Ακτινογραφία του ευρωπαϊκού “Μάρσαλ”: 2021 η εκταμίευση ποσών – Κρυφές υποσημειώσεις δανεισμού και κίνδυνος “εξαγοράς” του φτωχού νότου

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ευρωπαϊκό «Σχέδιο Μάρσαλ», όπως αποκαλείται ήδη η πρόταση της Κομισιόν, θα έχει ρόλο εμβρυουλκού για την ευρωπαϊκή, και ελληνική, ανάπτυξη για τα επόμενα αρκετά χρόνια. Πέραν, όμως, της βασικής παραδοχής ότι τα χθεσινά νέα από τις Βρυξέλλες ήταν, όντως, καλά, υπάρχουν και κάποιες γκρίζες ζώνες, ύφαλοι στην πορεία ως την τελική συμφωνία, την εκταμίευση αλλά και την επόμενη μέρα.

Συνομιλώντας με οικονομολόγους και πολιτικούς που έχουν καλή γνώση της Κοινοτικής πραγματικότητας, το libre.gr. επιχειρεί να αναδείξει κάποια από αυτές τις…υποσημειώσεις.

Εκτός από το πρώτο κέρδος, αυτά καθαυτά τα ποσά (που παραμένουν, ωστόσο, στο στάδιο της πρότασης), στη χθεσινή ανακοίνωση των Βρυξελλών συναντά κανείς και άλλα θετικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα ότι δανείζεται η Κομισιόν και όχι τα κράτη – μέλη, επίσης ότι η αναλογία επιχορηγήσεων προς δάνεια είναι 2:1, ότι το κριτήριο για τη διανομή των ποσών ήταν οι ανάγκες -για αυτό και η Ελλάδα είναι ψηλά- και όχι το ΑΕΠ, οπότε στην περίπτωση αυτή η χώρα μας θα ήταν στην… ουρά της σχετικής λίστας.

Μεγάλα ποσά, αλλά αρκετά;

Τα προτεινόμενα ποσά είναι μεγάλα, αλλά πόσο μεγάλα; Στο διαδικτυακό debate που διοργάνωσε προχθές το γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα, με τη συμμετοχή των ευρωβουλευτών Δ. Παπαδημούλη, Γ. Κύρτσου και Ν. Ανδρουλάκη, ο αντιπρόεδρος του Ε.Κ. και ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ θύμιζε ότι η Κριστίν Λαγκάρντ έλεγε πως χρειάζεται ένα «μπαζούκας» 1,5 τρισ., πολύ μακριά δηλαδή από τη χθεσινή πρόταση της Κομισιόν…

Επιπλέον, το Βερολίνο μόνο του δίνει για την ενίσχυση των γερμανικών επιχειρήσεων 1 τρισ. ευρώ, πράγμα που «εγκυμονεί έναν κίνδυνο εξαγορών από τις γερμανικές επιχειρήσεις, των φιλέτων των επιχειρήσεων του Νότου», υπογράμμιζε τον κίνδυνο ο Δ. Παπαδημούλης.

Οι νίκες Ολλανδών – Αυστριακών

Επιπλέον, τα ποσά είναι μεγάλα, αλλά είναι ακόμη στον «αέρα»: η ομοφωνία στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής της 18^ης Ιουνίου είναι αναγκαία για το πράσινο φως στο ευρωπαϊκό «σχέδιο Μάρσαλ», όπερ σημαίνει ότι πρέπει να συμφωνήσει και το Club των …ευρωτσιγκούνηδων (Ολλανδία, Αυστρία, Σκανδιναβοί), οι οποίοι έχουν πετύχει ήδη δύο σημαντικές νίκες.

Η πρώτη νίκη ήταν ότι το αρχικό «πακέτο» Μέρκελ – Μακρόν, παρότι μικρότερο στα 500 δισ., προέβλεπε μόνο επιχορηγήσεις, αντιθέτως η χθεσινή πρόταση της Κομισιόν προβλέπει επιχορηγήσεις ΚΑΙ δάνεια (500 και 250 δισ. αντιστοίχως). Οι συνομιλητές μας διευκρίνιζαν ότι η βοήθεια είναι σε συμπαγή… συσκευασία, με άλλα λόγια όποιος παίρνει επιχορηγήσεις, είναι υποχρεωμένος να πάρει και τα δάνεια, με όποιους αστερίσκους έχουν αυτά.

Η δεύτερη νίκη του Club των …σφιχτοχέρηδων είναι η σημαντική μείωση του ευρω-προϋπολογισμού, κατά 240 δισ. (συμπτωματικώς (;), ισόποση είναι και η αύξηση του «σχεδίου Μάρσαλ», αν συγκρίνει κανείς την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την αρχική πρόταση του Προέδρου της Γαλλίας και της καγκελαρίου της Γερμανίας). Μειωμένος προϋπολογισμός κατά 240 δισ. σε σχέση με το προσχέδιο που είχε κατατεθεί προ κοροναϊού!

Ενώ ασαφές παραμένει κατά πόσο οι παραδοσιακοί σύμμαχοι του Βερολίνου έχουν αυτονομηθεί από την, σε πολιτική αποδρομή, Σιδηρά Κυρία της Γερμανίας, που δείχνει, τελευταία πάντως, να ενδιαφέρεται περισσότερο για την υστεροφημία της και την Ευρώπη που θα αφήσει πίσω της.

Δημοκρατία και Περιβάλλον, οι μεγάλοι χαμένοι (;)

Ομοφωνία, όμως, σημαίνει ότι θα συμφωνήσουν οι πάντες, ακόμη και η… Μάλτα. Και είναι ήδη σε εξέλιξη περιφερειακές πιέσεις για άλλα ζητήματα: η μεγάλη χώρα που ακούει στο όνομα Πολωνία, επιδιώκει το ψαλίδισμα του Green Deal -πράγμα απολύτως φυσιολογικό για την εν λόγω χώρα, αφού η οικονομία της εν πολλοίς στηρίζεται στο κάρβουνο-.

Ενώ, τόσο Πολωνία όσο και η Ορμπανική Δημοκρατία της Ουγγαρίας ασκούν πιέσεις να περικοπούν οι αναφορές στο κράτος δικαίου, για τους λόγους που όλοι φανταζόμαστε… Κατά συνέπεια, Δημοκρατία και Περιβάλλον μπορεί να είναι οι μεγάλοι χαμένοι στην πορεία για την ομοφωνία στο σχέδιο για την οικονομική ανασυγκρότηση της ηπείρου.

Τούτων δοθέντων οι πιθανότητες για επίτευξη συμφωνίας στη Σύνοδος Κορυφής της 18^ης Ιουνίου είναι… ανύπαρκτες. Οι διαπραγματεύσεις προιωνίζονται αργόσυρτες, με αντίστοιχες συνέπειες στο χρόνο εκταμίευσης. Η τελική συμφωνία εξάλλου, θα έχει τη γερμανική σφραγίδα σημειωτέον, αφού το Βερολίνο θα έχει την Προεδρία της Ε.Ε. το β’ εξάμηνο του τρέχοντος έτους.       

Μάχη παρασκηνίου για τα «μνημόνια»

Ένα μεγάλο ζήτημα είναι με ποιες προϋποθέσεις θα δοθούν τα δάνεια, αν δηλαδή όλη η ήπειρος θα μπει σε ένα μεγάλο μνημόνιο (έστω και σε πιο χαλαρό σχήμα).

Βεβαίως οι εξαμηνιαίες δεσμεύσεις είναι κάτι που αφορά όλους, όμως έχει ήδη ξεκινήσει μια μάχη παρασκηνίου: καθόλου τυχαία, μία εβδομάδα πριν, ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, Μπρουνό Λεμέρ μιλώντας στην εφημερίδα Le Figaro διατύπωνε την ελπίδα, οι κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας μεταξύ των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που μπήκαν στον «πάγο» για το 2020, εξαιτίας της πανδημίας Covid-19, να ανασταλούν και το επόμενο έτος. Προσοχή! Ελπίδα εξέφραζε, όχι αισιοδοξία, ούτε, πολύ περισσότερο, βεβαιότητα.

Θέμα που ενδιαφέρει και την Αθήνα, πόσο μάλλον που έχει τις δικές της, επιπρόσθετες, δεσμεύσεις, καθώς είναι προφανές ότι δεν μπορεί κανείς να καταθέσει προϋπολογισμό το φθινόπωρο, χωρίς να είναι εκ των προτέρων γνωστό αν η ελαστικότητα του 2020 θα συνεχισθεί και το επόμενο έτος.

Στην πραγματικότητα βέβαια, ουδείς μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα αυτό σήμερα, καθώς είναι σε άμεση συνάρτηση με την υγειονομική κρίση, αν ειδικότερα θα έχουμε από Σεπτέμβρη και νέο γύρο του κορονοϊού, πόσο εκτεταμένο και με πόσες -ανθρώπινες πρωτίστως, αλλά και κοινωνικές, και οικονομικές- απώλειες.

Το ελληνικό σκέλος

Για να δούμε περισσότερο όμως και το ελληνικό σκέλος της Κοινοτικής βοήθειας: περίπου 32 δισ., από τα οποία 22,5 δισ. επιχορηγήσεις και 9,5 σε δάνεια. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι δεν έχουν όλα τα κράτη την αναλογία 2:1, όπως είναι η γενική αναλογία αλλά και αυτή για τη χώρα μας.

Για παράδειγμα, η Ιταλία -που όλοι σκιάζονται για το οικονομικό μέλλον της- θα λάβει 81,8 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 90,9 δισ. ευρώ σε δάνεια –και εδώ το σχέδιο για πιο σφιχτές δεσμεύσεις για τους …απείθαρχους Ρωμαίους είναι πολύ καθαρό.

Για να γίνει σαφέστερο το ύψος της βοήθειας προς τη χώρα μας, θα επικαλεστούμε μία φράση του Χρήστος Σταϊκούρα, από τις δηλώσεις που έκανε χθες το βράδυ: «Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει για την προσεχή τετραετία (2021-2024) επιχορηγήσεις που εκτιμώνται στην περιοχή του 3% του ΑΕΠ ετησίως». Τόσα είναι, ούτε ευρώ παραπάνω.

Ζήσε Μάη μου

Όμως, η κυβέρνηση νιώθει τη ζεστή ανάσα της κοινωνικής πίεσης και ως εκ τούτου θα ήθελε την εκταμίευση της πρώτης δόσης …χθες, αλλά στην οδό Νίκης έχουν συμβιβαστεί με την ιδέα ότι χρήματα εντός του 2020 δεν πρόκειται να δουν.

Λίγο πιο απαισιόδοξος -μήπως και ειλικρινής;- ήταν στο προαναφερθέν debate των τριών ευρωβουλευτών, ο ευρωβουλευτής της ΝΔ Γιώργος Κύρτσος: «Το ευρωπαϊκό Ταμείο που όλοι περιμένουμε ως μάννα εξ ουρανού, θα αρχίζει να λειτουργεί το 2021, άρα θα δεις λεφτά από αυτό πιθανότατα το φθινόπωρο του 2021, για να μην πω αρχές του 2022», σημείωνε χαρακτηριστικά.

Με τα ταμειακά διαθέσιμα να στερεύουν επικίνδυνα -ευτυχώς που υπάρχει και το «μαξιλάρι» της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ…- το οικονομικό επιτελείο αναμένει την ενεργοποίηση του προγράμματος SURE από 1^ης Ιουνίου. Ένα κρίσιμο θέμα είναι αν τελικά η χώρα μας θα καταφύγει στον ESM -και δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι ο Γιάννης Στουρνάρας ήταν «λαγός» με όσα πρόσφατα είπε για το θέμα.

Νίκος Παπαδημητρίου