“Αυλαία και πάμε”;

Μια από τις πλέον συγκλονιστικές μαρτυρίες αυτών των ημερών είναι αυτή του σπουδαίου Κώστα Γεωργουσόπουλου, ενός ανθρώπου που αν και “εκτός σκηνής” γνωρίζει τα του θεάτρου όπως τα σημεία στίξης σε κάθε θεατρική κριτική που έχει γράψει.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Σταχυολογώ από το άρθρο του στα “Νέα Σαββατοκύριακο”:

«Στην ελληνική σκηνή υπήρχε μια “τρομερή” εθιμική τελετή υποδοχής ενός νέου ηθοποιού στη σκηνή από τους έμπειρους συναδέλφους του. Οταν πρωτοανέβαινε στο σανίδι, του σκάρωναν καψώνια (έφευγαν από τη σκηνή, δεν του απαντούσαν στις ατάκες, λέγανε τα λόγια του, αφήνοντάς τον άφωνο και ξεκρέμαστο, του τραβούσαν την καρέκλα, του λύναν τα κορδόνια των παπουτσιών!)…

…Το “Αλαλούμ” εξαφάνισε ευαίσθητους νέους από το επάγγελμα ή έχρισε πρωταγωνιστές, εκείνους που με θράσος είχαν την ετοιμότητα να αυτοσχεδιάσουν και, συχνά, να αντεπιτεθούν με τα ίδια μέσα στον έμπειρο! Αν σκεφτεί κανείς πως όλα αυτά θυμίζουν ζούγκλα, θα είναι μέσα στα πράγματα. Ηταν, όμως, τραυματικά εγκληματική, όταν η, τάχα μου, μυητική διαδικασία ξεκινούσε από τα καμαρίνια, τις πρόβες και τις περίφημες ακροάσεις. Εκεί νέοι ηθοποιοί, ανεξαρτήτως φύλου, υποχρεούντο σε ταπεινώσεις, εξευτελισμούς και, βεβαίως-βεβαίως, σεξουαλικές προσβολές έως και βιασμούς. Σε αυτή την περίπτωση λειτουργούσε το σύνδρομο της εξουσιαστικής επιβολής, λόγω θέσεως, εργασιακής εξάρτησης, δημοφιλίας και επαγγελματικών προοπτικών, με σύνηθες επακόλουθο ωμούς εκβιασμούς, βιασμούς, ταπεινώσεις...

…Παλιότερα αυτή η συμπεριφορά ήταν σχεδόν “θεσμική” στο θέατρο, σήμερα έχει μάλλον ελαττωθεί, αλλά δεν έχει πλήρως εξαφανιστεί, ακόμη και σε επίσημα, επιχορηγούμενα από το κράτος ή τους δήμους θεατρικά σχήματα. Και σήμερα αντιδρούν, και συχνά βίαια, οι νέοι καλλιτέχνες που διαθέτουν άλλου είδους κοινωνική αγωγή και διατίθενται ποικίλα κέντρα να απευθυνθούν. Παρ’ όλ’ αυτά, ένας νέος καλλιτέχνης που υφίσταται μια τέτοιου είδους απαξίωση πνευματική, ηθική ή σωματική, διστάζει να διαμαρτυρηθεί δημόσια, διότι φοβάται ότι θα λειτουργήσει μια ιδιότυπη “ομερτά” στον επαγγελματικό χώρο του θεάτρου, όπου τα σχήματα είναι συνεχώς μεταβαλλόμενα κατά τρόπο κυκλικό!»...

Τελετές μύησης και ομερτά! Μια συμπεριφορά σχεδόν θεσμική που ενίοτε έφθανε ως τον βιασμό! Απαξίωση πνευματική, ηθική ή σωματική από παλαιότερους προς νεότερους! Ωμοί εκβιασμοί, βιασμοί και ταπεινώσεις! Πράγματα τρομακτικά που ούτε σε αυτό το υπερ-σκάνδαλο με πρωταγωνιστή τον Χάρβεϊ Ουάϊνστάϊν δεν έχουν ειπωθεί με τέτοια ωμότητα.

Ο Γεωργουσόπουλος δεν είναι τυχαίο πρόσωπο, την δε γνώση του και αξιοπιστία του ουδείς αμφισβητεί. Πιθανότατα πρόκειται για ακούσματα, πληροφορίες, διηγήσεις, μάλλον δεν μπορεί να τα τεκμηριώσει ενώπιον του εισαγγελέα αλλά πρέπει να θεωρείται βέβαιο πως έχει την δυνατότητα να υποδείξει πρόσωπα και καταστάσεις ώστε να απελευθερωθούν άνθρωποι και να μιλήσουν. Προς επίρρωσην, ο Γιάννης Μπέζος δήλωσε πως “ξέραμε αλλά δεν μιλούσαμε”, παρασύροντας το “συνάφι” του σε ένα θεατρικό “Κωσταλέξι” στο οποίο η φρίκη κρατιόταν ερμητικά κλεισμένη σε ψυχές και καμαρίνια.

Αυτό το “συνάφι”, όμως (όπως και άλλα), δεν είναι ο “κύκλος των χαμένων ποιητών” όπου η μέθη και η γοητεία της (μιας) τέχνης κρατά τους ανθρώπους σιωπηλούς κοινωνούς του δράματος. Είναι μια μικρή μαφία αμαρτίας, σωματικής και ψυχικής εξουθένωσης. Είναι ένα “κλαμπ” εγκλημάτων. Είναι, εν τέλει, ο πρώτος από μια σειρά ομόκεντρων κύκλων, στους οποίους ακόμα κι αυτός που βρίσκεται στον δεύτερο, ή τον τρίτο, κάτι είχε ακούσει, κάτι είχε υποψιαστεί.

Δεν θα ζητήσει κανείς από έναν πολιτικό, έναν (αρμόδιο) υπουργό να έχει πλήρη γνώση σχετικά με το τι συμβαίνει στα άδυτα των αδύτων. Θα απαιτήσει, όμως, από πολλούς να απολογηθούν γιατί δεν έκαναν κάτι έως σήμερα για όσα είχαν ακούσει /ή γνώριζαν, και θα απαιτήσει, ακόμα περισσότερο, να μην εμφανίζονται ως δήθεν “αγνωστικιστές”.

Η περίπτωση Λιγνάδη είναι ίσως η πλέον προβεβλημένη των ημερών αλλά δεν είναι η μόνη. Λειτουργεί, όμως, ως ένα κραυγαλέο παράδειγμα που αποκαλύπτει ποιοι είναι με τον Κρέοντα και ποιοι με την Αντογόνη- για να χρησιμοποιήσουμε ένα λογικό “εφεύρημα” των ημερών. Γι αυτό και εγείρει θέμα ηθικής τάξης για την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη που οφείλει, επιτέλους, να απαντήσει τι ήταν εκείνο που την υποκίνησε να κάνει δεκτή την παραίτησή του από το Εθνικό Θέατρο, αφ’ ης στιγμής, όπως ισχυρίστηκε (ανακριβώς), δεν υπήρχαν “επώνυμες καταγγελίες”.

Οι νομοθετικές παρεμβάσεις που προετοιμάζει, όπως λέγεται, η κυβέρνηση, είναι αναμφίβολα χρήσιμες. Δεν είναι, όμως, επαρκείς. Διότι η ομερτά αυτό ακριβώς κάνει: να αφοπλίζει τους νόμους. Να κρατά την τιμωρία μακριά από τους θύτες και να εξοστρακίζει τα θύματα στην μοναξιά και την σιωπή. Εάν δεν υπάρξει άμεσα –κι εδώ η Δικαιοσύνη οφείλει να πράξει τα δέοντα για να μην γίνει μέρος του προβλήματος– τρανή και δημόσια καταδίκη, αν δεν υπάρξει παραδειγματική τιμωρία, η ομερτά θα επιβληθεί ως κανόνας. Για να αποδειχθεί, ξανά, πως η ισονομία μπορεί να είναι οι ερινύες που στην αρχαία τραγωδία οδηγούν στην κάθαρση, δεν είναι εύκολο, όμως, να κυριαρχήσει στην πραγματικότητα. Να αποδειχθεί πως οι “ελίτ” μπορούν να ξαναγράφουν το σενάριο όποτε απαιτείται.

Η “αναστάτωση” θα προκληθεί από τα κάτω, δεν θα την ορίσει κανένα νομικό πλαίσιο. Αλλιώς θα καταλήξουμε στο γνωστό θεατρικό “αυλαία(για όσα έχουν καταγγελθεί” και πάμε (για άλλα)”…