Συνομιλίες Τουρκίας-Ισραήλ για αγωγό αερίου προς την Ε.Ε- Η αποκάλυψη του Reuters και ο προβληματισμός στην Αθήνα

H διεθνής ενεργειακή κρίση που χτύπησε “κόκκινο” εξαιτίας της ρωσικής εισβολής και του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει εκρηκτικά νέα δεδομένα και αναγκάζει την Ε.Ε να διερευνήσει όλες τις δυνατότητες που θα συνδράμουν στην σταδιακή απεξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Μπορεί ο Βλαντιμίρ Πούτιν να διευκρίνισε πώς δεν προτίθεται να ζητήσει άμεσα την πληρωμή του εξαγόμενου φυσικού αερίου -και άλλων προϊόντων- σε ρούβλια, μετά την κατηγορηματική άρνηση Ευρωπαίων ηγετών, όπως ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Όλαφ Σολτς, ο κίνδυνος, ωστόσο, που προκύπτει από την ρωσική απειλή ακόμα και να κλείσει “τεχνικά” τις στρόφιγγες (λόγω του ότι έχουν “παγώσει” τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας ως αποτέλεσμα των κυρώσεων) οδηγεί στην αναζήτηση νέων ενεργειακών διαδρομών.

Η Τουρκία φαίνεται πως προσπαθεί να παίξει ρόλο και σε αυτό το θέμα -εκτός της διπλωματικής διαμεσολάβησης μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας-, και κάνει σχετικά βήματα συνεννόησης με το Ισραήλ. Ο Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να κλείσει ταχέως το μέτωπο με την Ιερουσαλήμ που παρήγαγε εχθρότητα τα προηγούμενα χρόνια. Οι πληροφορίες που μεταδόθηκαν από το Reuters σχετικά με παρασκηνιακές διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο χωρών επιβεβαιώνουν αυτό το κλίμα.

Το διεθνές ενημερωτικό πρακτορείο Reuters, με ανταπόκρισή του από την Άγκυρα και την Ιερουσαλήμ, αναφέρει ότι ένας αγωγός φυσικού αερίου Τουρκίας-Ισραήλ συζητείται στα παρασκήνια ως μία από τις εναλλακτικές λύσεις της Ευρώπης στον ρωσικό ενεργειακό εφοδιασμό, αλλά θα χρειαστούν περίπλοκοι ελιγμοί για να επιτευχθεί οποιαδήποτε συμφωνία, κυβερνητικοί και βιομηχανικοί αξιωματούχοι και στις δύο χώρες λένε.

Οι “περίπλοκοι ελιγμοί” στους οποίους αναφέρεται το Reuters αφορούν άμεσα ή έμμεσα και την Ελλάδα και την Κύπρο, καθώς ένας τέτοιος σχεδιασμός μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, εφόσον προχωρήσει, σημαίνει ουσιαστικά την είσοδο της Τουρκίας στο ενεργειακό πεδίο της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Το γεγονός, δε, πως οι ΗΠΑ, παρά την τεραστίων διαστάσεων ενεργειακή κρίση, δείχνουν να μην εξετάζουν ακόμα την επιστροφή τους στο σχέδιο του EastMed (από το οποίο δήλωσαν πως αποσύρονται προ μηνών), αφήνει ανοικτό το πεδίο στα τουρκικά σχέδια. Διπλωματικοί αναλυτές, μάλιστα, θεωρούν πως μία τέτοια αναδιάταξη δεν μπορεί παρά να επηρεάσει και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις που φαίνεται πως εισήλθαν σε μία περίοδο σχετικής ύφεσης μετά την συναντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο στην Κωνσταντινούπολη.

Όπως αναφέρει το Reuters:

Η ιδέα, που επινοήθηκε για πρώτη φορά πριν από χρόνια, είναι να κατασκευαστεί ένας υποθαλάσσιος αγωγός από την Τουρκία στο μεγαλύτερο υπεράκτιο κοίτασμα φυσικού αερίου του Ισραήλ, το Λεβιάθαν. Το φυσικό αέριο θα ρέει προς την Τουρκία και προς τους γείτονες της Νότιας Ευρώπης που θέλουν να διαφοροποιηθούν μακριά από τη Ρωσία.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν είπε την περασμένη εβδομάδα ότι η συνεργασία για το φυσικό αέριο ήταν «ένα από τα πιο σημαντικά βήματα που μπορούμε να κάνουμε μαζί για τις διμερείς σχέσεις» και είπε στους δημοσιογράφους ότι είναι έτοιμος να στείλει κορυφαίους υπουργούς στο Ισραήλ για να αναβιώσει την ιδέα του αγωγού που παρέμεινε εδώ και χρόνια.

Ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος είπε στο Reuters ότι οι συνομιλίες συνεχίστηκαν από τότε που ο Ισραηλινός Πρόεδρος Isaac Herzog επισκέφθηκε την Άγκυρα νωρίτερα αυτό το μήνα και θα μπορούσαν να ακολουθήσουν «συγκεκριμένες αποφάσεις» τους επόμενους μήνες για μια προτεινόμενη διαδρομή και τις συμμετέχουσες οντότητες.

Το πεδίο Λεβιάθαν τροφοδοτεί ήδη το Ισραήλ, την Ιορδανία και την Αίγυπτο. Οι ιδιοκτήτες του – η Chevron (CVX.N) και οι ισραηλινές εταιρείες NewMed Energy and Ratio Oil (RATIp.TA) – σχεδιάζουν να αυξήσουν την παραγωγή από 12 σε 21 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (BCM) ετησίως.

Συγκριτικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση εισήγαγε 155 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου πέρυσι, καλύπτοντας σχεδόν το 40% της κατανάλωσής της. Η Ελλάδα, ας σημειωθεί, είναι μεταξύ των πέντε ευρωπαϊκών κρατών που έχουν την μεγαλύτερη εξάρτηση από το ρωσικό αέριο.

Μεγάλο μέρος της επιπλέον παραγωγής φυσικού αερίου θα υγροποιηθεί και θα εξαχθεί με πλοία στην Ευρώπη ή την Άπω Ανατολή, σύμφωνα με το NewMed. Ο διευθύνων σύμβουλός της είπε τον περασμένο μήνα η Τουρκία θα μπορούσε επίσης να γίνει προορισμός, αλλά έπρεπε να δεσμευτεί για την κατασκευή του αγωγού.

Η προσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ με…ενεργειακή γέφυρα

Το Ισραήλ επιβεβαιώνει τις συζητήσεις στο παρασκήνιο, ωστόσο υπάρχουν ακόμα πολλά να αντιμετωπισθούν.

Η υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ Καρίν Ελχαράρ είπε στο Ynet News την Κυριακή ότι πολλά ζητήματα δεν έχουν ακόμη συζητηθεί, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών.

«Πρέπει να αποδειχθεί οικονομικά εφικτό, κάτι που δεν είναι αυτονόητο», είπε.

Το Ισραήλ και η Τουρκία προσπαθούν να αφήσουν πίσω τους μια δεκαετία διπλωματικών αδιεξόδων, συνήθως για ισραηλινοπαλαιστινιακά ζητήματα. Η ενεργειακή εταιρική σχέση θα μπορούσε να είναι καίριας σημασίας, ειδικά μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έκανε την Ευρώπη πιο αποφασισμένη να βρει εναλλακτικές λύσεις για τον ενεργειακό της εφοδιασμό.

“Υπήρξε μια πρόσφατη προσέγγιση με το Ισραήλ και θέλουμε το αέριο του να διέρχεται από την Τουρκία καθ’ οδόν προς την Ευρώπη”, δήλωσε ένας άλλος Τούρκος αξιωματούχος. «Το Ισραήλ βλέπει θετικά σε αυτό, έχουν γίνει κάποιες συνομιλίες και υπάρχει θέληση να το κάνει».

Η Τουρκία καταναλώνει περίπου 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως και εισάγει σχεδόν όλα αυτά, τα περισσότερα μέσω αγωγών από τη Ρωσία, το Ιράν και το Αζερμπαϊτζάν. Βρίσκεται σε καλή θέση ως κόμβος μεταφορών στην περιοχή όπου μπορεί να θερμανθεί η ενεργειακή πολιτική.

Τα προβλήματα, ο EastMed και η Κύπρος

«Η Τουρκία παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, για την εγχώρια κατανάλωση της, καθώς και ένα κανάλι προς χώρες της νότιας Ευρώπης», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος στον τομέα του ισραηλινού φυσικού αερίου.

Το πρόβλημα, είπε ο αξιωματούχος, είναι ότι υπήρχαν ήδη δύο προτεινόμενες διαδρομές για τις επιπλέον προμήθειες από το Leviathan: μέσω υφιστάμενων εργοστασίων LNG στην Αίγυπτο ή μιας προγραμματισμένης πλωτής εγκατάστασης LNG.

«Εάν η Τουρκία ανταποκριθεί γρήγορα, τότε μπορεί να είναι μια τρίτη εναλλακτική», είπε ο αξιωματούχος.

Το Reuters, επικαλούμενο πηγές στην Ιερουσαλήμ, αναφέρει ότι ο αγωγός θα μπορούσε να έχει μήκος 500-550 km και υπολογίζεται πως θα κοστίσει έως και 1,5 δισεκατομμύριο για την κατασκευή, σύμφωνα με Ισραηλινούς αξιωματούχους, καθιστώντας τον πιο διαχειρίσιμο από τον αγωγό 6 δισεκατομμυρίων ευρώ που ο EastMed πρότεινε να συνδέσει το Ισραήλ με την Κύπρο, την Ελλάδα και την Ιταλία.

Ωστόσο, οποιαδήποτε υποθαλάσσια γραμμή θα πρέπει να διασχίζει τα ύδατα είτε της Κύπρου, την οποία η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει, είτε της Συρίας, με την οποία η Άγκυρα δεν έχει διπλωματικές σχέσεις και έχει υποστηρίξει τους αντάρτες που πολεμούν την κυβέρνηση στη Δαμασκό.

Αυτό θα μπορούσε να περιπλέξει την κατασκευή και τη χρηματοδότηση, εάν η Τουρκία είχε άμεσο μερίδιο στον αγωγό, δήλωσε ο Gokhan Yardim, σύμβουλος τουρκικής βιομηχανίας φυσικού αερίου που εργάστηκε για την αξιολόγηση του πιθανού αγωγού για δύο δεκαετίες.

Δύο προηγούμενες εκτιμήσεις βασίστηκαν σε ροές φυσικού αερίου 8 έως 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων και οτιδήποτε λιγότερο μπορεί να μην είναι εφικτό, είπε ο Yardim.

Με πληροφορίες από το Reuters