ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ: Διαδικτυακή συζήτηση με θέμα την κλιματική αλλαγή και τον κοροναϊό (pics,vid)

Η κλιματική αλλαγή και οι ενδεχόμενες επιπτώσεις σε πανδημίες του μέλλοντος ήταν το θέμα διαδικτυακής συζήτησης που διοργάνωσε ο πολιτιστικός φορέας (ThinkTank) ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ με τη συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων από τους εμπλεκόμενους επιστημονικούς χώρους.

Στο διαδικτυακό πάνελ συμμετείχαν: Ο Καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας και νέος Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, Χρήστος Ζερεφός, ο Καθηγητής, Ιατρός Λοιμωξιολόγος, Χαράλαμπος Γώγος, ο Καθηγητής Παιδιατρικής – Λοιμοξιωλογίας ΑΠΘ, Εμμανουήλ Ροηλίδης, ο τ. υπουργός Περιβάλλοντος – Ενέργειας – Κλιματικής Αλλαγής, Γιάννης Μανιάτης, ο καθηγητής Χημείας του ΑΠΘ, Θεόδωρος Καραπάντσιος και ο Αρχιτέκτονας Μηχανικός- Πολεοδόμος, Δημήτρης Ραΐδης. Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυνε ο πρόεδρος της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ, Κωνσταντίνος Γεροντής. Κατά την έναρξη της εκδήλωσης τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του ακαδημαϊκού Γεώργιου Δημόπουλου.

Την εκδήλωση συντόνισε ο καθηγητής Νικόλαος Βαρσακέλης ο οποίος, θέλοντας να δώσει “τροφή” στην ακολουθούμενη συζήτηση αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ για τα την ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας στην ΕΕ, στην οποία η ανάλυση επικεντρώθηκε σε δύο βασικές επιδράσεις που αναμένεται να επηρεάσουν αυτήν την ανθεκτικότητα: α)την πανδημία του Covid-19 και β)την κλιματική αλλαγή. Τόνισε μάλιστα πως, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ, η αρνητική επίδραση της κλιματικής αλλαγής λόγω της αυξημένης θνητότητας αναμένεται να ξεπεράσεις ετησίως το 7,5% του ΑΕΠ της χώρας μας, γεγονός που κάνει την ανάλυση του κεφαλαίου Covid-19 να παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, όχι μόνο ως προς το πολύ σημαντικό κομμάτι της υγείας, αλλά και ως προς τις οικονομικές επιπτώσεις που θα έχει. 

Ο κ. Χρήστος Ζαρεφός μίλησε με θέμα: «Παρέμβαση για την ανθρωπογενή αλλαγή» και ανέλυσε τη σχέση κλίματος και πιθανών ιώσεων ενώ επικαλέστηκε το έργο του Ιπποκράτη “Περί Αέρων, Υδάτων, Τόπων” όπου περιγράφει το πως πρέπει να είναι χτισμένες οι πόλεις ώστε να μην προξενούνται πανδημίες ή επιδημίες από τη μεταφορά πάσης φύσεων “μιασμάτων” όπως έγραφε ο αρχαίος Έλληνας ιατρός. Ο κ.Ζερεφός αναφέρθηκε και στο λιώσιμο των πάγων για να σημειώσει μεταξύ άλλων ότι εξαιτίας αυτού του φαινομένου μπορεί να απελευθερώνονται κατεψυγμένοι παλαιοϊοί οι οποίοι μεταφέρονται στη συνέχεια, είτε με τον αέρα, είτε με τα πουλιά. Πρόσθεσε μάλιστα ότι τώρα ίσως να αναπτυχθεί μια νέα ιολογία, η ιολογία των παλαιοϊών.

Κατά τον κ.Ζερεφό, “μπορεί αυτά να μοιάζουν με σενάρια τρόμου, όμως επιβάλλουν την επιστροφή της φύσης στην κατάσταση που ήταν πριν την παρέμβαση των ανθρώπων”.

Ολοκληρώνοντας την εισήγησή του ζήτησε από το κόσμο να τηρεί τα μέτρα προστασίας από τον κορoνοϊό που συστήνουν οι ειδικοί και να φοράμε όλοι μάσκα, ακόμη και στην ύπαιθρο!

Ο κ. Χαράλαμπος Γώγος παρουσίασε τις βασικές παραμέτρους της επιδημίας (επιδημιολογία, μετάδοση, διάγνωση, κύρια κλινικά χαρακτηριστικά, θεραπεία  και πρόληψη). Αναλύοντας το κομμάτι της επιδημιολογίας αναφέρθηκε στην ανοσία της αγέλης ή αλλιώς, συλλογική ανοσία. Για να την επιτύχουμε θέλουμε ανοσία που θα κυμαίνεται από 50 έως 75% του πληθυσμού. Αυτό σημαίνει ανοσία σε ένα μέγεθος της τάξης των 5,6 δις ανθρώπων παγκοσμίως.

Αναφερόμενος στα μέτρα προφύλαξης είπε ότι η χρήση μάσκας αποτελεί το βασικό μέτρο ενώ ως επιπλέον μέτρα προφύλαξης (μη φαρμακολογικά) παρουσίασε τα εξής: Κάνουμε τεστ, απομονώνουμε τους θετικούς και βάζουμε σε καραντίνα τις στενές επαφές, πλένουμε τα χέρια, κρατάμε αποστάσεις (τουλάχιστον 1,5-2 μ.), παίρνουμε προφυλάξεις αναπνευστικού όταν βήχουμε, κάνουμε απολύμανση κυρίως με τη χρήση 60-70% αιθανόλης και αποφεύγουμε στενές επαφές και συγκεντρώσεις σε κλειστούς και κακώς αεριζόμενους χώρους.

Αναφερόμενος στην επίδραση του κλίματος στη μετάδοση του ιού είπε ότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η θερμοκρασία και η υγρασία παίζουν ρόλο στη μετάδοση. Είπε ακόμη ότι:

-Ο χρόνος επώασης του ιού είναι συνήθως 5 ημέρες και για το 97,5% των ασθενών η νόσος ολοκληρώνεται την 11^η-12^η μέρα.

-Η νόσος δεν προσβάλλει μόνο το αναπνευστικό σύστημα αλλά και πολλές εξω-πνευμονικές περιοχές (δέρμα, καρδιά, γαστρεντερικό σύστημα, ενδοκρινικό, νευρολογικό κ.α)

-Υπάρχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες της νόσου. Τέτοιες είναι αναπνευστικές, καρδιαγγειακές και νευρολογικές επιπλοκές που μπορούν να εμφανιστούν σε σημαντικό αριθμό ασθενών (30% – 60%).

Αναφερόμενος στο σκέλος της θεραπείας είπε εδώ δεν έγιναν σημαντικά βήματα και ότι σε αυτή τη φάση είναι κυρίως υποστηρικτική. Γνωστοποίησε με την ευκαιρία ότι στον διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου Υγείας και της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων έχει αναρτηθεί ο Θεραπευτικός Αλγόριθμος Ασθενούς με Covid-19 το οποίο διαμόρφωσε η ελληνική εταιρεία λοιμώξεων με τους ειδικούς που συμμετέχουν στην επιτροπή του Υπουργείου. Εκεί περιγράφεται ο τρόπος αντιμετώπισης του ιού που προτείνουν οι ειδικοί και βασίζεται στην εμπειρία και τη βιβλιογραφία.

Ο κ. Εμμανουήλ Ροηλίδης μίλησε για “Τα παιδιά στην πανδημία του Covid-19” τονίζοντας μεταξύ άλλων πως μπορεί στα παιδιά να μην είναι τόσο μεγάλες οι άμεσες επιπτώσεις, όμως είναι πολύ σημαντικές οι έμμεσες και οι μελλοντικές. Για να γίνει κατανοητό το θέμα των έμμεσων επιπτώσεων ανέφερε ως παράδειγμα ότι, αυτή την περίοδο οι γονείς πηγαίνουν με μεγάλη καθυστέρηση τα παιδιά τους στο νοσοκομείο, λόγω του φόβου για τον Covid-19 και της έκθεσης στον ιό, με αποτέλεσμα να μην γίνεται σε πολλές περιπτώσεις έγκαιρη αντιμετώπιση οξέων νοσημάτων και τραυματισμών. Συνέπειες παρατηρούνται και στο θέμα των εμβολιασμών καθώς, για τον ίδιο λόγο, οι γονείς δεν πηγαίνουν τα παιδιά τους στα εμβολιαστικά κέντρα με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος επανεμφάνισης άλλων νοσημάτων. “Είναι άμεση η ανάγκη να εμβολιαστούν όσα βρέφη δεν έχουν ακόμη εμβολιαστεί” τόνισε, με την ευκαιρία αυτή ο κ.Ροηλίδης. Νωρίτερα ο καθηγητής ανάφερε μεταξύ άλλων ότι τα μικρά παιδιά δε φαίνεται να μεταδίδουν τον ιό τόσο όσο μεταδίδουν άλλους ιούς όπως αυτόν της γρίπης. Η μεγάλη πλειονότητα των μολύνσεων σε οικογένειες με παιδιά έχει συμβεί από γονείς ή άλλους ενήλικες σε παιδιά και όχι το αντίθετο. Τα σχολεία δεν έχουν αποτελέσει μεγάλες αιτίες μετάδοσης, προφανώς όμως αυξάνουν τη κίνηση των κηδεμόνων και την πιθανότητα να μολυνθούν οι ίδιοι.

Ο κ. Γιάννης Μανιάτης μίλησε με θέμα: «Πανδημία και Κλιματική Αλλαγή». Είπε ότι “η πανδημία αποκάλυψε με τραγικό τρόπο, πόσο ανόητο και υβριστικό είναι να τίθενται τα ερωτήματα «Υγεία ή Οικονομία;» ή «Περιβάλλον ή Οικονομία;». Πρόσθεσε πως η πανδημία λειτούργησε ως επιταχυντής στη συνεργασία της νέας τεχνολογίας με την ιατρική, γι αυτό και είχαμε πολύ γρήγορα τα εμβόλια. Είπε κόμη πως η πανδημία ενεργοποίησε την Ε.Ε. να πάρει δραστικές αποφάσεις στήριξης των ευρωπαϊκών οικονομιών και κοινωνιών, ενώ κατέδειξε πόσο αναντικατάστατα είναι τα δημόσια συστήματα υγείας και πρόνοιας.  Μίλησε για τη σημασία που πρέπει να δοθεί παγκοσμίως στο θέμα της θωράκισης της κοινωνίας έναντι προβλημάτων όπως η πανδημία και ανέφερε χαρακτηριστικά ότι την επόμενη περίοδο, οι χώρες θα επενδύσουν πάνω από 20 τρισ. δολάρια για να ανακάμψουν οι οικονομίες και να στηριχτούν οι πολίτες, από τις επιπτώσεις της COVID-19. Αντίστοιχα, οι επενδύσεις που χρειάζονται για την ενίσχυση της παγκόσμιας Ανθεκτικότητας έναντι της Κλιματικής Κρίσης, φτάνουν τα 1,8 τρισ. δολάρια. Με άλλα λόγια, η ενίσχυση της παγκόσμιας ανθεκτικότητας έναντι της Κλιματικής Κρίσης, είναι μόλις το 1/10 του κόστους της πανδημίας. Σε άλλο σημείο της ομιλίας του αναφέρθηκε στην αναμενόμενη αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού έως το 2040 στα 10δις ανθρώπους, για να επισημάνει την ανάγκη αύξησης κατά 70% της παραγωγής τροφίμων. Όπως σχολίασε, κορυφαίο θέμα αποτελεί η σπατάλη τροφίμων, σε ποσοστό 30% της παραγωγής και στο ύψος του $1τρισ. κάθε χρόνο. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 4η θέση στη σπατάλη τροφίμων, απορρίπτοντας κάθε χρόνο ανά κάτοικο 196 kgr τροφίμων. Κατά τον κ.Μανιάτη, η απάντηση βρίσκεται στην εφαρμογή των αρχών της «Ευφυούς Γεωργίας» (smart agriculture), που με επιτυχία έχουν εφαρμόσει χώρες όπως Ισραήλ, Ολλανδία, ΗΠΑ, κ.ά.

Ο κ.Θεόδωρος Καραπάντσιος μίλησε για το «Ιικό φορτίο στα λύματα» και αναφέρθηκε εκτενώς σε μια πρωτοποριακή μέθοδο που εφαρμόζει επιστημονική ομάδα του ΑΠΘ για να μετρά τη συγκέντρωση του ιικού φορτίου στα λύματα της Θεσσαλονίκης. Εξηγώντας τη μέθοδο είπε ότι από τον Απρίλιο του 2020 και σε συνεργασία με την ΕΥΑΘ, διεπιστημονική ομάδα του Α.Π.Θ. (από τα τμήματα Ιατρικής, Φαρμακευτικής, Βιολογίας, Κτηνιατρικής, Χημείας, Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης), ξεκίνησε συστηματική παρακολούθηση του φορτίου του γονιδιώματος του ιού στα αστικά λύματα της Θεσσαλονίκης ως εναλλακτικό δείκτη έγκαιρης προειδοποίησης για τη διασπορά του ιού στην κοινότητα. Η ομάδα του ΑΠΘ καινοτομεί καθώς έχει αναπτύξει, για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία, σύνθετο θεωρητικό μοντέλο για τον χρονικό και χωρικό εξορθολογισμό της συγκέντρωσης του ιού στα λύματα. “Μόνο κατόπιν εξορθολογισμού τα ποσοτικά αποτελέσματα της συγκέντρωσης του ιού στα λύματα είναι αξιόπιστα, έγκυρα και ουσιαστικά χρήσιμα”, τόνισε ο ομιλητής. Οι μετρήσεις για την Θεσσαλονίκη έδειξαν ότι οι εξορθολογισμένες τιμές ιικού φορτίου τον Οκτώβρη 2020 ακολούθησαν εκθετική αύξηση παρόμοια με τον αριθμό των κρουσμάτων που ανακοίνωσε επίσημα ο ΕΟΔΥ αλλά κατά περίπου 5-7 ημέρες νωρίτερα, αποτελώντας έτσι ένα χρήσιμο προγνωστικό εργαλείο. Αντίστοιχα, οι τιμές του ιικού φορτίου από την αρχή μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου 2020 ήταν εκρηκτικά αυξητικές και πάλι σε συμφωνία με την δραματική διασπορά της νόσου όπως καταγράφηκε στα νοσοκομεία της πόλης.

Ο κ. Δημήτρης Ραϊδης μίλησε για την ανθεκτικότητα των πόλεων και πόσο σημαντικός είναι ο δημόσιος χώρος, σαν ανάχωμα για την κλιματική αλλαγή. Για να υπογραμμίσει τη σημασία του θέματος, επικαλέστηκε εκτιμήσεις του ΟΗΕ (Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών), σύμφωνα με τις οποίες περισσότερα από 9,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ζουν στον πλανήτη το 2050 εκ των οποίων τα 2/3 θα ζουν στις πόλεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι το 2030 ο πλανήτης θα έχει 39 «γιγαντιαίες» πόλεις (megacities) με πληθυσμό άνω των 10 εκατομμυρίων. Σύμφωνα με τον ομιλητή, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα δραματικές περιβαλλοντολογικές μεταβολές. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι σύγχρονες πόλεις θα πρέπει να είναι ικανές να ανταποκριθούν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής Ήδη σε πολλές πόλεις ανά τον κόσμο έχουν ξεκινήσει να ασχολούνται με τον σχεδιασμό για την αντιμετώπιση τέτοιων θεμάτων. Όπως είπε, “δεν είναι τυχαίο πως την επόμενη 10ετία προβλέπεται να επενδυθούν πάνω από 95 δις. δολάρια σε υποδομές για το αστικό περιβάλλον. Όσον αφορά την Ελλάδα είπε ότι το τελευταίο διάστημα γίνεται μια προσπάθεια από την πολιτεία για μια καθολική κίνηση στο πλαίσιο ανασυγκρότησης της πολεοδομικής και χωροταξικής νομοθεσίας, ενώ αναφερόμενος ειδικότερα στη Θεσσαλονίκη υποστήριξε πως ήρθε η στιγμή να προχωρήσουμε σε μια καινοτόμα διαχείριση του δημοσίου χώρου και έδωσε έμφαση στο παράκτιο μέτωπο και στο περαστικό πράσινο.

Ο πρόεδρος της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ, κ.Κωνσταντίνος Γεροντής, υπογράμμισε κατά τον χαιρετισμό του τη σημασία της τήρησης των μέτρων προστασίας απέναντι στον κορoνοϊό και καταδίκασε συμπεριφορές πολιτών και ιδιαίτερα θεσμικών παραγόντων που περνούν λάθος μηνύματα στην κοινωνία. Ως τέτοια ανέφερε το τραπέζι με φίλους του πρώην αναπλ. υφ. Υγείας Παύλου Πολάκη και το πρόσφατο πάρτι γενεθλίων του προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, Δημήτρη Βερβεσού. Ζήτησε δε να τιμωρούνται κι αυτοί όπως οι απλοί πολίτες. Αναφερόμενος στις επόμενες δράσεις της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ, έδωσε έμφαση σε αυτή που αφορά το δημογραφικό – πληθυσμαικό. Όπως ανακοίνωσε, η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ πήρε την πρωτοβουλία και σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) προχωρούν στην εκπόνηση ετήσιας μελέτης για την καταγραφή των πραγματικών διαστάσεων του δημογραφικού- πληθυσμιακού προβλήματος και τη διατύπωση προτάσεων επίλυσης αυτού.