Εθνικής Άμυνας του Μεξικού (SEDENA) και εταιρειών που συνδέονται με προηγούμενες πωλήσεις του Pegasus στη μεξικανική κυβέρνηση.

Νέα ευρήματα

Η R3D, με τεχνική υποστήριξη από το Citizen Lab, διαπίστωσε ότι μεξικανοί δημοσιογράφοι και ένας υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είχαν μολυνθεί από το Pegasus μεταξύ 2019 και 2021.

Αυτές οι περιπτώσεις διαφέρουν από προηγούμενα ευρήματα με δύο σημαντικούς τρόπους:

• Επικυρώνουμε τις μολύνσεις του Πήγασου 2019-2021 χρησιμοποιώντας εγκληματολογική ανάλυση αντικειμένων που συλλέγονται από συσκευές. Τα προηγούμενα ευρήματα του Citizen Lab στο Μεξικό επιβεβαίωσαν μόνο τη στόχευση του Pegasus (όπως αποδεικνύεται από ένα κακόβουλο μήνυμα που στάλθηκε σε μια συσκευή).
• Οι μολύνσεις 2019-2021 μόχλευσαν τις επιθέσεις μηδενικού κλικ: δεν απαιτούνταν εξαπάτηση για να εξαπατήσουν τα θύματα να κάνουν κλικ. Οι προηγούμενες αναφορές του Citizen Lab για περιπτώσεις μεξικανών εντόπισαν κακόβουλα μηνύματα κειμένου που είχαν σχεδιαστεί για να εξαπατήσουν στόχους ώστε να κάνουν κλικ σε έναν σύνδεσμο που θα προκαλούσε μόλυνση.

Η τεχνική επικύρωση των εγκληματολογικών αντικειμένων που συλλέγονται από τις συσκευές αυτών των ατόμων με τη συγκατάθεσή τους μας οδηγεί στο συμπέρασμα με μεγάλη βεβαιότητα ότι:

• Ο υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Raymundo Ramos δέχτηκε επίθεση με τον Pegasus τουλάχιστον τρεις φορές μεταξύ Αυγούστου και Σεπτεμβρίου 2020.
• Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Ρικάρντο Ραφαέλ δέχθηκε επίθεση με το Pegasus τουλάχιστον τρεις φορές τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο του 2019 και ξανά τον Δεκέμβριο του 2020. Στο παρελθόν είχε επίσης στοχοποιηθεί και μολυνθεί το 2016 και στοχοποιήθηκε το 2017.
• Ένας ανώνυμος δημοσιογράφος από διακεκριμένο διαδικτυακό μέσο ενημέρωσης Animal Politico δέχθηκε χακάρισμα τον Ιούνιο του 2021.

Περισσότερες λεπτομέρειες για κάθε περίπτωση παρέχονται στο Παράρτημα Α.

Αξιολογούμε με μεγάλη σιγουριά ότι αυτά τα άτομα παραβιάστηκαν με λογισμικό κατασκοπείας Pegasus. Τα διαθέσιμα τεχνικά δεδομένα για αυτές τις πρόσφατες περιπτώσεις (2019-2021) δεν μας επιτρέπουν να αποδώσουμε την εισβολή σε συγκεκριμένο πελάτη του Ομίλου NSO αυτήν τη στιγμή. Ωστόσο, καθένα από τα θύματα θα είχε έντονο ενδιαφέρον για οντότητες εντός της μεξικανικής κυβέρνησης και σε ορισμένες περιπτώσεις, ανησυχητικά, για καρτέλ.

Διαβάστε και την σχετική έρευνα του newstrust

Χρονικό πλαίσιο εισβολής

Η αναφορά που δημοσιεύτηκε από το R3D παρέχει χρήσιμο πλαίσιο για την κατανόηση των πιθανών ερεθισμάτων για τη στόχευση και τις μολύνσεις Pegasus, τα οποία συνοψίζουμε εδώ:

Raymundo Ramos Vázquez

Ο Ράμος έχει περάσει χρόνια τεκμηριώνοντας τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν από τον στρατό και το Πολεμικό Ναυτικό του Μεξικού στην πολιτεία Tamaulipas:

• Ο Ράμος μολύνθηκε από τον Πήγασο τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 2020. Το R3D διαπίστωσε ότι οι μολύνσεις εμφανίστηκαν μετά τη δημοσίευση ενός βίντεο που δείχνει την εξωδικαστική δολοφονία αμάχων από τον μεξικανικό στρατό στην Ταμαουλίπας. Ο Ράμος είχε μιλήσει στα ΜΜΕ για την υπόθεση.
• Κατά τη διάρκεια της στόχευσης, ο Ράμος συναντήθηκε με εκπροσώπους του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR), της Εθνικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Μεξικού (CNDH), αξιωματούχους του Ναυτικού και του Υπουργού Άμυνας του Μεξικού και μέλη της μεσο ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ.

Ρικάρντο Ραφαέλ

Ο Ραφαέλ, ένας εξέχων δημοσιογράφος και συγγραφέας που εστιάζει σε θέματα όπως η επίσημη διαφθορά και ο δεσμός μεταξύ της μεξικανικής κυβέρνησης και των καρτέλ, στοχοποιήθηκε εκτενώς και μολύνθηκε με λογισμικό κατασκοπείας Pegasus:

• Ο Ραφαέλ στοχοποιήθηκε για πρώτη φορά και μολύνθηκε το 2016 και στοχοποιήθηκε ξανά το 2017 κατά τη διάρκεια μιας περιόδου κριτικής αναφοράς σχετικά με τις έρευνες για τις μαζικές εξαφανίσεις της Ιγκουάλα (οι 43 μαθητές εξαφανίστηκαν στην Αγιοτζινάπα το 2014).
  • Αποδίδουμε τη στόχευση του 2017 σε έναν χειριστή που ονομάζουμε RECKLESS-1 , ο οποίος στόχευε επίσης τη σύζυγο και τους συναδέλφους ενός δολοφονημένου Μεξικανού δημοσιογράφου, καθώς και μεξικανούς ερευνητές δημόσιας υγείας. Περιστασιακά στοιχεία συνδέουν το RECKLESS-1 με τη μεξικανική κυβέρνηση, καθώς ο χειριστής κατασκόπευε αποκλειστικά στο Μεξικό.
• Το 2019, μολύνθηκε επανειλημμένα από τον Πήγασο ενώ βρισκόταν σε περιοδεία για ένα βιβλίο που παρέχει μια φανταστική αφήγηση του Καρτέλ Los Zetas και της προέλευσής του στον Μεξικανικό Στρατό.
• Το 2020, μολύνθηκε αφού έγραψε για εξωδικαστικές κρατήσεις και επίσημη ατιμωρησία, όπως αυτό το άρθρο της Washington Post . Λίγο πριν μολυνθεί τον Δεκέμβριο του 2020, είχε κατηγορήσει τον Γενικό Εισαγγελέα του Μεξικού για σοβαρό παράπτωμα στην έρευνά του για την υπόθεση Μαζικών Εξαφανίσεων Iguala. Αυτή η κριτική αναφέρθηκε από το εξέχον ειδησεογραφικό πρακτορείο Aristegui Noticias μια ημέρα πριν από το hacking.

Σύμφωνα με την έκθεση R3D, ο Raphael δήλωσε ότι, το 2022, αποσπάσματα μιας ιδιωτικής επικοινωνίας αφαιρέθηκαν από το πλαίσιο και κοινοποιήθηκαν με τις επαφές του σε μια προφανή προσπάθεια να τον δυσφημήσουν.

Ανώνυμος Δημοσιογράφος στο Animal Politico

Το Animal Politico είναι ένας εξέχων διαδικτυακός ειδησεογραφικός ιστότοπος που αναφέρει θέματα όπως η επίσημη διαφθορά, οι εξωδικαστικές δολοφονίες και η λογοδοσία:

• Ένας δημοσιογράφος στο πρακτορείο μολύνθηκε την ίδια μέρα που δημοσίευσαν μια αναφορά για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις Μεξικανικές Ένοπλες Δυνάμεις.