Καρκίνος πνεύμονα: Η απλή ακτινογραφία θώρακα, μπορεί να σώσει ζωές – Μιλά στο libre ο Κ. Μαρκόπουλος

Στο σύνολο του πληθυσμού, η πιθανότητα ενός ατόμου να αναπτύξει καρκίνο του πνεύμονα στη διάρκεια της ζωής του είναι περίπου 1 στις 15. Ωστόσο, για τους καπνιστές ο κίνδυνος είναι πολύ υψηλότερος, ενώ για τους μη καπνιστές ο κίνδυνος είναι χαμηλότερος. Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο συχνότερος καρκίνος στον άνδρα και ο τρίτος σε συχνότητα στη γυναίκα, αλλά συνολικά ο πρώτος στον γενικό πληθυσμό. Ο μέσος όρος ηλικίας κατά τη διάγνωση είναι περίπου 71.

Της Ρούλας Σκουρογιάννη

Τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα ανάμεσα στους άνδρες μειώνονται σταθερά εδώ και πολλά χρόνια, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά στις γυναίκες μόλις πρόσφατα άρχισαν να ελαττώνονται, μετά από μια μεγάλη περίοδο συνεχούς αύξησης.

Αν και το κάπνισμα είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου, ένας στους πέντε ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα δεν έχει καπνίσει ποτέ. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την έκθεση στον αμίαντο και το ραδόνιο, αν και σε ορισμένους ασθενείς δεν υπάρχει καμία γνωστή αιτία που να προκάλεσε καρκίνο του πνεύμονα.

Εξελίξεις στη χειρουργική του καρκίνου του πνεύμονα και η πρόκληση του ανεγχείρητου όγκου

Ο Θωρακοχειρουργός-Αγγειοχειρουργός κ. Κωνσταντίνος Μαρκόπουλος, μιλά στο libre, για όσα αφορούν τις μορφές της νόσου και τη δυνατότητα της διάγνωσής της σε πρώιμο στάδιο, τις επιλογές στη χειρουργική αντιμετώπιση, τη διαχείριση του ανεγχείρητου όγκου στον πνεύμονα, αλλά και τη φωτοδυναμική θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα, μία μέθοδο με ιδιαίτερα υποσχόμενα αποτελέσματα.

·         Κύριε Μαρκόπουλε, υπάρχουν ενδείξεις που μπορούν να υποψιάσουν εγκαίρως για καρκίνο του πνεύμονα, παρόλο που η νόσος, στα αρχικά στάδια, δε δίνει συμπτώματα;

«Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο συχνότερος καρκίνος στην Ελλάδα με 10.000 νέα περιστατικά κάθε χρόνο και, δυστυχώς, είναι και ο πρώτος σε θνησιμότητα.
Η αιτία για την οποία έχει αυξημένη θνησιμότητα είναι το γεγονός ότι ο καρκίνος του πνεύμονα στο πρώτο ή δεύτερο στάδιο της νόσου δε δίνει συμπτωματολογία.
Ο πνεύμονας δεν έχει αισθητική νεύρωση επομένως δεν τον «νιώθουμε».
Έτσι, ένας καρκίνος 1-3 εκατοστά δε δίνει κανένα σύμπτωμα. Έχουμε δει και όγκους 10 εκατοστών σαν τυχαίο εύρημα. Ωστόσο, ευρήματα και συμπτώματα που μπορούν να μας βάλουν σε υποψία είναι: επίμονος βήχας συνήθως ξηρός, μια μικρή δύσπνοια στη βάδιση ή στο ανέβασμα μιας σκάλας ή ύπαρξη ελάχιστης ποσότητας αίματος στα πτύελα, ο πόνος στο θώρακα και η ανορεξία καθώς και η απώλεια βάρους.
Όλα ανεξαιρέτως τα συμπτώματα-ενδείξεις έχουν αφετηρία τις έμμεσες ζημιές που κάνει ένας όγκος. Αν, δηλαδή, φράξει έναν βρόγχο ή αν παράγει πολύ υγρό ή αν διηθήσει ένα αγγείο κλπ. Για αυτόν το λόγο, όλοι, ανεξαιρέτως, αλλά ιδιαίτερα οι καπνιστές, πρέπει, μετά τα 35-40, να υποβάλλονται περιοδικά ανά 1 με 2 χρόνια σε μια απλή ακτινογραφία θώρακος».

·         Αφού είναι τόσο σημαντική για την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση η ακτινογραφία θώρακος, γιατί δεν συμπεριλαμβάνεται στο βασικό διαγνωστικό έλεγχο, καθώς μάλιστα δεν έχει και μεγάλη οικονομική επιβάρυνση;

«Δεν γνωρίζω ποια είναι η αιτία της ως τώρα παράλειψης. Ενδεχομένως, το γεγονός ότι, στην ΕΕ, η επίπτωση της νόσου είναι φθίνουσα.  Όμως, στην Ελλάδα, μόνο αυτό δε συμβαίνει, με αιτία την υψηλή συχνότητα του καπνίσματος και την περιβαλλοντική υστέρηση της χώρας ιδιαίτερα στους εργασιακούς χώρους, όπου η επιτήρηση είναι μάλλον, μηδενική.
Εύχομαι μέχρι την τελική απόφαση για τις προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο, ιδιαίτερα μετά τον πρώιμο θάνατο της Φώφης Γεννηματά, και με το δεδομένο ότι το πρόγραμμα θα έχει το όνομά της, να δοθεί η ανάλογη προσοχή, ώστε να μην μείνει έξω από το screening test ο καρκίνος  του πνεύμονα». 

·         Ποιες μορφές του καρκίνου του πνεύμονα είναι πιο «επιθετικές» ή/και πιο επικίνδυνες;

«Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι, έτσι και αλλιώς, επικίνδυνος. Δεν υπάρχει «καλός» καρκίνος στον πνεύμονα. Ωστόσο, υπάρχει μια κατηγορία, ο μικροκυτταρικός καρκίνος, ο οποίος είτε χειρουργηθεί και αφαιρεθεί είτε όχι δεν έχει διαφορά στο αποτέλεσμα και προτιμάμε να τον αντιμετωπίζουμε μόνο με χημειοθεραπεία και ακτινοβολία.
Αυτό το είδος είναι το 15% των καρκίνων του πνεύμονα. Το υπόλοιπο 85% έχει διάφορες υποομάδες με διαφορετικές συμπεριφορές, ωστόσο η οριστική λύση είναι η αφαίρεση όταν είναι εφικτό.
Η σύγχρονη ιατρική έχει κατορθώσει, ερευνώντας την ανοσολογική συμπεριφορά των καρκινικών κυττάρων, να αναπτύξει ειδικά και διαφορετικά πρωτόκολλα αντιμετώπισης για όλα τα είδη καρκίνων.
Έτσι, για καρκίνους μετά το πρώτο ή δεύτερο στάδιο έχει μεγάλη αξία ή αντιμετώπιση από μικτή ομάδα: πνευμονολόγος, ογκολόγος και θωρακοχειρουργός ώστε να χαραχθεί κοινή στρατηγική για καλύτερο αποτέλεσμα».

·         Ποιες είναι οι επιλογές στη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα;

«Η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα είναι η πλέον αποτελεσματική και η ζητούμενη από την ιατρική επιστήμη. Υπάρχουν πολλά είδη επεμβάσεων στον πνεύμονα ανάλογα την εντόπιση, το μέγεθος του όγκου αλλά και την ηλικία του ασθενούς. Μπορούμε να αφαιρέσουμε μόνο τον όγκο, μπορούμε να αφαιρέσουμε τον λοβό του πνεύμονα ή και ολόκληρο τον πνεύμονα, αν είναι απαραίτητο, αλλά και εφόσον είναι εφικτό να ζει ο ασθενής με έναν πνεύμονα, κάτι το οποίο το έχουμε ελέγξει από πριν.
Κάποιες από τις επεμβάσεις πραγματοποιούνται και θωρακοσκοπικά, χωρίς, δηλαδή, τη διάνοιξη του θώρακα. Η τεχνολογία έχει εφοδιάσει τη χειρουργική με πολλά όπλα, ώστε να είναι περισσότερο αποτελεσματική με τη λιγότερη ταλαιπωρία του ασθενούς, με μικρότερη νοσηλεία και χωρίς ιδιαίτερο πόνο».

·         Στην περίπτωση εκτίμησης ανεγχείρητου όγκου στον πνεύμονα, ποιες επιλογές έχει ο χειρουργός;

«Ο ‘ανεγχείρητος’ καρκίνος πνεύμονα αποτελεί το 40-50% των νέων περιπτώσεων και αυτό οφείλεται, δυστυχώς, στη μηδενική πρόληψη που υπάρχει στην Ελλάδα, αλλά και στο γεγονός ότι ο καρκίνος του πνεύμονα αναπτύσσεται ύπουλα στα πρώτα στάδια, δηλαδή χωρίς συμπτώματα.
Ο ανεγχείρητος καρκίνος είναι ένα μεγάλο στοίχημα για την ιατρική. Εννοώ, δηλαδή, τη συνδυαστική θεραπεία ώστε να καταστεί χειρουργήσιμος, κάτι το οποίο μπορεί να συμβεί στο 20% των ανεγχείρητων όγκων. Προϋποθέτει επιθετική χημειοθεραπεία με ή χωρίς ανοσοθεραπεία και στενή παρακολούθηση του ασθενούς. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις ο όγκος αντιμετωπίζεται με δύο στόχους. Πρώτον να μην αυξηθεί άλλο το μέγεθος του όγκου και δεύτερον να μην κάνει απομακρυσμένες μεταστάσεις».

·         Η μέθοδος της φωτοδυναμικής θεραπείας του καρκίνου του πνεύμονα ποια ποσοστά επιτυχίας έχει;

«Πρόκειται για παλαιά μέθοδο με καινούρια προοπτική στον καρκίνο του πνεύμονα (του μη μικροκυτταρικού). Ο τρόπος δράσης είναι ο εξής: ενδοφλέβια χορήγηση μιας ουσίας που έχει την ιδιότητα σε 48 ώρες να εγκαθίσταται αποκλειστικά στα καρκινικά κύτταρα.
Στη συνέχεια, εισάγουμε ενέργεια, μέσω βελόνας, στον όγκο με ακτίνα Laser σε συγκεκριμένο μήκος κύματος. Η ενέργεια διασπά την ουσία που λέγεται φωτοπορφυρίνη και απελευθερώνεται μοριακό οξυγόνο το οποίο καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα.
Το αποτέλεσμα είναι μείωση του όγκου κατά 30-70%. Ασφαλώς, προϋποθέτει ειδικό πρωτόκολλο σχεδιασμού και έχει ιδιαίτερες ενδείξεις και αντενδείξεις. Είναι πρωτοποριακή αλλά πολλά υποσχόμενη μέθοδος που ανοίγει νέους ορίζοντες και ελπίδα για τον καρκίνο του πνεύμονα».

·         Υπάρχουν πολλά εξειδικευμένα κέντρα που διενεργούν τη φωτοδυναμική θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα;

«Η ολοκληρωμένη φωτοδυναμική θεραπεία για τον καρκίνο του πνεύμονα εφαρμόζεται μόνο στο Ιατρικό Κέντρο Ψυχικού, με κοινό θεραπευτικό πρωτόκολλο με το Rosswell Park Hospiltal, του Buffalo της Νέας Υόρκης. Πρόκειται για εξαιρετικά νέα θεραπευτική προσέγγιση, η οποία, βεβαίως, έχει την έγκριση FDA των ΗΠΑ, δηλαδή δεν είναι μελέτη ή πείραμα. Οι πρώτες εμπειρίες μας είναι απόλυτα ενθαρρυντικές. Το ίδιο πρωτόκολλο έχει ξεκινήσει και στην Αυστρία».

·         Καλύπτεται ο ασθενής για τη θεραπεία του από το ταμείο του;

«Το κόστος του φαρμάκου δεν καλύπτεται από τα ταμεία ακόμα, αλλά το κόστος της μεθόδου δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο», διευκρινίζει καταλήγοντας ο κ. Μαρκόπουλος.