Αποκαλυπτική συνέντευξη στο libre: Η καθηγήτρια Βιολογίας – Νανοϊατρικής Μ. Γαζούλη μιλά για τις μεταλλάξεις – “Δεν μπορούμε να μιλήσουμε ακόμη για ενδημικό στάδιο”

Τον τελευταίο χρόνο, παρακολουθούμε μία απίστευτη σκυταλοδρομία του SARS-COV-2 από το βασικό στέλεχός του, στη μετάλλαξη Βήτα, υπό την απειλή της Γάμα και άλλων πιο αδύνατων μεταλλάξεων, και ταχύτατα περνάμε στην ισχυρότατη Δέλτα και πριν προλάβουμε να την «δαμάσουμε» έρχεται η Όμικρον να δώσει (απατηλές?) ελπίδες και σε χρόνο ρεκόρ, μιλάμε για Όμικρον1 – Όμικρον2 – Όμικρον3 …..

Της Ρούλας Σκουρογιάννη

Αυτή τη στιγμή, έχουν ανιχνευτεί παγκοσμίως τρεις υπο-παραλλαγές της Όμικρον με την παραλλαγή -1 να κυριαρχεί και να δίνει τις περισσότερες λοιμώξεις, ενώ φαίνεται πως αρχίζει να κερδίζει έδαφος η παραλλαγή -2, όπως βλέπουμε ειδικά στη Δανία και στην Αγγλία, αλλά και σε άλλες χώρες.

«Δε γνωρίζουμε ακόμα πως θα εξελιχθεί αυτό, όσον αφορά στη μολυσματικότητα και τη σοβαρότητα», δηλώνει στο libre, η Καθηγήτρια Βιολογίας – Νανοϊατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, Μαρία Γαζούλη, με την οποία μιλήσαμε για όλα όσα αφορούν τον κοροναϊό, τις εξελίξεις των μεταλλάξεων και των υπο-μεταλλάξεων του ιού, την ταχύτητα που βλέπουμε να κυριαρχεί μία μετάλλαξη και μετά από λίγους μήνες να γίνεται κυρίαρχη μία άλλη, και ακόμα πιο γρήγορα να εντοπίζεται η υπο-μετάλλαξη αυτής της μετάλλαξης, σε ελάχιστο χρόνο -πριν να την «μάθουν» οι ειδικοί, να δούμε τι είναι, πώς αντιμετωπίζεται, πώς θα προφυλαχτούμε και εάν επαρκούν τα όπλα μας για τον «νέο εχθρό»- εμφανίζεται ένας νέος «υπο-εχθρός» και 2^ος και 3^ος και ξεκινάει νέα φάση συζήτησης, αγώνα, έρευνας…

·        Αυτή η κινητικότητα συμβαίνει σε κάθε ιό ή μπορεί να έχουν συμβάλει κι άλλοι παράγοντες στη συγκεκριμένη κούρσα μεταλλάξεων;

«Είναι το είδος του ιού τέτοιο. Οι κορονοϊοί γενικά, έχουν την τάση να μεταλλάσσονται. Κάτι αντίστοιχο, βέβαια παρατηρείται και στον ιό της γρίπης. Απλώς, κάτω από την πίεση της επιβίωση, καθώς ακόμα κυκλοφορεί ο κοροναϊός -και αυτό είναι το πρόβλημα: ότι ακόμα υπάρχει ποσοστό ανεμβολίαστων και, όσο υπάρχουν ανεμβολίαστοι, ο ιός θα κυκλοφορεί και θα μεταλλάσσεται, γιατί και αυτός θέλει να επιβιώσει- οπότε συμβαίνουν και καταγράφονται όλες αυτές οι μεταλλάξεις. Είναι αναμενόμενο για τον ιό το φαινόμενο των μεταλλάξεων».

·        Η ταχύτητα δε μας εκπλήσσει;

«Η ταχύτητα οφείλεται στο ότι ο ιός θέλει να επιβιώσει, ενώ εμείς τον πολεμάμε με τα εμβόλια και τα φάρμακα. Υπάρχει μία πίεση για να σταματήσει η ανάπτυξή του, οπότε προκειμένου να επιβιώσει –και καθώς του δίνουμε εμείς την ευκαιρία και κυκλοφορεί, λόγω του σημαντικού ποσοστού ανεμβολίαστων– μεταλλάσσεται. Τώρα το πώς μεταλλάσσεται και προς ποια κατεύθυνση θα μεταλλαχθεί ο ιός, δηλαδή εάν θα γίνει ενδημικός (το καλό σενάριο) ή εάν θα γίνει πιο επιθετικός, αυτό δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε».  

·        Πρόσφατα, από Έλληνα επιστήμονα, στην Αμερική, η άποψη ότι έχουμε περάσει από το πανδημικό στάδιο της πανδημίας σε ενδημικό στάδιο. Αυτό ισχύει;

«Αυτό δεν μπορούμε να το πούμε με ασφάλεια. Καταγράφονται νέες εξάρσεις της πανδημίας, με απότομες αυξήσεις κρουσμάτων. Θα μπορούσαμε να το πούμε αυτό όταν δε θα βλέπουμε τόσες πολλές νοσηλείες, δηλαδή όπως στη γρίπη, όπου δε χρειάζονται τόσες νοσηλείες, δε χρειάζονται εισαγωγή σε νοσοκομείο τόσοι πολλοί ασθενείς. Αντίθετα, αυτή τη στιγμή, καταγράφεται αύξηση των νοσηλειών. Το θετικό είναι, βέβαια, η σταθεροποίηση των διασωληνωμένων, αλλά, από την άλλη, έχουμε πολλούς θανάτους. Όταν  μειωθούν αυτοί οι δείκτες, θα μπορούμε να πούμε ότι ο ιός έγινε πλέον ενδημικός. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ενδημικό ιό όταν έχουμε, καθημερινά 100 θανάτους και αύξηση των νοσηλειών».

·        Δηλαδή, ο ιός χαρακτηρίζεται ενδημικός όταν είναι πιο ήπιος και μπορεί να προκαλέσει έναν αριθμό κρουσμάτων αντίστοιχο της γρίπης, θα μπορούσαμε να πούμε για να γίνει πιο κατανοητό, ευρέως. Και θα προσαρμόζουμε και τα εμβόλια στον ιό κάθε χρόνο.
Σωστά;

«Ναι, όπως συμβαίνει και στη γρίπη. Κάθε χρόνο, τα εμβόλια προσαρμόζονται, με βάση τα στελέχη που κυκλοφόρησαν την προηγούμενη χρονιά. Ήδη, για τον κορονοϊό οι εταιρείες ετοιμάζουν προσαρμοσμένα εμβόλια, σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουμε τώρα».

·        Όταν βέβαια έρθει η ώρα να κάνουμε το εμβόλιο μπορεί να έχουμε νέα δεδομένα…

«Ναι, αυτό ισχύει. Είναι ένα ζήτημα που το είδαμε και στη γρίπη, φέτος, καθώς δεν κυκλοφόρησε πέρσι ο ιός, επειδή τηρήθηκαν τα μέτρα προστασίας, με τις μάσκες, την απόσταση, τον περιορισμό συγχρωτισμού. Όλα τα μέτρα προστασίας για τον κοροναϊό, προστατεύουν και από όλες τις αερογενείς λοιμώξεις».

·        Μαζί με το εμβόλιο της γρίπης μπορεί να υπάρχει η σύσταση να γίνεται κάθε χρόνο και το εμβόλιο κατά της Covid;

«Είναι πιθανόν να προστεθεί και αυτός ο εμβολιασμός στο πρόγραμμά μας αλλά το ζήτημα είναι ότι αυτή τη στιγμή όλες οι παραλλαγές τείνουν προς όφελος της κυκλοφορίας του ιού, καθώς και η νέα υπο-παραλλαγή, η Όμικρον2, που ανιχνεύτηκε (επισήμως σε 2 κρούσματα μέχρι τώρα στη χώρα μας) φέρει κάποιες μεταλλάξεις οι οποίες είναι κοινές με την Όμικρον αλλά φέρε και ένα σημαντικά μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων που είναι διαφορετικές και αυτό προσδίδει στον ιό τη δυνατότητα να υπερμεταδίδεται. Το νέο στέλεχος μεταδίδεται ακόμα πιο πολύ από ότι το προηγούμενο. Το κατά πόσον είναι πιο επιθετικός ή όχι, δεν το γνωρίζουμε ακόμα».

·        Η υπερμετάδοση βοηθά τον ιό να διαφεύγει από την ανοσία;

«Ναι αλλά οι μελέτες δείχνουν ότι ο εμβολιασμός και με την τρίτη δόση προστατεύει, σε ένα σημαντικό βαθμό.
Το άλλο σημαντικό με τις μεταλλάξεις είναι ότι μπορούν να ξεφεύγουν από την ανίχνευση. Όπως, δηλαδή, και η Όμικρον που από την αρχή φάνηκε ότι δεν ανιχνεύεται εύκολα. Από την άλλη μεριά υπάρχει και ένα μεγάλο ποσοστό εντελώς ασυμπτωματικών, οι οποίοι εξακολουθούν να μεταδίδουν Άρα, δεν μπορούμε να περιορίσουμε τον ιό, για αυτό είναι εντελώς απαραίτητα τα μέτρα προφύλαξης.

Ακόμα, δε γνωρίζουμε το πραγματικό ποσοστό της νέας υπομετάλλαξης. Είναι οικονομικά δυσβάσταχτο και ασύμφορο -όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά παντού- να γίνεται γονοτύπιση όλων των στελεχών που απομονώνονται, για να δούμε πραγματικά πόσα είναι τα κρούσματα της Όμικρον. Εκτιμήσεις δειγματοληπτικές γίνονται. Θα πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι και η Όμικρον δίνει νοσηλείες, όχι μόνο οι Δέλτα».

·        Η πολύ συχνή ανοσοποίηση που προσπαθούμε να επιτύχουμε, να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας δηλαδή έναντι του κοροναϊού με διαρκείς δόσεις εμβολιασμού είναι κάτι που μπορεί να συνεχιστεί, είναι κάτι που βλάπτει;

«Αυτή τη στιγμή, τα δεδομένα δείχνουν ότι η τρίτη δόση προφυλάσσει έναντι της Όμικρον, για αυτό και είναι πολύ σημαντικό να γίνει η τρίτη δόση, καθώς έχει αρχίσει να πέφτει η ανοσία, ειδικά στις ομάδες που είχαν εμβολιαστεί στα αρχικά στάδια της διαδικασίας εμβολιασμού.
Αυτό που έδειξε η μελέτη του Ισραήλ είναι ότι η τέταρτη δόση δε βοήθησε σημαντικά, για αυτό και περιορίστηκε μόνο σε ειδικές ομάδες πληθυσμού, στα άτομα εκείνα που από μόνα τους δε θα μπορούσαν, ούτως ή άλλως, να κάνουν ισχυρή ανοσία, όπως τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα.

Δεν υπάρχει περίπτωση να βλάπτει η συχνότητα των εμβολιασμών. Σχετικά με τον εμβολιασμό κάθε 3-4 μήνες, πρόσφατα, επίσημα τοποθετήθηκε ο ΕΜΑ ότι δεν είναι κάτι που έχει νόημα, γιατί υπάρχει η πιθανότητα να φτάσουμε σε ένα πλατό, σε ένα επίπεδο που δε θα μπορεί να αντιδράσει πλέον ο οργανισμός στο ίδιο ερέθισμα. Οπότε, δεν έχει νόημα να εμβολιαζόμαστε τόσο συχνά με το ίδιο ακριβώς εμβόλιο. Πρέπει να τροποποιούνται τα εμβόλια για να είναι αποτελεσματικά».

·        Το επιχείρημα ότι το συνεχές booster του ανοσοποιητικού με εμβόλια μπορεί να προκαλέσει την εκδήλωση αυτοάνοσων, όπως έχει ακουστεί, ισχύει;

«Δεν υπάρχουν δεδομένα για υποστηριχτεί ένα τέτοιο επιχείρημα. Η μόνη αρνητική πιθανότητα είναι αυτή που επεσήμανε ο ΕΜΑ και ήδη αναφέραμε».

·        Σχετικά με τη δυνατότητα –που προαναφέραμε– των μεταλλάξεων να ξεφεύγουν από την ανίχνευση, υπάρχει διεθνώς, κάποια εξέλιξη στα διαγνωστικά μέσα;

«Ήδη έχουν αρχίσει να κυκλοφορούν μέθοδοι που ανιχνεύουν την Όμικρον και προς αυτή την κατεύθυνση θα έχουμε εξελίξεις, γιατί, όπως έχει ήδη ανακοινωθεί από μελέτες στην Αυστραλία, το νέο υπό στέλεχος της Όμικρον φάνηκε να διαφεύγει σε κάποιο ποσοστό από τα PCR test. Βέβαια, εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι τα εργαστήρια δεν εξετάζουν μόνο την πρωτεΐνη της ακίδας. Εξετάζουν και άλλες πρωτεΐνες του ιού που αφορούν τρία διαφορετικά γονίδια. Οπότε, δεν υπάρχει κίνδυνος με την PCR εξέταση να βγει αρνητικό κάποιο θετικό κρούσμα. Θα εντοπιστεί μέσω της εξέτασης των άλλων γονιδίων.

Γενικά, η μετάλλαξη Όμικρον έδειξε ότι η χρήση των self test rapid test για να δώσει αξιόπιστα αποτελέσματα, χρειάζεται επιμονή και συνεχή έλεγχο για να μην ξεφύγουν τα θετικά κρούσματα. Είναι σημαντικό, από την άλλη μεριά, οι γονείς να κάνουν με συνέπεια τα τεστ που δικαιούνται τα παιδιά και να μη δηλώνουν απλώς ένα αποτέλεσμα στην πλατφόρμα (υπάρχουν κάποιες τέτοιες περιπτώσεις). Πρέπει να γίνει συνείδηση ότι υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό μολύνσεων στα παιδιά, τα οποία μεταδίδουν ακόμα και στους εμβολιασμένος γονείς, γιατί και με την Όμικρον νοσούν όσοι μολύνονται, ακόμα και κάποιοι που μπορεί να έχουν κάνει και την τρίτη δόση. Απλώς, είναι πιο ήπια τα συμπτώματα».  

Κλείνοντας αυτό που τόνισε η κα Μαρία Γαζούλη είναι πως «Έχουμε να κάνουμε με ένα νέο ιό που και οι επιστήμονες προσπαθούν ακόμα να τον κατανοήσουν. Ο εμβολιασμός συνεχίζει να παραμένει η καλύτερη άμυνά μας και ο κόσμος πρέπει πλέον να εμπιστευθεί και να εμβολιαστεί!»._