Meteo/ Γιατί γιγαντώθηκε η φωτιά στην Βαρυμπόμπη- Το μικροκλίμα της πυρκαγιάς, οι άνεμοι και η γεωμορφολογία

Τον δικό της καιρό δημιούργησε η πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη, εμφανίζοντας ακραία συμπεριφορά πυρός, όπως εξηγεί το εξειδικευμένο για τα καιρικά φαινόμενα σάϊτ meteo.gr. Εν τω μεταξύ ο καθηγητής Ευθύμης Λέκκας επισημαίνει τις συνθήκες της περιοχής που επιδείνωσαν την κατάσταση.

Όλα αυτά, φυσικά, όταν θα γίνει απολογισμός, θα συναρτηθούν από πιθανές καθυστερήσεις δράσης των εναέριων μέσων της Πυροσβεστικής, ή άλλα προβλήματα που ανέκυψαν, ωστε να υπάρχει ολοκληρωμένη εικόνα και κατανομή ακόμα και ευθυνών.

Όταν εκδηλώθηκε η δασική πυρκαγιά, το μεσημέρι (13:25) της Τρίτης στους πρόποδες της Πάρνηθας, καθώς και κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο ωρών της εξάπλωσής της (13:30 – 15:30), στην ευρύτερη περιοχή έπνεαν άνεμοι με μέσες εντάσεις 2 – 4 μποφόρ και ριπές ως 5 μποφόρ, προκύπτει από τις μετρήσεις των αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του δικτύου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) – meteo.gr. Αυτό, βεβαίως, καταρρίπτει την θεωρία περί ισχυρών ανέμων, καθώς αρχικώς τουλάχιστον δεν σημειώθηκε κάτι τέτοιο και η ισχύς του ανέμου εντάθηκε αρκετά μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς.

Από τις καταγραφές, σύμφωνα με τους επιστήμονες του meteo, προέκυψε πως η πυρκαγιά πιθανόν εκδηλώθηκε αρχικά σε πυκνόφυτη δασική έκταση.

Η πυκνή και εξαιρετικά ξηρή διαθέσιμη καύσιμη ύλη, σε συνδυασμό με την απουσία ισχυρού ανέμου, επέτρεψε στην πυρκαγιά να αναπτύξει ισχυρή επαγωγική στήλη, η οποία έγινε ορατή ως πυκνό νέφος καπνού, σχεδόν κατακόρυφα πάνω από την πυρκαγιά.

Μια πυρκαγιά αναπτύσσει επαγωγική στήλη μέσα από την καύση πυκνής και ξηρής καύσιμης ύλης, η οποία θερμαίνει τον υπερκείμενο αέρα και τελικά οδηγεί σε ισχυρά ανοδικά ρεύματα. Ενδεικτικό της έντασης των ανοδικών ρευμάτων στην πυρκαγιά της Βαρυμπόμπης είναι το γεγονός πως καταγράφηκαν παροδικά νέφη πυροσωρειτών, ακριβώς πάνω από το πλούμιο του καπνού.

Μια πυρκαγιά που αναπτύσσει επαγωγική στήλη επηρεάζεται ελάχιστα από τον άνεμο. Αντίθετα, δημιουργεί δική της, τοπική κυκλοφορία ανέμου (τον δικό της «καιρό»), που ανατροφοδοτείται όσο η πυρκαγιά συνεχίζει να συναντά πλούσια και ξηρή καύσιμη ύλη.

Όταν το πύρινο μέτωπο πλησίασε στην περιοχή που είναι εγκατεστημένος ο αυτόματος μετεωρολογικός σταθμός του Τατοΐου, καταγράφηκε απότομη αύξηση της ταχύτητας του ανέμου από 6 σε 20 χλμ./ώρα και της θερμοκρασίας από 40 σε 45 βαθμούς Κελσίου.

Οι παρατηρήσεις αυτές, πάντα σύμφωνα με το meteo, φαίνεται να επιβεβαιώνουν το γεγονός πως πράγματι η φωτιά της Βαρυμπόμπης δημιούργησε δικό της καιρό, ενισχύοντας τους επιφανειακούς ανέμους που καθοδηγούν την εξάπλωση των μετώπων. Επιπρόσθετα, η δημιουργία επαγωγικής στήλης συνετέλεσε στην σημαντική αύξηση της πυκνότητας των κηλιδώσεων, δηλαδή στην μεταφορά καιόμενης ύλης (καύτρες) και στην έναρξη νέων εστιών.

Από την εξέταση των στοιχείων που έχει στη διάθεση του το ΕΑΑ – meteo.gr, προκύπτουν ορισμένα προκαταρκτικά συμπεράσματα:

– Η πυρκαγιά της Βαρυμπόμπης ανέπτυξε ακραία συμπεριφορά πυρός εξαιτίας της πυκνής και εξαιρετικά ξηρής διαθέσιμης καύσιμης ύλης ως αποτέλεσμα της παρατεταμένης ανομβρίας, του καύσωνα των τελευταίων ημερών και των κακοκαιριών του χειμώνα (Ιανός, Μήδεια).

– Η εξάπλωση των μετώπων της πυρκαγιάς φαίνεται ότι καθοδηγήθηκε κύρια από τον καιρό που δημιούργησε η ίδια η φωτιά και λιγότερο από τον συνοπτικό άνεμο.

– Σημαντικό ρόλο έπαιξε και το γεγονός πως η πυρκαγιά εξαπλώθηκε σε ζώνη μίξης οικιστικών και δασικών περιοχών, οπότε και ανά περιοχές αυξήθηκε το θερμικό φορτίο λόγω της καύσης τεχνητών υλικών.

Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των πυρομετεωρολογικών συνθηκών στην ευρύτερη περιοχή της δασικής πυρκαγιάς, τα τελευταία διαθέσιμα προγνωστικά στοιχεία του ΕΑΑ – meteo.gr δείχνουν βελτιωμένες συνθήκες ως νωρίς το πρωί σήμερα, με επιδείνωση όμως από νωρίς το μεσημέρι και προς το απόγευμα, οπότε και αναμένεται ενίσχυση των ανέμων.

Οι τρεις παράμετροι που επιδείνωσαν την κατάσταση

Για τρεις παράγοντες που σε συνδυασμό με τις κλιματολογικές συνθήκες (χαμηλή σχετική υγρασία και υψηλές θερμοκρασίες για μεγάλο χρονικό διάστημα), επέδρασαν με καταλυτικό τρόπο στην ανάπτυξη της μεγάλης πυρκαγιάς στη Βόρεια Αττική κάνει λόγο ο καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών στο ΕΚΠΑ και πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ευθύμης Λέκκας.
Συγκεκριμένα, σε ανακοίνωσή του για τη μεγάλη φωτιά, ο κ. Λέκκας τονίζει: «Εκτός από τις κλιματολογικές συνθήκες (χαμηλή σχετική υγρασία και υψηλές θερμοκρασίες για μεγάλο χρονικό διάστημα) ο καθηγητής επισημαίνει τρεις επιπλέον παράγοντες που επέδρασαν καταλυτικά στην ανάπτυξη της πυρκαγιάς:

Ο μικτής ζώνης χαρακτήρας της περιοχής (οικιστική & δασική)
Το υψηλό φορτίο καύσιμης ύλης
Η μορφολογία της περιοχής, η οποία σε μεγάλη κλίμακα προσομοιάζει με χοάνη μεταξύ Πάρνηθας και Πεντέλης

Ο συνδυασμός των παραπάνω οδήγησε, σύμφωνα με τα πρώτα συμπεράσματα του καθηγητή, στην ταχεία και καταστροφική εξάπλωση της πυρκαγιάς σε μία περιοχή περιβαλλοντικά κομβική για το λεκανοπέδιο».

Ο κ. Λέκκας μίλησε στο MEGA το πρωί της Τετάρτης. Τόνισε ότι πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι για το μέτωπο στη Βαρυμπόμπη, αλλά αναφέρθηκε και στα υπόλοιπα μέτωπα. «Υπάρχει μια γενικευμένη έκρηξη πυρκαγιών» είπε ο καθηγητής και σημείωσε ότι «αυτό πρωτίστως οφείλεται στις πολύ υψηλές θερμοκρασίες που δημιουργούν καύσιμη ύλη και ουσιαστικά τις περισσότερες φορές έχουμε αυτανάφλεξη».

Ο καθηγητής, ο οποίος πέταξε με ελικόπτερο χθες πάνω από την πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη, τόνισε ότι η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη αφού η φωτιά αναπτυσσόταν μέσα σε αστική περιοχή και δάσος. «Μια μικτή ουσιαστικά περιοχή», όπως επισήμανε ο κ. Λέκκας. «Είναι από τις δυσκολότερες περιπτώσεις πυρκαγιών που μπορούν να αναπτυχθούν, τόσο για τις επιπτώσεις τους, όσο και για την κατάσβεσή τους», εξήγησε ο Ευθύμης Λέκκας.