Σκάνδαλο υποκλοπών, οικονομία, πολιτική αστάθεια: Τα σενάρια κρίσης, οι “εθνικοί λόγοι” και το “σχέδιο Ντράγκι”

Με την έναρξη λειτουργίας της Βουλής και τις αποφάσεις της Διάσκεψης των προέδρων σχετικά με την διεξαγωγή της προ ημερησίας διάταξης συζήτησης σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών στην Ολομέλεια και την συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, η ραστώνη του Αυγούστου λαμβάνει τέλος και η χώρα εισέρχεται σε περίοδο πολιτικής αναταραχής.

Ανάλυση του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Η κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός βρίσκονται, αναμφίβολα, σε εξαιρετικά δύσκολη θέση και οι χειρισμοί που θα γίνουν από το Μέγαρο Μαξίμου, το επόμενο διάστημα, θα έχουν δύο βασικά στοιχεία: τον αποπροσανατολισμό και τις παροχές. Κι αυτό, λαμβάνοντας υπόψη πως η χώρα έχει ήδη εισέλθει σε εκλογικό κύκλο, αν και παραμένει ασαφής ο χρόνος προσφυγής στις κάλπες, παρά την βούληση του Κυριάκου Μητσοτάκη να εξαντλήσει την 4αετία.

Σκοπός είναι, αφενός να απομακρύνουν όσο είναι εφικτό το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης από τον σκληρό πυρήνα της αντισυνταγματικής “νόμιμης επισύνδεσης” του κινητού του Νίκου Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ και την χρήση -έστω και με ενοικίαση (outsourcing)- του κακόβουλου λογισμικού Predator, αφετέρου να επιδείξουν αντανακλαστικά στην κατακλυσμιαία ενεργειακή κρίση με την εξακόντιση των τιμών ενέργειας τον Σεπτέμβριο και τους επόμενους μήνες.

Οι τιμές Σεπτεμβρίου που ανακοίνωσαν οι πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος είναι πολύ αυξημένες, κινούνται στα 0,8 ευρώ/κιλοβατώρα, πολύ υψηλότερα από τη ζώνη των 0,5 ευρώ/κιλοβατώρα στην οποία είχαν κινηθεί τον Αύγουστο. Και το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα γίνει με την κρατική επιδότηση: Αν συνεχιστεί η εφαρμογή της ίδιας πολιτικής, με (οριζόντια) επιδότηση της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος για όλα τα νοικοκυριά χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, για όλα τα σπίτια που μπορεί να κατέχουν, και για όση κατανάλωση κάνουν, με δεδομένο μάλιστα ότι οι τιμές του φυσικού αερίου θα συνεχίσουν την αυξητική πορεία τους, ο κρατικός προϋπολογισμός θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα. Εδώ εισβάλει η παράμετρος της οικονομίας, με την Ε.Ε -υπό την αυστηρή καθοδήγηση της Γερμανίας- να παροτρύνει, προσώρας διακριτικά, να εφαρμοστούν πολιτικές μόνο για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και μάλιστα περιορισμένα.

Οι αναγνώστες του libre πρέπει, για να έχουν ολοκληρωμένη εικόνα του πολιτικού κάδρου, όπως διαμορφώνεται, να προσμετρούν την παράμετρο της οικονομίας που θα καθορίσει πολλά και ίσως δημιουργήσει συνθήκες “χειραγώγησης” των πολιτικών εξελίξεων, ακόμα και του σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας στο μέλλον, ανάλογα με το εκλογικό αποτέλεσμα.

Οικονομικοί αναλυτές αναφέρουν πως η πολιτική της οριζόντιας επιδότησης, υπό συνθήκες επιδεινούμενης ενεργειακής κρίσης, είναι αδιέξοδη. Ο πρώτος λόγος είναι δημοσιονομικός –το κόστος των επιδοτήσεων γίνεται εξωφρενικό, σε ετήσια βάση θα φτάσει το 5% του ΑΕΠ, θα ξεπεράσει τη δημόσια δαπάνη για την Υγεία ή την Παιδεία. Ο δεύτερος είναι κοινωνικός –η κυβέρνηση έχει επιλέξει οι επιδοτήσεις να είναι οριζόντιες με συνέπεια να ενισχύονται προνομιακά όσοι καταναλώνουν περισσότερο ρεύμα. Ο τρίτος είναι γεωπολιτικός και περιβαλλοντικός -η εποχή της φτηνής ενέργειας έχει παρέλθει, πρέπει να περιορίσουμε την κατανάλωση ενέργειας και δη από ορυκτά καύσιμα, αυτά τα αντιστρατεύεται η επιδότηση της τιμής της. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε την ευρωπαϊκή τάση που στηρίζεται από το Βερολίνο, την ΕΚΤ, αλλά και το ΔΝΤ, και ζητά στήριξη μόνο των ασθενέστερων και από εθνικούς πόρους. Οι χαλαρές πολιτικές της πανδημίας λαμβάνουν οριστικά τέλος.

Οικονομία και πολιτική αστάθεια

Προς την ίδια κατεύθυνση κινήθηκε, άλλωστε, και το άρθρο του διοικητή της ΤτΕ Γιάννη Στουρνάρα στο “Βήμα της Κυριακής”. Όπως σημειώνει ο διευθυντής της εφημερίδας Αντώνης Καρακούσης, ο κίνδυνος της πολιτικής αστάθειας απασχολεί εντόνως τον κ. Στουρνάρα, καθώς υποθέτει ότι μπορεί να θέσει υπό αίρεση και αμφισβήτηση την καταγραφόμενη πρόοδο. Και αυτό σε μια περίοδο που η χώρα οφείλει να διατηρήσει τη σημερινή της δημοσιονομική σταθερότητα και δι’ αυτής να υποστηρίξει την επίτευξη του εθνικού στόχου ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας.

Ο κ. Στουρνάρας πιστεύει ότι έχουν οικοδομηθεί οι προϋποθέσεις για πλήρη επανένταξη της ελληνικής οικονομίας στο διεθνές οικονομικό σύστημα την άνοιξη του 2023. Κατ’ αυτόν, είναι κρίσιμη στις παρούσες συνθήκες διεθνούς γεωπολιτικής και νομισματικής αστάθειας η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, γιατί απλούστατα θα απαλλάξει την ελληνική οικονομία από τους ορατούς πια κινδύνους επιδείνωσης των χρηματοδοτικών συνθηκών και βεβαίως από το επιπρόσθετο κόστος που η αύξηση των επιτοκίων έτσι κι αλλιώς γεννά.

Κρατήστε το αυτό: εάν οικονομικοί, επιχειρηματικοί και μιντιακοί παράγοντες στην Αθήνα θεωρούν πως ο στόχος της ανάπτυξης και της επενδυτικής βαθμίδας είναι και πρέπει να παραμείνει “με κάθε θυσία” ο κυρίαρχος στόχος, είναι θέμα χρόνου να αξιολογηθεί εάν και κατά πόσο είναι και πολιτικά εφικτός με την σημερινή κυβέρνηση.

Με την παρέμβασή του ο διοικητής της ΤτΕ προβληματίζεται μήπως η κυβέρνηση, πιεζόμενη πολιτικά, υποκύψει στον πειρασμό της εκτεταμένης παροχολογίας και υπονομεύσει δι’ αυτής την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας.

Αντιλαμβάνεται βεβαίως την επιρροή του εκλογικού κύκλου, αλλά επισημαίνει με κάθε ευκαιρία και προς πάσα κατεύθυνση ότι ο στόχος ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας είναι εθνικός και επ’ ουδενί λόγο δεν πρέπει να χαθεί η ευκαιρία.

Ο εθνικός λόγος και εθνικός στόχος δημιουργούν ενίοτε και εθνική ανάγκη για πολιτικές αποφάσεις και συμπράξεις “εθνικού σκοπού”…

Όπως επισημαίνει το “ΒτΚ”, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος δεν παραλείπει να υπενθυμίζει στους συνομιλητές του ότι η απώλεια της επενδυτικής βαθμίδας κλόνισε την ελληνική οικονομία, την έφερε πολλές φορές στο χείλος του γκρεμού στη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας και επιμένει ότι αυτό το μέγα λάθος είναι απαραίτητο να σβήσει και βεβαίως να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Υπό αυτή την έννοια προτρέπει την κυβέρνηση να υπερασπιστεί με κάθε μέσο την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου, γιατί τον θεωρεί κεφαλαιώδους σημασίας για την πορεία της ελληνικής οικονομίας.

Προς την ίδια κατεύθυνση -να μην διασαλευθεί, δηλαδή, ο πολιτικός και οικονομικός κύκλος- κινούνται, άλλωστε, τα κεντρικά κυριακάτικα άρθρα των δύο μεγάλων εκδοτικών συγκροτημάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση (Καθημερινή, Βήμα). Δείχνουν, δηλαδή, να αντιλαμβάνονται πως το σκάνδαλο των υποκλοπών είναι “πολύ σοβαρό για να πεθάνει επικοινωνιακά”, πως οι πολιτικές ευθύνες είναι περισσότερο από προφανείς, ακόμα και ότι ο πολιτικός κύκλος της κυβέρνησης τείνει να κλείσει, αν δεν έχει κλείσει ήδη. Και, όπως γίνεται συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις υψηλού (οικονομικού- επιχειρηματικού) διακυβεύματος, ανιχνεύεται κάθε πιθανή και λιγότερο πιθανή διέξοδος.

Θα ήταν λάθος, για παράδειγμα, να διαβαστεί ως υποστήριξη στην κυβέρνηση το κεντρικό άρθρο της κυριακάτικης “Καθημερινής”:

Η Ελλάδα είναι μία νησίδα σταθερότητας με θετικές προοπτικές. Γύρω μας, στην άμεση γειτονιά μας, και όχι μόνον, κυβερνήσεις και πολιτικά συστήματα κλυδωνίζονται. Οι πιέσεις και οι απειλές είναι πρωτόγνωρες. Οσα λάθη κι αν έχουν γίνει, θα είναι ακόμη μεγαλύτερο το λάθος να διολισθήσουμε σε μία αυτοκαταστροφική κατρακύλα όταν διακυβεύονται πολλά, οικονομικά και γεωπολιτικά. Συχνά δοκιμάζουμε την τύχη μας σε αυτόν τον τόπο. Δεν είναι τώρα η ώρα να το ξανακάνουμε.

Κι αυτό διότι η προσεκτική ανάγνωση οδηγεί στο συμπέρασμα πως είναι υποστηρικτικό της πολιτικής που άσκησε έως τώρα, όχι της κυβέρνησης (και των προσώπων) αυτής καθ΄ αυτής.

Πάνω σε αυτόν τον καμβά αρχίζει να φιλοτεχνείται η “εθνική” ανάγκη να διατηρηθεί απρόσκοπτη η πορεία της οικονομίας και να μην επιστρέψει η χώρα σε περιόδους πολιτικής αστάθειας. Υποδόρια, δηλαδή, δημιουργείται η εντύπωση της πιθανής ανάκαμψης του Αλέξη Τσίπρα, ως μίας “ασταθούς μεταβλητής”, και η ανάγκη οιοδήποτε πολιτικό σενάριο να περιλαμβάνει εγγυητές της οικονομικής πολιτικής Μητσοτάκη –ακόμα και χωρίς τον ίδιο! Αυτή, δε, η τάση που θα γίνεται εντονότερη το επόμενο διάστημα ίσως ενδυθεί και τον μανδύα μιας φιλόστοργης προτροπής της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας και των οικονομικών οίκων διεθνώς.

Η γεωπολιτική παράμετρος

Επιπροσθέτως, πέραν του οικονομικού κινδύνου που συνεπάγεται μια πολιτική ανατροπή στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα εγχώρια κέντρα, καλλιεργείται και ο γεωπολιτικός κίνδυνος στην παρούσα συγκυρία του ρωσοουκρανικού-κατ’ επέκταση αλλά και αυτονόμως, και των ελληνοτουρκικών. Επ΄ αυτού, λέγεται σε πολιτικά και οικονομικά γραφεία της Αθήνας, πως οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ έχουν επενδύσει στρατηγικά στην Ελλάδα και αυτή η στρατηγική δεν πρέπει να τεθεί εν αμφιβόλω από τυχόν πολιτικές εξελίξεις. Στο τελευταίο ποντάρει, κατά πληροφορίες, και το Μέγαρο Μαξίμου, με τον πρωθυπουργό να εμφανίζεται ως ο μοναδικός αξιόπιστος συνομιλητής της Ουάσιγκτον. Τα σενάρια πολιτικών “λύσεων”, λοιπόν, λαμβάνουν υπόψη τους αυτή την σημαντική παράμετρο και εξυφαίνουν σχέδια -εάν και όταν χρειαστεί- στα οποία τα όποια πρόσωπα διαδραματίσουν ρόλο να μπορούν να εγγυηθούν την συνέχιση αυτής της πολιτικής των συμμάχων.

Κάπως έτσι έχει αρχίσει να κυκλοφορεί έντονα το αποκαλούμενο (και) “σχέδιο Ντράγκι”, δηλαδή ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης ευρύτερης αποδοχής με ένα πρόσωπο που θα τυγχάνει της εμπιστοσύνης εγχώριων και ξένων οικονομικών και πολιτικών κέντρων.

Οι προειδοποιήσεις Στουρνάρα και η επίμονη αρθρογραφία (για τις υποκλοπές) παραγόντων του “κεντρώου” χώρου, της οποίας ηγείται ο αποστασιοποιημένος Ευάγγελος Βενιζέλος, οδηγεί αρκετούς στο συμπέρασμα πως έχει προεξοφληθεί το τέλος του πολιτικού κύκλου της σημερινής ηγετικής ομάδας διακυβέρνησης και η ανάγκη να περάσει η χώρα σε σχήματα και πρόσωπα που θα εγγυώνται την ίδια -ή περίπου την ίδια- πολιτική, χωρίς, όμως, την τοξικότητα που έχει παραγάγει η σημερινή κυβέρνηση.

Οι υποκλοπές, ο Ανδρουλάκης και οι κυβερνητικές συνεργασίες

Το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων είναι, δίχως αμφισβήτηση, ο καταλύτης όλων των εξελίξεων. Το Μέγαρο Μαξίμου υποτίμησε, μέσα στον πανικό των αναγκαστικών παραιτήσεων των Γρ. Δημητριάδη και Παν. Κοντολέοντα, τις πραγματικές συνέπειες. Όπως και την αντοχή του στον χρόνο, ασχέτως των ελιγμών αποπροσανατολισμού, όπως με την διεύρυνση του χρόνου διερεύνησης της Εξεταστικής επιτροπής σε βάθος 10αετίας ή και 12αετίας. Κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να εξοργισθούν “καραμανλικοί”, “σαμαρικοί”, και φυσικά να γίνει ακόμα πιο άγρια η σύγκρουση με το ΠΑΣΟΚ. Για παράδειγμα, ένα τόσο ευρύ χρονικά πλαίσιο θα οδηγήσει στον διορισθέντα στην ΕΥΠ φίλο (και συντοπίτη) του Αντώνη Σαμαρά, ακόμα και στον Νίκο Δένδια που έχει διατελέσει υπουργός Προστασίας του Πολίτη και πολιτικά υπεύθυνος για την ΕΥΠ!

Ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να αποστεί των ευθυνών του για το σκάνδαλο και το άρθρο του καθηγητή Νίκου Αλιβιζάτου, ως προς τούτο, ήταν επίσης ενδεικτικό των προθέσεων μιας μεγάλης ομάδας παραγόντων του “κεντρώου” χώρου για το πολιτικό μέλλον του Κυριάκου Μητσοτάκη, Όπως, από την άλλη, και η ηχηρά διακριτική δήλωση της Όλγας Κεφαλογιάννη επί των φημών για αντικατάστασή της από την Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας.

Οι υποκλοπές παράγουν ήδη πολιτικό αποτέλεσμα και ο πρωθυπουργός προσπαθεί μόνο να κερδίσει χρόνο, ίσως και να οδηγήσει τον εκλογικό χρόνο στην επόμενη άνοιξη, ελπίζοντας πως πολλά θα έχουν ξεχαστεί. Είναι μάλλον μάταιο.

Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ των Αθηνών αναφέρουν, πάντως, πως το πρόσωπο-κλειδί σε όλα τα παραπάνω θα είναι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και “θύμα” της “νόμιμης επισύνδεσης” της ΕΥΠ Νίκος Ανδρουλάκης. Η κριτική του τρίτου κόμματος στην κυβέρνηση -εάν την προσέξει και την αξιολογήσει κανείς- στρέφεται προσωπικά κατά του Κυριάκου Μητσοτάκη και του στενού περιβάλλοντός του, χωρίς να αποκτά χαρακτηριστικά μιας συλλήβδην απόρριψης όλου του κυβερνητικού πλέγματος.

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ προσδοκά -μάλλον βάσιμα- πως το κόμμα του θα ενισχυθεί εκλογικά από το σκάνδαλο των υποκλοπών, ο ίδιος αναβαθμίζεται ως προς τα ηγετικά του χαρακτηριστικά, οι αμφισβητίες στο κόμμα του “λουφάζουν” (να σημειωθεί η αιχμή Αλιβιζάτου πως η παρακολούθηση Ανδρουλάκη μπορεί να έγινε “για λογαριασμό” συνυποψηφίου του…), κι έτσι θα αποκτήσει, πιθανώς, ρόλο ρυθμιστή.

Η Ν.Δ υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη -εκτός δραματικού απροόπτου που θα ανατρέψει τα πάντα- χάνει οριστικά τον στόχο της αυτοδυναμίας, και μαζί χάνει κάθε πιθανότητα να εξεύρει κυβερνητικό εταίρο (εάν είναι πρώτο κόμμα) για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας με τον ίδιο ως πρωθυπουργό. Τι θα πράξει, όμως, ένας ενισχυμένος εκλογικά Νίκος Ανδρουλάκης, εάν του παρουσιαστεί η ευκαιρία να εγκαταστήσει μία κυβέρνηση συνεργασίας στην οποία θα συμμετέχει μεν η Ν.Δ αλλά πρωθυπουργός θα είναι ένα πρόσωπο που θα υποδείξει ο ίδιος;

Όσοι θεωρούν πως με την “νόμιμη επισύνδεση” στο κινητό του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ έκλεισε οριστικά κάθε σενάριο συνεργασίας με τη Ν.Δ του Κυριάκου Μητσοτάκη, ίσως αποδειχτεί πως έχουν δίκιο μόνο κατά το δεύτερο ήμισυ. Και οι εργώδεις παρεμβάσεις του λεγόμενου κεντρώου χώρου (ακόμα και ήπιων σημιτικών) κατά του πρωθυπουργού, ενδεχομένως ενισχύουν το ίδιο σενάριο μιας διακυβέρνησης “εθνικής ανάγκης” με τεχνοκρατικό πρόσημο.

Απ΄ όλα αυτά, βεβαίως, απουσιάζει η παράμετρος της λαϊκής ετυμηγορίας και το/τα εκλογικό αποτέλεσμα/τα μπορεί να διαψεύσουν τα σενάρια και να διαλύσουν τις ασκήσεις επί χάρτου…