Στο εδώλιο Pfizer, AstraZeneca, J&J και Roche για χρηματοδότηση της τρομοκρατίας στο Ιράκ

Αίσθηση προκαλεί η είδηση ότι Εφετείο των ΗΠΑ αποφάσισε προ ημερών την επανεξέταση αγωγής κατά φαρμακευτικών κολοσσών, μεταξύ των οποίων οι Pfizer, AstraZeneca, Johnson & Johnson, Roche και η (θυγατρική της General Electric) GE Healthcare σύμφωνα με την οποία τα συμβόλαιά των εν λόγω εταιριών με το υπουργείο Υγείας του Ιράκ βοήθησε στη χρηματοδότηση τρομοκρατικών επιθέσεων εναντίον μελών των αμερικανικών δυνάμεων που βρίσκονταν στη χώρα.  

Σύμφωνα με την αγωγή, η οποία προτού αποκατασταθεί για επανεξέταση την περασμένη εβδομάδα είχε απορριφθεί τον Ιούλιο του 2020 από ομοσπονδιακό περιφερειακό δικαστήριο στην Ουάσιγκτον, η σιιτική πολιτοφυλακή με το όνομα «Στρατός του Μαχντί» (Jaysh al-Mahdi), η οποία ήλεγχε το ιρακινό υπουργείο Υγείας  από το 2005 έως το 2011 (περίοδο που μαινόταν εμφύλιος πόλεμος) έγινε έμμεσα αποδέκτης δωροδοκιών εκατοντάδων χιλιάδων δολαρίων, στην προσπάθεια των φαρμακευτικών να εξασφαλίσουν συμβόλαια εκατομμυρίων δολαρίων για την παροχή ιατρικών σκευασμάτων.

Ειδικότερα, οι πέντε φαρμακευτικές εταιρείες κατηγορούνται πως στήριξαν οικονομικά τον «Στρατό του Μαχντί» με δύο τρόπους.

• Ένας τρόπος ήταν μέσω δωροδοκιών που καταβάλλονταν με τη μορφή «εκπτώσεων», οι οποίες προσφέρονταν από τις εταιρείες όχι μέσω μειωμένων τιμών, αλλά μέσω της παροχής «δωρεάν» ιατρικών ειδών, που συχνά αντιστοιχούσαν στο 20% της συνολικής αξίας της σύμβασης. 
• Ένας άλλος τρόπος οικονομικής υποστήριξης από την πλευρά των εταιρειών ήταν η πρόσληψη τοπικών μεσαζόντων για την εγγραφή των εταιρειών τους, τη λήψη κυβερνητικής έγκρισης για τη χρήση των προϊόντων τους στο εσωτερικό και τη διαπραγμάτευση συμβάσεων.  

Η αγωγή περιγράφει τις πληρωμές που έγιναν ως «λεπτά συγκαλυμμένες δωροδοκίες» , διότι, σε αντίθεση με τις άμεσες μεταφορές μετρητών, οι εταιρείες μπορούν να ισχυριστούν ότι αυτά τα «δωρεάν» αγαθά ήταν «φιλανθρωπικές» συνεισφορές, σε περίπτωση που ανακαλυφθούν τέτοιες συναλλαγές..  

Οι ενάγοντες της αγωγής-που κατατέθηκε για λογαριασμό 395 Αμερικανών που σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν στο Ιράκ κατά τη διάρκεια της εξαετίας-  ζητούν αποζημίωση βάσει του ομοσπονδιακού νόμου κατά της τρομοκρατίας (ATA), ο οποίος ορίζει ότι οι ενάγοντες πρέπει να αποδείξουν ότι οι τρομοκρατικές επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν από μια οργάνωση που έχει χαρακτηριστεί επίσημα τρομοκρατική ομάδα από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Εν προκειμένω, παρότι ο «Στρατός Μαχντί» δεν έχει χαρακτηριστεί επισήμως ως τρομοκρατική ομάδα, διατηρεί στενούς δεσμούς με την περιβόητη σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ, την οποία οι ΗΠΑ το 1997 χαρακτήρισαν τρομοκρατική ομάδα.  

Αν και η νομική εκπροσώπηση τόσο των  εναγόντων και όσο και  των εναγομένων απέφυγαν αμφότερες να σχολιάσουν την απόφαση του δικαστηρίου αξίζει να σημειωθεί πως τον περασμένο Σεπτέμβριο και στο πλαίσιο ακρόασης ο δικηγόρος Κάννον Σάνμουγκαμ, που εκπροσωπεί τις καταγγελλόμενες εταιρίες, δήλωσε πως μια απόφαση εναντίον των εταιρειών «θα είχε ανατριχιαστικά αποτελέσματα στην προθυμία των εταιρειών και των μη κυβερνητικών οργανώσεων να διεξάγουν βασικές δραστηριότητες, συχνά κατόπιν αιτήματος της κυβέρνησης, σε προβληματικές περιοχές, προς όφελος πάντα των πλέον ευάλωτων πολιτών».  

Βαγγέλης Μαρινάκης