Απολογισμός της Συνόδου στο ΝΑΤΟ – Οι εκτιμήσεις της Αθήνας για την αναδίπλωση Ερντογάν – Γιατί άλλαξε στάση

Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος επί σχεδόν τρεις μήνες απειλούσε να ακυρώσει τα σχέδια για τη διεύρυνση της συμμαχίας, δεν έβαλε βέτο, για Φινλανδία και Σουηδία ενώ παρά τις απειλές, στην ομιλία του απέφυγε οποιαδήποτε κλιμάκωση με την Ελλάδα, μένοντας μόνο στα ζητήματα της ατζέντας. Στην Αθήνα κρατάνε μικρό καλάθι, καθώς με τη γειτονική χώρα να οδηγείται το 2023 σε εκλογές δεν είναι εύκολο για τον Τούρκο πρόεδρο να χαμηλώσει τους υψηλούς τόνους που χρησιμοποιεί για την Ελλάδα.

• Το μεγάλο ερώτημα όμως που πλανάται, κυρίως στα ελληνικά, αλλά και σε ορισμένα διεθνή Μέσα είναι τι κέρδισε στο παρασκήνιο ο Τούρκος Πρόεδρος και τελικά προέβη σ’ αυτή τη σημαντική αναδίπλωση. 

Το κείμενο που συνυπέγραψε η Τουρκία με τη Σουηδία και τη Φινλανδία, κάθε άλλο παρά νίκη συνιστά για την τουρκική πλευρά. Οι τρεις πλευρές συμφώνησαν να αρθεί το -κυρίως συμβολικό- εμπάργκο όπλων που είχε επιβληθεί στη γειτονική χώρα το 2019, λόγω της δράσης της στη Συρία, ενώ οι δύο σκανδιναβικές χώρες αποδέχθηκαν τη συνεργασία στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, καταδικάζοντας τις επιθέσεις που δέχεται η Τουρκία. Πέραν αυτών, ελάχιστα. Ούτε έκδοση στην Άγκυρα των 33 ακτιβιστών του PKK και του δικτύου Γκιουλέν, ούτε κάποια άλλη σημαντική νομοθετική αλλαγή που απαιτούσαν οι Τούρκοι αξιωματούχοι. Μόνο ρητορικές δεσμεύσεις και καταδίκες.

Όλο το προηγούμενο διάστημα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιδόθηκε σε ένα ανατολίτικο παζάρι ανοίγοντας όλα τα θέματα με κεντρικό στόχο να κλείσει ένα ραντεβού με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Και το πέτυχε αυτό το ραντεβού, γεγονός που μπορεί να του δώσει «αέρα» στο εσωτερικό της χώρας του. Όμως δεν είναι σίγουρο πως αυτό αρκεί για να ανακόψει την δημοσκοπική του υποχώρηση που οφείλεται πρωτίστως στην άσχημη κατάσταση της οικονομίας.

Πάντως δεν αποτελεί μυστικό πως η Άγκυρα επιδίωκε εδώ και καιρό να ξεπαγώσουν οι σχέσεις με τις ΗΠΑ, σχέσεις που δεν ήταν τα τελευταία χρόνια και στο καλύτερο σημείο μετά την απόκτηση των ρωσικών s 400 από την γειτονική χώρα. Ένα από τα θέματα που είναι εξαιρετικά ψηλά στην τουρκική ατζέντα είναι το θέμα των F – 16 και χθες η Αμερικανίδα βοηθός υπουργός Άμυνας δήλωσε ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν πλήρως τα σχέδια εκσυγχρονισμού του στόλου των συγκεκριμένων μαχητικών της Τουρκίας.

• Ο τούρκος πρόεδρος επιθυμεί να δημιουργήσει ένα «success story» για το ταξίδι του στη Μαδρίτη, ώστε να αιτιολογήσει και το γεγονός πως από το «όχι» πέρασε στο «ναι» όσον αφορά στην ένταξη της Σουηδίας και της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ. Στο εσωτερικό ακροατήριο θέλει να περάσει το μήνυμα πως έμεινε σταθερός στις απόψεις του και τελικά κατάφερε και πήρε συγκεκριμένες δεσμεύσεις από τη Σουηδία και τη Φιλανδία.

Το πρόβλημα για τον κ. Ερντογάν είναι πως όλο το προηγούμενο διάστημα είχε ανεβάσει τους τόνους σε μια σειρά θεμάτων – όπως για παράδειγμα το θέμα της αποστρατικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου – με αποτέλεσμα και η αντιπολίτευση να προχωρά σε έναν «ανταγωνισμό» εμπρηστικών δηλώσεων. Και το ερώτημα είναι αν μπορεί τώρα να περιορίσει την προκλητική ρητορική, καθώς η Τουρκία βρίσκεται ατύπως σε μια μακρόσυρτη προεκλογική περίοδο (οι κάλπες θα στηθούν το 2023) και υπάρχουν ουκ ολίγοι διεκδικητές για το σκληροπυρηνικό ακροατήριο.

• Στο ρόλο που διαδραματίζει η χώρα ως πυλώνας σταθερότητας στην περιοχή εστιάζει η κυβέρνηση, ενώ παράλληλα χαρακτηρίζεται θετική εξέλιξη η άρση του βέτο της Τουρκίας για την ένταξη της Σουηδίας και της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ. Πάντως είναι εμφανές πως κυβέρνηση και αντιπολίτευση διαβάζουν με τελείως διαφορετικό τρόπο τις εξελίξεις και τα όσα έλαβαν χώρα στην Μαδρίτη.

«Η συμφωνία μεταξύ Σουηδίας, Φινλανδίας και Τουρκίας ανοίγει τον δρόμο για την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού βραχίονα εντός του ΝΑΤΟ, χωρίς να επηρεάζει τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας και τις σχετικές Ευρωπαϊκές αποφάσεις» σημείωναν κυβερνητικές πηγές. Και έκαναν λόγο για «αναδίπλωση» της Τουρκίας, επισημαίνοντας πως από τη συμφωνία δεν θίγονται τα συμφέροντα της χώρας.

Από το κυβερνητικό στρατόπεδο αυτό που τονίζεται είναι πως το Ελσίνκι και η Στοκχόλμη δεσμεύονται από τις θέσεις της Ένωσης και από τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου καταγράφεται ξεκάθαρα η τουρκική προκλητικότητα και η ευρωπαϊκή στήριξη στην ελληνική κυριαρχία και στα κυριαρχικά δικαιώματα. Και σύμφωνα με τις ίδιες πηγές «η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος της ΕΕ, έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί τις εξελίξεις και να ασκεί τα δικαιώματά της και να προστατεύει τα συμφέροντα της».

Σε κάθε περίπτωση μένει να φανεί πως θα πορευθεί το επόμενο διάστημα ο Τούρκος πρόεδρος όσον αφορά στις σχέσεις με την Ελλάδα και αν θα σταματήσει να ρίχνει λάδι στη φωτιά της έντασης. Μετά το διπλό «Μητσοτάκης γιόκ» μέσα σε ένα μήνα είναι κρίσιμο να ανοίξει το επόμενο διάστημα κάποιος δίαυλος επικοινωνίας (για παράδειγμα σε επίπεδο υπουργών).

Πάντως η κυβέρνηση εστιάζει και στο θέμα της αμυντικής θωράκισης και καταθέτει επίσημο αίτημα για τα F 35, θέμα που είχε συζητηθεί και κατά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ. Στο μεταξύ χθες ο υπουργός Άμυνας Νίκος Παναγιώτοπουλος συναντήθηκε με την Γερμανίδα ομόλογο του και μεταξύ άλλων συζήτησαν – όπως ανάφερε σε ανάρτηση του – την πορεία εφαρμογής της Συμφωνίας υποστήριξης στην Ουκρανία με την ανταλλαγή ΤΟΜΑ BMP-1 με Marder, με στόχο την έναρξη υλοποίησής της εντός του Ιουλίου.