Θωμαΐδης στο libre: Σε 40 ημέρες μείωση ιικού φορτίου

Στην Αθήνα, είμαστε σε σταθερά υψηλό ιικό φορτίο εδώ και 40 μέρες, περίπου, με την αποκλιμάκωση του φορτίου αυτού να υπολογίζεται σε ανάλογο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με όσα αναφέρει στο Libre, ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας του ΕΚΠΑ, Νίκος Θωμαΐδης, ο οποίος αποδίδει τη μεγάλη ένταση του τρίτου κύματος της πανδημίας και την αναποτελεσματικότητα των περιοριστικών μέτρων, σε μεγάλο βαθμό, στα μεταλλαγμένα στελέχη του ιού.

Της Ρούλας Σκουρογιάννη

Αυτό που ανησυχεί, ακόμα πιο πολύ, είναι η συνεχιζόμενη αύξηση στη χρήση αγχολυτικών, υπνωτικών, ηρεμιστικών, αντικαταθλιπτικών και κοκαΐνης όσο διαρκούν τα περιοριστικά μέτρα και κανείς δε γνωρίζει πώς θα ομαλοποιηθεί η κατάσταση που έχει προκαλέσει η πανδημία, καθώς η επόμενη ημέρα αναμένεται να είναι ιδιαίτερα ζοφερή, με πολλά και σοβαρά οικονομικά προβλήματα και κοινωνικές πληγές, κάτι που σημαίνει συνέχιση της αγχώδους κατάστασης που βιώνουμε τον τελευταίο χρόνο και συνέχιση της εξάρτησης από τις ψυχοτρόπες ουσίες.

ΕΡ: Τι έχουμε να περιμένουμε από την εκρηκτική αύξηση του ιικού φορτίου που καταγράφεται στα λύματα; Πόσο μεγάλη αναμένεται να είναι η αύξηση των κρουσμάτων και των εισαγωγών; Υπάρχει σχετικό μοντέλο πρόβλεψης;

“Εμείς αναλύουμε τα δεδομένα από το ιικό φορτίο στα λύματα της Αττικής. Από την αύξηση που παρατηρούμε στο ιικό φορτίο, υπάρχει αναλογία στην αύξηση των κρουσμάτων και στη συνέχεια στην αύξηση των εισαγωγών και στις νοσηλείες στις ΜΕΘ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όση είναι η αύξηση τόσα θα είναι και τα κρούσματα και οι εισαγωγές, στα οποία αντιστοιχεί ένα ποσοστό της αύξησης, καθώς υπάρχουν οι ασυμπτωματικοί και οι ολιγοσυμπτωματικοί ασθενείς”.

ΕΡ:Η κρίσιμη κατάσταση που έχετε περιγράψει στην Αττική, πόσο σύντομα θα μπορούσε να αποκλιμακωθεί;

«Αυτή τη στιγμή, υπολογίζουμε ότι είμαστε στην κορύφωση του τρίτου κύματος, επειδή καταγράφουμε ένα σταθερά υψηλό ιικό φορτίο, εδώ και πάρα πολύ καιρό, χωρίς να διαφαίνεται κάποια τάση ύφεσης. Με αυτό ως δεδομένο, αν για να φτάσει στο peak το τρέχον κύμα χρειάστηκαν 40 μέρες, τόσο περίπου χρειάζεται και για να μειωθεί, για α δούμε την αποκλιμάκωση.

Αυτό σημαίνει, ουσιαστικά, ότι μπορεί, προς το τέλος Απριλίου, να έχουμε φτάσει σε ένα χαμηλό αριθμό κρουσμάτων σε όλη τη χώρα. Αυτό είναι ένα σενάριο το οποίο βασίζεται στην παραδοχή ότι το κάθε κύμα παρουσιάζει κανονική κατανομή. Μπορούμε να αισιοδοξούμε ότι, εάν αρχίσει να μειώνεται το τρίτο κύμα και με τη βελτίωση του καιρού, ενδέχεται να ισχύσουν κάπως πιο χαλαρά μέτρα, με άνοιγμα των δραστηριοτήτων σε εξωτερικούς χώρους. Χωρίς εγώ να είμαι ειδικός στο ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν, θα μπορούσε, παράλληλα με τη μείωση της καμπύλης του κύματος και τον πιο ζεστό καιρό, να ληφθούν σιγά-σιγά μέτρα σταδιακής χαλάρωσης και ανοίγματος των δραστηριοτήτων”.

Έχετε αποδώσει την αύξηση του ιικού φορτίου σε κάποιο σημαντικό ποσοστό και στις μεταλλάξεις. Σωστά;

“Είναι σίγουρο ότι η έκρηξη, που παρατηρούμε το τελευταίο διάστημα, στην αύξηση του ιικού φορτίου οφείλεται στις μεταλλάξεις. Από όλες τις μετρήσεις που γίνονται αυτήν την περίοδο σε θετικά κλινικά δείγματα, φαίνεται στο ρινοφαρυγγικό επίχρισμα θετικών φορέων, ότι ο πληθυσμός που παράγουν αυτά τα νέα στελέχη (των μεταλλάξεων του ιού) είναι πολύ μεγαλύτερος από τον πληθυσμό που παρήγαγαν τα προηγούμενα, μη μεταλλαγμένα στελέχη του SARS-COV-2.
Το ιικό φορτίο σε αυτό το κύμα υπολογίζεται να είναι περίπου τρεις με τέσσερις φορές μεγαλύτερο από ότι ήταν τον περασμένο Νοέμβριο”.

ΕΡ: Αυτό που λέτε δίνει μία λογική εξήγηση, γιατί, μετά από επιβολή αυστηρού lockdown για τόσο μεγάλο διάστημα, σε όλη τη χώρα, όχι μόνο δε μειώνεται ή δε σταθεροποιείται αλλά αντίθετα εξακολουθεί να αυξάνεται και το ιικό φορτίο.

“Αυτό δείχνουν οι μετρήσεις. Αν τα κρούσματα αναπτύσσουν μεγαλύτερο ιικό φορτίο στον οργανισμό τους, αποβάλλεται μεγαλύτερο ιικό φορτίο και στο αποχετευτικό σύστημα και αυτό ανιχνεύεται στα λύματα”.

ΕΡ:Έχετε αναφέρει ότι, από το προηγούμενο φθινόπωρο, η εξέταση των λυμάτων στην Αττική δείχνει αυξημένη χρήση ψυχοτρόπων ουσιών και κοκαΐνης. Αυτό φανερώνει την αρνητική επίπτωση της πανδημίας στην ψυχολογία μεγάλου ποσοστού του πληθυσμού, που λογικά θα καταγραφεί και από τους ειδικούς το επόμενο διάστημα, μετά το άνοιγμα της κοινωνίας.

“Βιώνουμε μία παρατεταμένη κατάσταση έντονου στρες. Αυτό το παρατηρήσαμε, ήδη, από το πρώτο lockdown. Πρέπει να αναφέρω ότι παρακολουθούμε τα λύματα της Αττικής για διάφορες ουσίες συστηματικά από το 2010, ενώ κάποιες μετρήσεις γίνονταν και κάποια έτη πριν το 2010. Έτσι, την τελευταία δεκαετία, τουλάχιστον, γνωρίζουμε τι συμβαίνει στην Αττική.

Η πρώτη μεγάλη αύξηση της χρήσης ψυχοτρόπων ουσιών (ψυχοφαρμάκων, αντικαταθλιπτικών, ηρεμιστικών και αγχολυτικών) παρατηρήθηκε μεταξύ των ετών 2012 και 2014, δηλαδή στην κορύφωση της οικονομικής κρίσης. Στη συνέχεια, παρατηρήσαμε μία υποχώρηση της λήψης τέτοιων ουσιών έως το 2019. Ωστόσο ποτέ δεν επανήλθε η κατάσταση στα επίπεδα πριν το 2012.

Η δειγματοληψία το 2020 συνέπεσε με την Πανδημία, καθώς πρέπει να πω ότι πάντοτε η δειγματοληψία των λυμάτων ξεκινούσε το μήνα Μάρτιο. Κάναμε, εξαρχής, ανάλυση και για τα συγκεκριμένα φάρμακα και για ναρκωτικά και παρατηρήσαμε μία πολύ μεγάλη αύξηση σε συγκεκριμένες δραστικές την περίοδο του πρώτου lockdown. Φυσικά, αυτό συσχετίστηκε με τον εγκλεισμό, τη μοναξιά και το άγχος ταυτόχρονα να μην μολυνθούμε και νοσήσουμε από τον ιό.

Την ίδια εκείνη περίοδο, καταγράφηκε και η μεγάλη αύξηση στη χρήση κοκαΐνης συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη. Ήταν τα υψηλότερα επίπεδα χρήσης από το 2010. Πάλι, αυτή συσχετίστηκε με την επιβολή του lockdown, θεωρώντας ότι τα άτομα που είναι χρήστες αναζητούσαν κάτι διεγερτικό, διότι όλος ο κόσμος ήταν σε καταστολή.

Ωστόσο, στη συνέχεια παρακολουθώντας και αναλύοντας τα λύματα κάθε μήνα συνεχώς (γιατί αποφασίσαμε να συνεχίσουμε τις μετρήσεις όλο το έτος, κατά τη διάρκεια της πανδημίας) παρατηρήσαμε μία ύφεση στη χρήση των αντικαταθλιπτικών και των αγχολυτικών κατά τους θερινούς μήνες, ειδικά τον Αύγουστο. Δε συνέβη το ίδιο και με τη χρήση της κοκαΐνης, και μάλιστα τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο, παρατηρήθηκε πάλι αύξηση στη χρήση κοκαΐνης.

Πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι αυτή η προσέγγιση της επιδημιολογίας λημμάτων γίνεται σε πραγματικό χρόνο, δηλαδή την ώρα που συμβαίνει το φαινόμενο.
Συνδυάζοντας τα ευρήματα και συγκρίνοντάς τα με τα αντίστοιχα στην υπόλοιπη Ευρώπη, παρατηρήσαμε ότι, και στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη, αυξήθηκε η χρήση κοκαΐνης, ενώ ταυτόχρονα αυξήθηκαν και οι συλλήψεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι έχει αυξηθεί η διακίνηση κοκαΐνης και προφανώς και η χρήση.

Σχετικά τώρα με τα αντικαταθλιπτικά και τα αγχολυτικά, παρατηρήσαμε μετά τη μείωση του καλοκαιριού, αύξηση πάλι σταδιακά από το Σεπτέμβριο έως και το Δεκέμβριο. Δηλαδή, κάτω από τις συνθήκες εγκλεισμού, που έφερε η επιστροφή της πανδημίας, με το δεύτερο κύμα και το δεύτερο lockdown, και πάλι ο κόσμος στράφηκε στη λήψη ψυχοτρόπων φαρμάκων”.

ΕΡ:Να υποθέσουμε ότι τα συμπεράσματα των αναλύσεων σας αξιοποιούνται και από άλλες υπηρεσίες, τόσο υγείας όσο και ελέγχου για τα ναρκωτικά.

“Τα συμπεράσματα των αναλύσεων μας τα δίνουμε τόσο στο υπουργείο Υγείας όσο και στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ) το οποίο συνεργάζεται με τον Εθνικό συντονιστή για τα ναρκωτικά και με τις αρμόδιες υπηρεσίες και αρχές που υπηρετούν την πρόληψη και την απεξάρτηση από αυτές τις ουσίες”.