Εμβόλια υβριδικής πρωτεΐνης ακίδας: Τι είναι και γιατί οι επιστημόνες “επενδύουν” πολλά στη μάχη κατά των κοροναϊών

Μέσα στο θόλο κλίμα της συγκρατημένης αισιοδοξίας από την υποχώρηση του επιδημιολογικού φορτίου στη χώρα και ταυτόχρονα επαγρύπνησης για πιθανή αναζωπύρωση της πανδημίας, στη χτεσινή ενημέρωση από το υπουργείο Υγείας για το Εθνικό Σχέδιο εμβολιαστικής κάλυψης κατά της νόσου Covid-19, η Ομότιμη Καθηγήτρια Παιδιατρικής και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, αναφέρθηκε στην αισιόδοξη προοπτική της δυνατότητας αποτροπής μελλοντικών επιδημιών που θα μας δώσει η ανάπτυξη εμβολίων με υβριδική πρωτεΐνη ακίδα.

Της Ρούλας Σκουρογιάννη

Ειδικότερα, η κα Θεοδωρίδου αναφέρθηκε στη δυναμική εξέλιξη της πανδημίας, κατά την οποία οι ιοί πολεμούν με τις μεταλλάξεις, ενώ ο άνθρωπος με την έρευνα και την παρασκευή εμβολίων.

«Σε πειραματική φάση είναι η παρασκευή εμβολίων με υβριδική πρωτεΐνη ακίδα. Είναι τμήματα ουσιαστικά πρωτεΐνης από διαφορετικούς ιούς που θα χρησιμοποιηθούν σε αυτό το εμβόλιο, που θα προσφέρει μία ευρεία ανοσία έναντι όλων των κοροναϊών.

Και έτσι, υπάρχει η προοπτική της δυνατότητας αποτροπής μελλοντικών επιδημιών. Για να πούμε και αισιόδοξα μηνύματα. Αισιοδοξία, λοιπόν, εμπιστοσύνη στην Επιστήμη, αλλά και δράση για την προώθηση των εμβολιασμών», κατέληξε η Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών. 

Τι γνωρίζουμε για τα εμβόλια υβριδικής πρωτεΐνης ακίδας

Σε άρθρο με τίτλο«Τα εμβόλια υβριδικής πρωτεΐνης ακίδας παρέχουν προστασία σε πειραματόζωα από κορονοϊούς της ομάδας του Sarbecovirus» που δημοσιεύτηκε, στις 22 Ιουνίου 2021, στο περιοδικό Science, αναφέρονται δεδομένα* σχετικά με την ανάπτυξη εμβολίων που παρέχουν ευρεία προστασία έναντι κοροναϊών.

Μέχρι σήμερα, αρκετά εμβόλια έναντι του SARS-CoV-2 έχουν εγκριθεί κατόπιν κλινικών δοκιμών, σε σύντομο χρονικό διάστημα, και ήδη χρησιμοποιούνται σε πολλά σημεία της υφηλίου. Για παράδειγμα, στη Νέα Υόρκη, πάνω από το 50% του ενήλικου πληθυσμού έχει ήδη εμβολιαστεί.

• Ωστόσο, η εμφάνιση του SARS το 2003 και του SARS-CoV-2 το 2019 υπογραμμίζει την ανάγκη ανάπτυξης εμβολίων που θα προσφέρουν ευρεία ανοσία έναντι των κοροναϊών και συγκεκριμένα της ομάδας των Sarbecovirus. Oι επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας  (UNC)  Gillings  School  of  Global  Public  Health εργάζονται για την ανάπτυξη ενός εμβολίου που προστατεύει τα πειραματόζωα όχι μόνο από τον SARS-CoV-2, συμπεριλαμβανομένων και των αναδυόμενων μεταλλαγμένων στελεχών, αλλά και έναντι άλλων κοροναϊών.

Για να αποφευχθεί μια μελλοντική πανδημία κοροναϊού, οι ερευνητές του UNC-Chapel Hill σχεδίασαν εμβόλιο που παρέχει προστασία από τον κορονοϊό SARS-CoV-2 αλλά και από μια ομάδα κοροναϊών σε ζώα που μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο.

Συγκεκριμένα, η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε μια υβριδική πρωτεΐνη ακίδας (spike) που περιλαμβάνει τμήματα πρωτεϊνών από διαφορετικούς ιούς, χρησιμοποιώντας προσέγγιση που βασίζεται στο mRNA.
Με αυτόν τον τρόπο, αναπτύσσεται προστασία σε πειραματόζωα έναντι πέντε κοροναϊών: SARS-CoV (κοροναϊός 2003), SARS-CoV-2, SARS-CoV-2 B.1.351 (στέλεχος άλφα), bat CoV (Bt-CoV) RsSHC014 και τον ετερογενή ιό Bt-CoV WIV-1.

• Τα υβριδικά mRNAs προκάλεσαν υψηλά επίπεδα εξουδετερωτικών αντισωμάτων έναντι κοροναϊών της ομάδας Sarbecovirus. Αυτό αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα εμβόλια που χρησιμοποιούν mRNA μόνο από το SARS-CoV-2, για τα οποία η επαγόμενη εξουδετερωτική δράση μειώνεται έναντι ετερογενών ιών Sarbecovirus. Επίσης, το εμβόλιο SARS-CoV-2 mRNA δεν πραστατεύει από επαναμόλυνση με τους ιούς SARS-CoV και WIV-1.

Τα mRNA εμβόλια των υβριδικών πρωτεϊνών που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτή τη νέα μελέτη, έδειξαν ικανοποιητική εξουδετερωτική δράση έναντι των στελεχών που μολύνουν μινκ (στέλεχος 5) καθώς και των στελεχών Β.1.1.7 (στέλεχος Α) που ταυτοποιήθηκε πρώτα στο  Ηνωμένο Βασίλειο και του Β.1.351 (στέλεχος βήτα) που βρέθηκε πρώτα στη Νότια Αφρική.

Οι ερευνητές αναφέρουν ότι οι υβριδικές πρωτεΐνες μπορούν να αποτρέψουν μολύνσεις από κορωνοϊούς τύπου SARS που μολύνουν ζώα και έχουν δυναμική να προκαλέσουν πανδημία.

Τα ευρήματά της μελέτης είναι αρκετά αισιόδοξα υποδεικνύοντας ότι μπορεί να σχεδιαστούν εμβόλια με ευρεία ανοσία έναντι των κορωνοϊών προφυλάσσοντας προληπτικά την υφήλιο  από ιούς που μπορούν να προσβάλουν στον άνθρωπο.
Με αυτήν τη στρατηγική, ίσως μπορεί να αποτραπεί ένας SARS-CoV-3.

*Δεδομένα της σχετικής βιβλιογραφίας ανασκοπούν οι Καθηγητές της Ιατρικής του ΕΚΠΑ Δημήτριος Παρασκευής (Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ).