Αμηχανία στην Αθήνα – Γιατί ο “απομονωμένος” Ερντογάν κέρδισε τις διπλωματικές εντυπώσεις για την ειρήνευση στην Ουκρανία

Έκπληκτοι στην Ελλάδα παρακολουθούν πολιτικοί, αναλυτές και δημοσιογράφοι, την Τουρκία, να γίνεται το επίκεντρο της επίλυσης του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Μετά την συνάντηση της Αττάλειας μεταξύ των Σεργκέι Λαβρόφ και Ντμίτρο Κουλέμπα στις 10 Μαρτίου, ήρθε η διήμερη διαπραγμάτευση στον Ντολμά Μπαχτσέ μεταξύ των αποστολών Ρωσίας και Ουκρανίας, για την εξεύρεση μιας συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός κι επίλυσης της κρίσης που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια χιλιάδων αμάχων.

Του Σπύρου Σιδέρη

Η επιλογή της Τουρκίας, σίγουρα δεν έγινε τυχαία. Ούτε σύρθηκαν εκεί οι διαπραγματευτικές αποστολές γιατί το επέβαλε κάποιος. Την επέλεξαν γιατί και οι δυο την θεωρούν πρώτα ασφαλή χώρα γι’ αυτούς και δεύτερον αξιόπιστο διαμεσολαβητή.

Οι Ρώσοι γνωρίζουν την Τουρκία, από την Συρία, την Λιβύη και το Ναγκόρνο Καραμπάχ.

• Παρόλες τις διαφορές που έχουν προκύψει κατά διαστήματα μεταξύ τους στην διαχείριση των κρίσεων, με διαβουλεύσεις και παραχωρήσεις τα έβρισκαν. Το Κίεβο από την άλλη έχει υπογράψει σειρά συμφωνιών συνεργασίας με την Άγκυρα με κυριότερη την αμυντική συνεργασία. Μια συνεργασία που βοήθησε σε αξιοσημείωτο βαθμό την Ουκρανία να αμυνθεί στην ρωσική εισβολή.

Άρα ήταν φυσιολογικό να γίνει οικοδέσποινα η Τουρκία στις δυο χώρες, κάτι που το ήθελε πολύ και η Άγκυρα για τους δικούς της λόγους.

Εξάλλου το είπε και ο Προεδρικός Σύμβουλος Ιμπραχίμ Καλίν, πως αν δεν μιλάει κανένας με την Ρωσία πως μπορεί να βρεθεί λύση; Κι όπου υπάρχει κενό αυτό νομοτελειακά συμπληρώνεται.

• Στο πλαίσιο αυτό ο Πρόεδρος Ερντογάν ανέλαβε δράση, πιέζοντας διακριτικά τις δυο πλευρές, πετυχαίνοντας έτσι να γίνει η χώρα του τόπος των διαβουλεύσεων και γιατί όχι εγγυητής της όποιας συμφωνίας εγκριθεί από τις ηγεσίες των δυο εμπόλεμων χωρών. Εξάλλου το τελευταίο διάστημα η Τουρκία έχει δηλωθεί ως εγγυήτρια στην Βοσνία, τον Καύκασο και συμμετέχει στις συζητήσεις για Συρία και Λιβύη.

Προσωπικά διαφωνώ με τον όρο που αποδίδεται στην Τουρκία από τον τίτλο του βιβλίου του Φρανκ Βέμπερ, «ο Επιτήδειος Ουδέτερος». Περισσότερο θα ταίριαζε ο «Επιτήδειος Εμπλεκόμενος» καθώς όπου κρίση, η Τουρκία βρίσκεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μέσα. Η «χάρη» της έφτασε μέχρι στο Αφγανιστάν, όπου ανέλαβε κι εκεί σημαντικό ρόλο ως απευθείας συνομιλητής των Ταλιμπάν και διαχειριστής του αεροδρομίου της Καμπούλ.

Το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, άλλαξε εν πολλοίς τον τρόπο που η Τουρκία έβλεπε τις συμμαχίες της και τον προσανατολισμό της. Κατάλαβε ότι δεν θα μπορούσε να έχει εμπιστοσύνη στη Δύση, παρότι μέλος της. Ιδιαίτερα τις ΗΠΑ, που ακόμα και σήμερα ο Ερντογάν θεωρεί ως υπεύθυνες για το πραξικόπημα, γι αυτό έχουν χάσει και την αξιοπιστία τους στην τουρκική ηγεσία. Όπως έχασε την αξιοπιστία της η Ουάσιγκτον στην Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

• Μέχρι και ο Ζελένσκι, σε συνέντευξη του στον Economist, μίλησε για την επιθυμία κάποιων κρατών μελών του ΝΑΤΟ, στη συνέχιση του πολέμου, αφήνοντας να πλανάται το ερωτηματικό αν είναι οι ΗΠΑ μέσα σ’ αυτές.

Ας επιστρέψουμε όμως στην Τουρκία του Ερντογάν, που μετά το πραξικόπημα, αποφάσισε να ακολουθήσει μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, βασισμένη απόλυτα στα δικά της συμφέροντα και μόνο. Αν συνέπιπταν με κάποια άλλη χώρα, τότε όλα μέλι γάλα, αν πάλι όχι, τότε μπορούσε να βρεθεί και σε αντιπαράθεση.

• Επιπλέον η Άγκυρα, έχει δημιουργήσει ένα πολύ πυκνό δίκτυο συνεργασίας με τις περισσότερες χώρες του κόσμου σε οικονομικό και διπλωματικό επίπεδο. Δεν έχει επικεντρωθεί μόνο στην ΕΕ και την Δύση, αλλά έχει ενεργοποιήσει τους πληθυσμούς της Ασίας που έχουν τουρκικές ρίζες αλλά και τις μουσουλμανικές χώρες, ανεξάρτητα από το αν είναι σιίτες ή σουνίτες, σε Ασία και Αφρική.  

Γιατί όμως επέλεξε η Τουρκία να εμπλακεί ως διαμεσολαβητής στην ρωσο-ουκρανική κρίση;

Όπως προαναφέρθηκε πιο πάνω, η Τουρκία έχει στενές σχέσεις τόσο με τη Μόσχα όσο και με το Κίεβο.

Η συνεργασία με την Ρωσία, πρωτίστως αφορά τον ενεργειακό τομέα και την χωρίς προβλήματα παροχή φυσικού αερίου στην Τουρκία, κάτι που είναι απαραίτητο για χρήση στην βιομηχανία αλλά και για τους πολίτες.

• Επιπλέον η Μόσχα είναι μια από τις μεγαλύτερες αγορές των αγροτικών προϊόντων της καθώς τα προϊόντα από την Ευρώπη έχουν αποκλειστεί λόγω των κυρώσεων της ρωσικής πλευράς. Η συνέχιση των κυρώσεων θα συνεχίσει την αύξηση του διμερούς εμπορίου και την ενίσχυση της τουρκικής οικονομίας. Αν συνυπολογίσει κανείς και τον ορισμό μέρος των πληρωμών σε εθνικά νομίσματα αποκτά ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον η συναλλαγή αυτή και στις δυο χώρες.

Η διατάραξη των σχέσεων Άγκυρας-Μόσχας, θα επιφέρει προβλήματα στον Καύκασο, την Συρία και την Λιβύη, περιοχές που και οι δυο χώρες δρουν για τα δικά τους συμφέροντα και δεν επιθυμεί η Τουρκία να ανοίξουν νέες εστίες έντασης. Το σημαντικότερο όμως για την τουρκική διπλωματία είναι η ενίσχυση της εξωτερικής πολιτικής στο εκτός της Δύσης πεδίου δράσης της, με χώρες που μπορούν να ενισχύσουν την οικονομία της χώρας, που δεν περνά και τα καλύτερα της.

• Η απεξάρτηση της Άγκυρας από τη Δύση, θεωρείται ως αναγκαία συνέχιση αυτή την στιγμή καθώς η μεταβολή των ισορροπιών στην παγκόσμια σκακιέρα, αποδυναμώνει την Δύση κι ενισχύει το δεύτερο πόλο που δημιουργείται με συμμετέχοντες την Ρωσία, την Κίνα κι ενδεχομένως την Ινδία και τις χώρες του Κόλπου.

Μπορεί να μην επέλεξε την σωστή πλευρά της Ιστορίας, όπως κάποιες άλλες χώρες θεωρούν ότι έπραξαν, χτίζει όμως το μέλλον της χώρας με βάση τα εθνικά της συμφέροντα.