Covid19/Culture: Η “κραυγή” του πολιτισμού μετά την πανδημία- 100.000 άνθρωποι και 40.000 επιχειρήσεις σε άμεσο κίνδυνο

Μια κρίση μέσα στην κρίση. Ο χώρος του πολιτισμού αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης και αναγκάζεται να φωνάξει. Αυτή τη φορά όχι (μόνο) με νότες, με εικόνες ή με λέξεις, αλλά με την φωνή που μπορούν να δώσουν οι πιο αναγνωρίσιμοι αυτού του χώρου. Αυτοί που διαθέτουν μεγαλύτερη επιρροή.

Η πολιτική χρησιμοποιεί ενίοτε τον πολιτισμό ως ένα σκηνικό που την νομιμοποιεί, της προσδίδει χαρίσματα που πιθανώς δεν έχει. Τον χρησιμοποιεί για να στήσει γέφυρες και να επηρεάσει τους ανθρώπους. Ενίοτε κάποιοι άνθρωποι του πολιτισμού προσφέρονται και αυτο-προσφέρονται. Υπάρχουν καλλιτέχνες, με αναμφίβολα μεγάλη ιστορία και διαδρομή, που, όμως, δεν έχουν κατορθώσει να δώσουν ένα δείγμα της τέχνης τους εδώ και πολλά χρόνια, οι οποίοι σπεύδουν να γίνουν πολιτικά “τοτέμ”, να πρωταγωνιστήσουν σε τηλεοπτικά σποτ και να μεταφέρουν μηνύματα, άλλοτε κοινωνικά, και συχνά πολιτικά.

Υπάρχουν, όμως, και οι άνθρωποι πίσω από τους ανθρώπους της επιρροής. Οι μουσικοί, οι σημαντικοί καλλιτέχνες που δεν έχουν επιλέξει τις δημόσιες σχέσεις, που είναι ενίοτε αθυρόστομοι, ασυμβίβαστοι. Πίσω από κάθε αναγνωρίσιμο καλλιτέχνη υπάρχουν δεκάδες άλλοι που ζουν από το έργο του, από τις συναυλίες, τις εμφανίσεις στα κέντρα ψυχαγωγίας.

Οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανέχειας. Είναι οι μουσικοί που ανέβηκαν στο μουσικό φορτηγό της Άλκηστις Πρωτοψάλτη για να προσφέρουν, χωρίς να διανοηθούν πως θα γίνουν μέρος ενός πολιτικού “προγράμματος” και ενός συνωστισμού. Είναι οι μουσικοί της Λυρικής που προσέφεραν ανακούφιση μέσω διαδικτύου στην απομόνωση της καραντίνας. Είναι οι συγγραφείς, οι εργαζόμενοι στους εκδοτικούς οίκους, οι ζωγράφοι, οι γλύπτες. Είναι όλοι αυτοί που αναμένουν λύση καθώς φέτος το καλοκαίρι η απαγόρευση των συναθροίσεων δεν θα τους επιτρέψει να εργαστούν. Άρα και να επιβιώσουν.

Η φωνή του Αντρέα Μποτσέλι στο άδειο Ντουόμο συγκίνησε ολόκληρο τον κόσμο. ‘Εσπασε για λίγο την σιωπή του θανάτου. Οι φωνές του Μάλαμα, της Τσανακλίδου, της Ράντου, του Παρτσαλάκη, της Βελεσιώτου και εκατοντάδων άλλων θα μπορέσουν να σπάσουν τη σιωπή της κυβερνητικής απραξίας;

Το μέγεθος του προβλήματος: 100.000 εργαζόμενοι και 40.000 επιχειρήσεις ζητούν λύση

Ο πολιτισμός συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή και την ανόρθωση του ηθικού της κοινωνίας. Αποτελεί σημαντικό κομμάτι της οικονομίας και πυλώνα της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, αποτελεί χώρο εργασίας για χιλιάδες εργαζομένους. Σύμφωνα με το υπουργείο πολιτισμού, ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας απασχολεί πάνω από το 3% των εργαζομένων της χώρας, με 100.000 και πλέον εργαζόμενους και περισσότερες από 40.000 επιχειρήσεις.

Οι άνθρωποι του πολιτισμού, καλλιτέχνες, εργαζόμενοι και επιχειρήσεις, εκπέμπουν SOS. Όχι μόνο οι επώνυμοι, αν και ακόμα και αυτοί δεν έχουν όλοι την οικονομική δυνατότητα να αντεπεξέλθουν (κάποιοι σίγουρα έχουν, όχι όμως όλοι). Κυρίως, όμως, οι χιλιάδες λιγότερο γνωστοί και ανώνυμοι. Όλοι αυτοί που έχουν μείνει χωρίς κανένα εισόδημα τώρα και δεν ξέρουν πότε θα έχουν ξανά.
Χιλιάδες δημιουργοί και καλλιτέχνες, ηθοποιοί, μουσικοί, τραγουδιστές, χορευτές, διοργανωτές θεατρικών και μουσικών εκδηλώσεων, άνθρωποι του βιβλίου, συγγραφείς, μεταφραστές, επιμελητές κειμένων, εκδότες, εικαστικοί, κινηματογραφιστές, σκηνοθέτες, σεναριογράφοι, παραγωγοί, διανομείς ταινιών, τεχνικοί κινηματογράφου, τηλεόρασης, διαφήμισης, ζωντανού θεάματος και ακροάματος, καθώς και ένα πλήθος συντελεστών και εργαζομένων σε μια ευρεία γκάμα καλλιτεχνικών, τεχνικών και υποστηρικτικών ειδικοτήτων και επαγγελμάτων.
Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε τους ανώνυμους εργαζομένους, αυτούς που βρίσκονται στα παρασκήνια, που δεν τους βλέπουμε ούτε τους ακούμε αλλά συμμετέχουν ενεργά στην παραγωγή πολιτισμού.

Ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας της οικονομίας χαρακτηρίζεται από έντονη εποχικότητα, υπερελαστικοποιημένες σχέσεις εργασίας, μικρό και πολύ μικρό μέγεθος επιχειρήσεων –πολύ συχνά συνεταιριστικά σχήματα και καλλιτεχνικές ομάδες– αλλά και περιορισμένη πρόσβαση σε κοινωνική προστασία. Αυτό το οικοσύστημα του πολιτισμού αποτελεί ένα από τα πλέον ευάλωτα κομμάτια της κοινωνίας. Όχι μόνο στην χώρα μας ούτε μόνο μέσα στην υγειονομική κρίση. Αλλά παγκοσμίως και προ του κορονοϊού, στις λεγόμενες εποχές κανονικότητας.

Εξαιτίας του κορονοϊού ο πολιτισμός έχει δεχτεί ένα μεγάλο πλήγμα αντίστοιχο με αυτό του Τουρισμού.
(α) Θεατρικές και μουσικές παραστάσεις, συναυλίες, πολιτιστικές εκδηλώσεις, γυρίσματα, κινηματογραφικές προβολές, πωλήσεις βιβλίων, εκθέσεις έχουν σταματήσει. Έτσι, οι άνθρωποι του πολιτισμού και της δημιουργικής οικονομίας, καλλιτέχνες, εργαζόμενοι, επιχειρήσεις σε μουσική, θέατρο, χορό, κινηματογράφο, βιβλίο, εικαστικά, έχουν μείνει χωρίς κανένα εισόδημα λόγω των περιοριστικών μέτρων. Μεγάλα προβλήματα αντιμετωπίζει και η καλλιτεχνική εκπαίδευση (ωδεία, δραματικές σχολές, σχολές χορού κλπ).
(β) Τα έσοδα από πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα έχουν μηδενιστεί, εξαιτίας της αναστολής λειτουργίας επιχειρήσεων που είναι χρήστες έργων πνευματικής δημιουργίας (καφετέριες, εστιατόρια, ξενοδοχεία κ.λπ.).
(γ) Ταυτόχρονα, υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις και τις παραγωγές της θερινής περιόδου, που είναι ζωτικής σημασίας για το χώρο. Η υγειονομική αυτή κρίση, δηλαδή, βρήκε τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις του πολιτισμού στη χειρότερη δυνατή στιγμή του ετήσιου κύκλου εργασίας τους.

Ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας υπήρξε από τους πρώτους που η λειτουργία τους ανεστάλη και θα είναι από τους τελευταίους που θα επαναλειτουργήσουν. Ο πρωθυπουργός στο διάγγελμά του ανακοίνωσε ότι “κρίνεται απίθανο ωστόσο να επιτραπούν μέσα στο καλοκαίρι οι μεγάλες συναθροίσεις, όπως φεστιβάλ, συναυλίες ή αθλητικά γεγονότα με θεατές.” Ακόμα και όπου αρθεί η αναστολή στη λειτουργία των χώρων πολιτισμού, αυτό θα γίνει με τέτοιους περιορισμούς ως προς τη συνάθροιση κοινού που μπορεί να μην είναι βιώσιμη η λειτουργία τους. Πχ οι κινηματογράφοι όταν ανοίξουν θα έχουν απόσταση 1,5 μ. μεταξύ των θεατών και πληρότητα μέχρι 60%.
Ο πολιτισμός έχει δεχτεί ένα μεγάλο πλήγμα αντίστοιχο με αυτό του Τουρισμού.

Έτσι ζούμε ένα κοινωνικό «παράδοξο». Ο πολιτισμός μέσα στην κρίση του κορονοϊού παίζει σημαντικό ρόλο για την κοινωνική συνοχή και την ανόρθωση του ηθικού της κοινωνίας. Αποτελεί καταφύγιο κατά τον εγκλεισμό μας στο σπίτι. Φέρνει κοντά τις ψυχές των ανθρώπων παρά τη φυσική απόσταση. Μας δίνει προοπτική και ελπίδα για την επόμενη μέρα. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, τίθεται έντονα ένα επείγον ζήτημα επιβίωσης για τους ανθρώπους του, καλλιτέχνες, εργαζόμενους, επιχειρήσεις. Και μαζί με αυτούς κινδυνεύει η ίδια η δημιουργία πολιτισμού στη χώρα μας.

Σε ολόκληρη την Ευρώπη οι κυβερνήσεις από την πρώτη στιγμή έσπευσαν και ανακοίνωσαν γενναία οικονομικά και κοινωνικά πακέτα για τη στήριξη του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα. Στη χώρα μας οι ευρύτερες παρεμβάσεις της κυβέρνησης και οι ανακοινώσεις του υπουργείου πολιτισμού είναι ανεπαρκείς να στηρίξουν ουσιαστικά τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις του πολιτισμού για την κρίση του κορονοϊού, παρουσιάζοντας μεταξύ άλλων δύο πολύ προβληματικά σημεία: (α) επισφαλώς εργαζόμενοι χωρίς καμία προστασία (β) ανεπαρκής οικονομική στήριξη που περνά κάτω από τον πήχη.

(α) Επισφαλώς εργαζόμενοι στον πολιτισμό χωρίς καμία προστασία

Η κυβέρνηση διαχειρίζεται το ζήτημα των επισφαλώς εργαζομένων στον πολιτισμό με όρους επικοινωνίας και όχι ουσίας. Μιλάει για κωδικούς αλλά ξεχνάει τους ανθρώπους. Αρκείται να πει ότι έχει συμπεριλάβει στα μέτρα στήριξης τους κωδικούς που αφορούν τον πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα της οικονομίας. Όμως οι προϋποθέσεις που ζητά για ένταξη δεν λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες του χώρου και πάρα πολλοί αποκλείονται. Μένουν χωρίς καμία στήριξη.

Όταν ανακοινώθηκαν τα πρώτα μέτρα τον Μάρτιο, οι συντηρητικές εκτιμήσεις ήταν ότι περισσότεροι από 15 χιλ. επισφαλώς εργαζόμενοι μόνο στον χώρο του θεάματος – ακροάματος, οι οποίοι είχαν βρεθεί εκτός εργασίας χωρίς να λαμβάνουν επίδομα ανεργίας, δεν εντάχθηκαν στις ρυθμίσεις προστασίας της κυβέρνησης.

Σε αυτούς πρέπει να προστεθούν πολλοί ακόμα εργαζόμενοι, αυτοαπασχολούμενοι και ελευθεροεπαγγελματίες σε όλους τους τομείς του πολιτισμού, της δημιουργικής οικονομίας και της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Μιλάμε για ανθρώπους χωρίς οικονομική δυνατότητα να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες της κρίσης. Για συμπολίτες μας που με τον αποκλεισμό τους από τα μέτρα προστασίας ουσιαστικά αφέθηκαν επί ξύλου κρεμάμενοι και με τον γολγοθά της αβεβαιότητας να ορθώνεται μπροστά τους.

Στη συνέχεια, λίγο πριν το Πάσχα, υπήρξαν εξαγγελίες για τη δήθεν ένταξή τους στη διεύρυνση των δικαιούχων για τα 800 ευρώ. Οι εξαγγελίες αυτές αποδείχτηκαν δεν υλοποιήθηκαν. Αποκλείστηκε εκ νέου η συντριπτική πλειοψηφία όσων εξαρχής είχαν εξαιρεθεί από τα μέτρα προστασίας της κυβέρνησης. Σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις, περισσότεροι από 12 χιλ. επισφαλώς εργαζόμενοι μόνο στον χώρο του θεάματος – ακροάματος και πολλοί ακόμα εργαζόμενοι, αυτοαπασχολούμενοι και ελευθεροεπαγγελματίες σε όλους του τομείς του πολιτισμού, της δημιουργικής οικονομίας και της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης εξακολουθούν να βρίσκονται εκτός των μέτρων στήριξης.

Επίσης, δεν συμπεριλήφθηκαν στην στήριξη οι ΑΜΚΕ και οι ΚΟΙΝΣΕΠ, συνεταιριστικές μορφές επιχειρήσεων που είναι διαδεδομένες στον χώρο του πολιτισμού. «Άνθρακες ο θησαυρός».

Πώς θα επιβιώσουν οι άνθρωποι του πολιτισμού που υφίστανται τις συνέπειες της υγειονομικής κρίσης με τη μέγιστη ένταση και διάρκεια, έχοντας την πιο δυσοίωνη προοπτική επιστροφής στην εργασία τους;

(β) Ανεπαρκής οικονομική ενίσχυση που περνά κάτω από τον πήχη

Στις αρχές Απριλίου το υπουργείο πολιτισμού εξήγγειλε ένα πακέτο 15 εκατ. ευρώ για τη στήριξη του σύγχρονου πολιτισμού συνολικά σε μια βάση μεσοπρόθεσμη και όχι άμεση. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα για τον κινηματογράφο θα εκταμιεύσει κάποιες προκαταβολές στα μέσα Ιουλίου και κυρίως στα τέλη Αυγούστου και αυτό αν τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα των διαδικασιών που προβλέπονται.

Στην πραγματικότητα πρόκειται μόνο για 10 εκατ. ευρώ, αφού αυτά αποτελούν το «νέο χρήμα» που δόθηκε από το υπουργείο Οικονομικών, ενώ τα υπόλοιπα 5 εκατ. προέρχονται από τον υπάρχοντα προϋπολογισμό του ΥΠΠΟ, ανακυκλώνοντας ήδη υπάρχοντα προγράμματα.

Ανεξαρτήτως αυτού, είτε θέλουν να τα λένε 10 είτε 15 εκατ., το όλο ποσό ίσα-ίσα φτάνει να αναπληρώσει αυτά που η τωρινή κυβέρνηση περιέκοψε από τον προϋπολογισμό του ΥΠΠΟ το 2020 (335 εκ.), σε σύγκριση με τον προϋπολογισμό του 2019 της προηγούμενης κυβέρνησης (349 εκ.).

Στην πραγματικότητα, λοιπόν, έχουμε όχι αύξηση κονδυλίων αλλά αναπλήρωση περικοπών, που θα μπορούσε ίσως να καλύψει τρέχουσες ανάγκες αλλά σε καμία περίπτωση δεν αρκεί για να αντιμετωπίσει μια κρίση και μάλιστα τέτοιας έντασης και μεγέθους σαν αυτή που βιώνει ο χώρος της δημιουργίας και του πολιτισμού.
Ας δούμε ένα παράδειγμα για να καταλάβουμε την πραγματική διάσταση των οικονομικών μεγεθών. Η προηγούμενη κυβέρνηση στον τομέα της δημιουργικής οικονομίας είχε συστήσει το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ), το οποίο προχώρησε σε σημαντικές χρηματοδοτήσεις για την παραγωγή οπτικοακουστικών έργων (κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, ντοκιμαντέρ, animation), με διασφαλισμένους πόρους 75 εκ. από το ΠΔΕ.

Παράλληλα, είχε ετοιμάσει ένα ταμείο εγγυοδοσίας και ένα ταμείο επιχειρηματικών συμμετοχών που συνολικά κινητοποιούσαν πόρους 100 εκατ. ευρώ για οπτικοακουστικές παραγωγές. Πρόκειται για ένα σχέδιο το οποίο δυστυχώς η τωρινή κυβέρνηση δεν προχώρησε. Αφαίρεσε δηλαδή μόνο από έναν τομέα του πολιτισμού, τις οπτικοακουστικές παραγωγές, 100 εκατ. ευρώ και έρχεται εν μέσω κρίσης να ανακοινώσει ότι δίνει 15 εκατ. ευρώ σε όλους τους τομείς του σύγχρονου πολιτισμού…

Συνοψίζοντας, τη στιγμή που σε ολόκληρη την Ευρώπη οι κυβερνήσεις έσπευσαν και ανακοίνωσαν γενναία οικονομικά και κοινωνικά πακέτα για τη στήριξη του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα, τη στιγμή που διεθνείς φορείς απευθύνουν έκκληση για την ανάγκη να ληφθούν επιπλέον μέτρα για την οικονομική στήριξη των ανθρώπων του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα, τα15 εκ. της κυβέρνησης στην Ελλάδα περνούν κάτω από τον πήχη των πραγματικών οικονομικών αναγκών που προκαλεί η υγειονομική κρίση και η ύφεση που θα ακολουθήσει.
Πέραν αυτού, αναμένουμε να δούμε και με ποιο τρόπο θα εφαρμοστεί αυτή η εξαγγελία στην πράξη. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα για τον κινηματογράφο έχει χαρακτηριστεί ανεπαρκές από τον κλάδο, καθώς «είναι αμυδρό σε σχέση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα και επιπλέον δεν αφορά καμία ενίσχυση στις μεγάλου μήκους ταινίες που αποτελούν και το βασικό κορμό του κινηματογράφου». Επιπλέον, με τις προϋποθέσεις που έχουν μπει στις ταινίες μικρού μήκους, ντοκιμαντέρ και animation «αφήνεται εκτός προγράμματος η πλειοψηφία των σκηνοθετών και σεναριογράφων -και δη μικρομηκάδων- τους οποίους αυτό το ειδικό πρόγραμμα υποτίθεται ότι θα ενισχύσει», με τους ανθρώπους του χώρου να κάνουν λόγο για μία ακόμα κυβερνητική αστοχία, που εκθέτει την υπουργό πολιτισμού.

Τι είναι το ειδικό “πακέτο” που σχεδιάζει η κυβέρνηση

Ειδικό «πακέτο» για την στήριξη του Πολιτισμού και των ανθρώπων του ετοιμάζει ο πρωθυπουργός, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές.

Κατά τις ίδιες πληροφορίες, ο κ. Μητσοτάκης προανήγγειλε ουσιαστικά τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία κατά την τριτολογία του στη Βουλή την περασμένη Πέμπτη, μιλώντας για «συγκεκριμένα μέτρα και συγκεκριμένες προτάσεις», ώστε να απαλυνθούν οι αρνητικές επιπτώσεις στον κλάδο του Πολιτισμού από το γεγονός ότι φέτος το καλοκαίρι «εκ των πραγμάτων ο συγχρωτισμός σε ανοικτούς χώρους δεν θα μπορεί να γίνει με τις ίδιες διαδικασίες και με τους ίδιους κανόνες που γινόταν πάντα μέχρι σήμερα».

Ο πρωθυπουργός πρόσθεσε, πάντως, ότι θα εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες ώστε να μην παραλύσει ο κλάδος του πολιτισμού το καλοκαίρι. Και εξέφρασε την ελπίδα ότι η Επιστημονική Επιτροπή θα εξετάσει με ποιόν τρόπο και όχι «αν» μπορούν να γίνουν το καλοκαίρι πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Ο Martin Wolf έγραψε στους Financial Times ότι o τρόπος που θα ανταποκριθούμε στην κρίση αποτελεί μέτρο των ηθικών μας προτύπων.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, έχει ήδη επεξεργαστεί προτάσεις στήριξης του κλάδου, ενώ σχετικά ερωτήματα έχουν τεθεί και στην Επιτροπή Επιστημόνων, η οποία αναμένεται να αποφανθεί σχετικά την ερχόμενη Τρίτη.

Ο κ. Μητσοτάκης βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή με την υπ.Πολιτισμού, ενώ μετά τις αποφάσεις της Επιτροπής, την ερχόμενη εβδομάδα, αναμένεται να συγκαλέσει διυπουργική σύσκεψη για τον Πολιτισμό στο Μέγαρο Μαξίμου με τη συμμετοχή της υπουργού Πολιτισμού, αλλά και των υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Εργασίας, προκειμένου να καταλήξει στο πακέτο στήριξης του κλάδου του Πολιτισμού, αναφέρουν οι κυβερνητικές πληροφορίες.

Σχετικά με αυτές τις κυβερνητικές διαρροές, ο πρώην υφυπουργός πολιτισμού Κώστας Στρατής έκανε στο LiBRE την ακόλουθη αποκλειστική δήλωση: “Ο πρωθυπουργός στο διάγγελμά του προανήγγειλε ότι το καλοκαίρι δεν θα πραγματοποιηθούν πολιτιστικές εκδηλώσεις, που σημαίνει ολική οικονομική καταστροφή για τον πολιτισμό και τους ανθρώπου του. Χωρίς να πει ούτε μία λέξη για μέτρα στήριξης. Χωρίς να κάνει αναφορά σε κανένα σχέδιο για την επόμενη πολύ δύσκολη μέρα.

Πρωταγωνίστρια σε αυτή την προκλητική αδιαφορία είναι η ίδια η υπουργός πολιτισμού, που νίπτει τας χείρας της πολύ σχολαστικά και πετά το μπαλάκι σε άλλα υπουργεία, δηλώνοντας αναρμόδια. Μας είναι αδιανόητο ότι θα είχαν αυτή τη στάση η Μελίνα Μερκούρη ή ο Θάνος Μικρούτσικος.

Μετά τη θύελλα αντιδράσεων που προκάλεσαν οι ατυχείς δηλώσεις του και η στάση της υπουργού του, αλλά και ύστερα από την ανάδειξη του ζητήματος από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή, ο κ. Μητσοτάκης αναγκάστηκε να ανακρούσει πρύμναν και ψάχνει απεγνωσμένα να δει τι θα κάνει, κυνηγώντας τις εξελίξεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καταθέσει σχέδιο πέντε αξόνων για την ουσιαστική στήριξη του πολιτισμού και των ανθρώπων του, όπως γίνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Καλούμε την κυβέρνηση να το υιοθετήσει.”

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ

• Ο ΣΥΡΙΖΑ επεξεργάστηκε και κατέθεσε μια ευρεία δέσμη προτάσεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κορονοϊού στον πολιτισμό και τη δημιουργική οικονομία, εντοπίζοντας παράλληλα τις δυνατές πηγές χρηματοδότησης, πριν τις εξαγγελίες των 15 εκ. της κυβέρνησης.

• Τα βασικά σημεία των προτάσεων εντάχθηκαν στο σχέδιο Μένουμε Όρθιοι.

• Οι πέντε άξονες πάνω στους οποίους θα πρέπει να κινηθεί η ουσιαστική στήριξη του πολιτισμού και των ανθρώπων του για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κορονοϊού παρουσιάστηκαν στην τηλεδιάσκεψη που πραγματοποίησε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ με εκπροσώπους φορέων του πολιτισμού την Κυριακή των Βαΐων (βλ. διαφάνειες παρακάτω). 

• Έκτοτε, υπάρχει συνεχής επικοινωνία με τον χώρο για καταγραφή προβλημάτων, αλλά και για την επικαιροποίηση και τον εμπλουτισμό των προτάσεων.

Σημ. για τα πνευματικά δικαιώματα: η εκτίμηση είναι ότι τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα, που σημειώνεται ότι έλαβαν κρατική ενίσχυση για μετάδοση επικοινωνιακών μηνυμάτων για τον κορονοϊό, καθώς και τα συνδρομητικά κανάλια οφείλουν για χρήσεις σχετικές με μουσική π. 8 εκ.

Φωνές στη σιωπή της καραντίνας

Με την παραπάνω ανάρτηση στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook, o Σωκράτης Μάλαμας γνωστοποίησε ότι σταματά τα live μέσα από τα social media, αφού τελειώνει σταδιακά και η περίοδος του εγκλεισμού. «Η επικοινωνία μας έφτασε στο τέλος της» αναφέρει σε ανάρτησή του και προσθέτει ότι η κατάσταση μοιάζει «με πείραμα κοινωνικού ελέγχου, πλανητικών διαστάσεων, δομημένο πάνω στον φόβο για υπαρκτούς και ανύπαρκτους λόγους».

Συγκεκριμένα ο Σωκράτης Μάλαμας έγραψε:

«Αγαπητοί φίλοι καλημέρα
Η επικοινωνία μας έφτασε στο τέλος της
Ευχαριστούμε για την πολύτιμη παρέα σ’ αυτό το ταξίδι του εγκλεισμού.
Η κατάσταση μοιάζει με πείραμα κοινωνικού ελέγχου, πλανητικών διαστάσεων, δομημένο πάνω στον φόβο για υπαρκτούς ανύπαρκτους λόγους. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί μπορεί να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον, με προφάσεις παράξενες. (Δεν ακυρώνονται εύκολα αποφάσεις που έχουν παρθεί σε περιόδους ανάγκης).
Καλή συνέχεια με καρδιά και Νου.
Μας λείπετε ήδη.
Σωκράτης Μάλαμας».

Ο Μάλαμας σχολίασε και το γεγονός ότι ο χώρος του πολιτισμού και οι καλλιτέχνες πλήττονται ιδιαίτερα από την απαγόρευση διεξαγωγής φεστιβάλ και πολιτιστικών εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Συγκεκριμένα δημοσίευσε στο Facebook ένα χειρόγραφο μήνυμα και τραγούδησε ένα κομμάτι με νόημα, όπως κάνει κάθε μέρα κατά την περίοδο του lockdown.

«Το σημερινό τραγούδι είναι αφιερωμένο σε όλους τους φίλους – συνεργάτες – γνωστούς και αγνώστους από όλο το φάσμα των τεχνών και από όλους τους κλάδους των εργασιών. Η αδιαφορία και ο προγραμματισμός της παρούσας κυβέρνησης για όλους αυτούς είναι πνιγμός και εξαφάνιση, μάλλον με πολύ στοχευμένη πρόθεση».

Φοίβος Δεληβοριάς: Η κυβέρνηση μας οδηγεί σε αφανισμό

Η ανάρτηση που έκανε στα social media ο γνωστός τραγουδοποιός λίγες ώρες μετά το διάγγελμα του πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη
Την επιστροφή σε μια νέα κανονικότητα και όχι σε αυτή που είχαμε συνηθίσει μέχρι την έλευση του κορονοϊού στη χώρα μας, τόνισε στο διάγγελμά του προς τους πολίτες ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης. Μάλιστα, έκανε γνωστό το σχέδιο της κυβέρνησης για την άρση των περιορισμών των μέτρων, τα οποία αρχίζουν να τίθενται σε ισχύ από τις 4 Μαΐου. Ωστόσο, ο κ. Μητσοτάκης ξεκαθάρισε με τον πιο επίσημο τρόπο ότι «κρίνεται απίθανο να επιτραπούν μέσα στο καλοκαίρι οι μεγάλες συναθροίσεις, όπως φεστιβάλ, συναυλίες ή αθλητικά γεγονότα με θεατές».

Μέσα από την προσωπική του σελίδα στο Facebook, ο Φοίβος Δεληβοριάς περιέγραψε τα συναισθήματα και τις σκέψεις του για τη στάση που έχει διατηρήσει η κυβέρνηση στον χώρο του πολιτισμού αυτήν τη δύσκολη περίοδο με την καραντίνα και τον κορονοϊό.

«Δύο μέρες τώρα-και για αρκετούς μήνες από τώρα- εγώ και όλοι οι συνάδελφοί μου (μουσικοί,τεχνικοί,τραγουδιστές, διοργανωτές συναυλιών) ένας ολόκληρος υδροβιότοπος παραγωγικών και δημιουργικών ανθρώπων, είμαστε άνεργοι. Αυτό το μοιραζόμαστε φυσικά και με άλλους επαγγελματικούς κλάδους που πλήττονται από την πανδημία, έστω κι αν με μια ρεαλιστική ανάγνωση της πραγματικότητας, εμείς αποκλείεται να ξαναγυρίσουμε στη δουλειά μας μέχρι να βγει το εμβόλιο, κάτι που θα πάρει αρκετούς μήνες.

Το σοκαριστικό όμως είναι ότι αυτή η ξαφνική καταστροφή δεν συνοδεύεται από κανένα -αλλά κανένα!- μέτρο στήριξής μας από την κυβέρνηση. Προτείναμε άπειρα τέτοια μέτρα στο ΥΠΠΟ εγκαίρως τόσο για μας όσο και για τους Οργανισμούς μας. Η μπάλα πετιέται στη νομική εξέδρα. Και έτσι -με πρώτους τους πιο αδύναμους κρίκους οδηγούμαστε στην απόλυτη φτώχεια και δυστυχία, χωρίς καμιά υπερβολή.

Η σελίδα αυτή αναστέλλει κάθε δημοσίευσή της μέχρι α) να ανακοινωθεί εξαμηνιαίο ταμείο ανεργίας που να περιλαμβάνει τους ανθρώπους που δουλεύουν στο θέαμα-ακρόαμα (προτάσεις για το πώς θα γίνει έχουν οι αρμόδιοι στα χέρια τους) β) να ενισχυθεί η έναρξη λειτουργίας της ΕΔΕΜ, που θα σώσει τους στιχουργούς και τους συνθέτες που από το 2013 υποφέρουν (οι αρμόδιοι γνωρίζουν πώς) γ) σαφής και σταδιακός χάρτης επιστροφής μας στη δουλειά, όπως συμβαίνει με όλους τους επαγγελματίες.

Είναι σαφές νομίζω πως η διάθεσή μας να προσφέρουμε σε όσους υποφέρουν, φάνηκε τις μέρες του lockdown (η κυβέρνηση το εκμεταλλεύτηκε ήδη αρκετές φορές αυτό). Αυτή τη στιγμή -σε απάντηση- οδηγεί όλους τους ανθρώπους μας και τις οικογένειές τους στον αφανισμό. Από δω λοιπόν, σιωπή. Από κάτω τρόμος και θυμός. Και συζητήσεις για συλλογικές πράξεις, με όλους τους συναδέλφους μου. Ελπίζω όχι πράξεις απελπισίας».

Τάνια Τσανακλίδου: Δεν περίμενα κάτι περισσότερο

Ευθείες βολές εναντίον της κυβέρνησης Μητσοτάκη εξαπέλυσε η Τάνια Τσανακλίδου με αφορμή την αγνόηση από τη μεριά της πολιτείας των αιτημάτων για το ζήτημα της υποστήριξης των καλλιτεχνών, μουσικών και των ανθρώπων του πολιτισμού, που βάλλονται από τις επιπτώσεις του κορονοϊού. Χαρακτηριστικά, σε ανάρτησή της στο Facebook, τονίζει:

«Με τις εκάστοτε εξουσίες ποτέ δεν τα πήγα καλά και πάντοτε κρατούσα αποστάσεις, γι αυτό και δεν θα μπω στη λογική να παρακαλέσω για βοηθήματα και ελεημοσύνες. Ενα σύγχρονο, δημοκρατικό κράτος οφείλει να μεριμνά για όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες του κάθε φορά που κινδυνεύει η ζωή μας και η επιβίωση μας, όταν, μάλιστα, το ίδιο το κράτος αναστέλλει όλες τις επαγγελματικές μας δραστηριότητες.

Δεν περίμενα τίποτε καλύτερο απ΄ την δράκα απατεώνων που μας κυβερνά. Να ξέρουν όμως ότι τους περιμένουμε στην κάλπη κι εκεί θα καταλάβουν μια για πάντα το πως αντιλαμβανόμαστε την ατομική και συλλογική ευθύνη. Οψόμεθα, κύριοι».

Η κραυγή των ανθρώπων του πολιτισμού

Αναστάτωση επικρατεί στον χώρο του πολιτισμού μετά το διάγγελμα του πρωθυπουργού. Ο κ. Μητσοτάκης έκανε γνωστό το σχέδιο της κυβέρνησης για την άρση των περιορισμών των μέτρων, τα οποία αρχίζουν να τίθενται σε ισχύ από τις 4 Μαΐου. Ωστόσο, ξεκαθάρισε με τον πιο επίσημο τρόπο ότι «κρίνεται απίθανο να επιτραπούν μέσα στο καλοκαίρι οι μεγάλες συναθροίσεις, όπως φεστιβάλ, συναυλίες ή αθλητικά γεγονότα με θεατές».

Την ίδια ώρα, τραγουδιστές και ηθοποιοί έχουν ξεκινήσει ένα κύμα αναρτήσεων στα social media, ζητώντας τη μέριμνα της πολιτείας ώστε να πραγματοποιηθούν καλοκαιρινές εκδηλώσεις με τις ανάλογες προδιαγραφές ασφάλειας. «Η ξαφνική αυτή καταστροφή δεν συνοδεύεται από κανένα -αλλά κανένα!- μέτρο στήριξής μας από την κυβέρνηση. Προτείναμε άπειρα τέτοια μέτρα στο ΥΠΠΟ εγκαίρως τόσο για μας όσο και για τους Οργανισμούς μας. Η μπάλα πετιέται στη νομική εξέδρα. Και έτσι -με πρώτους τους πιο αδύναμους κρίκους οδηγούμαστε στην απόλυτη φτώχεια και δυστυχία, χωρίς καμιά υπερβολή»

Ελένη Ράντου: «Είμαστε μ’ έναν τρόπο τρομοκράτες. Σπέρνουμε τρόμο με την μεταδοτικότητα της τέχνης μας. Αρα προσωρινά – εκτός λειτουργίας και σε αναγκαστική επ αόριστον άδεια άνευ αποδοχών. Κι αφού δυο πράγματα αγάπησα το θέατρο και τα ταξίδια… νιώθω ν απαγορεύομαι ως είδος. Απειλώ τη δημόσια υγεία. Προσωρινά- για πόσο άραγε; Κλειστή»

«Η Τέχνη δεν είναι το χόμπι μας. Είναι η εργασία μας. Από αυτή ζούμε εμείς και οι οικογένειες μας» έγραψε ο Μίλτος Πασχαλίδης. Την ίδια άποψη, έχει και ο Νίκος Πορτοκάλογλου, ο οποίος πρόσθεσε: «Καλά τα Μουσεία και ο πολιτισμός των προγόνων, αλλά ας φροντίσει η πολιτεία και τον ζωντανό πολιτισμό μας πριν πάει από ασιτία». Ο Σωκράτης Μάλαμας αφιέρωσε ένα τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη στους ομοτέχνους του. Για τους οποίους η αδιαφορία της κυβέρνησης είναι πνιγμός και εξαφάνιση, όπως αναφέρει σε ιδιόχειρο σημείωμά του που δημοσίευσε στο Facebook.

Η παρέμβαση του Κωστή Μαραβέγια:

Δεν μπορεί να μην υπάρχει λύση.
Δεν μπορεί να αφήνουμε στο έλεος της τύχης αυτούς που αγάπησαν τη μόνη γλώσσα της ψυχής, αυτούς που δόθηκαν, αυτούς που προσφέρουν το ύστατο καταφύγιο στους συμπολίτες τους στην κάθε καραντίνα της ζωής (και όχι μόνον τώρα).
Δεν μπορεί να μην σκεφτούμε όσους αφιέρωσαν τα παιδικά κι εφηβικά τους χρόνια μελετώντας με υπομονή και αφοσίωση ένα μουσικό όργανο, αυτούς που σήμερα αγωνίζονται να επιβιώσουν από μεροκάματο σε μεροκάματο.
Σας παρακαλώ αναρωτηθείτε: Τι θα γίνει με όσους περίμεναν το καλοκαίρι για να εργαστούν; Μουσικούς, τεχνικούς, υπαλλήλους παραγωγής συναυλιών;

Κατανοώ πως η προστασία της δημόσιας υγείας επιτάσσει οι συναθροίσεις να μην επιτρέπονται πια. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι μουσικοί θα πρέπει να εξαθλιωθούν. Προσπαθώ να σκεφτώ κάποια λύση, ως χρέος στον εαυτό μου, στους συνεργάτες μου και στους συναδέλφους μου.
Παρακαλώ θερμά την ελληνική πολιτεία να επιδείξει ευαισθησία και να αρθεί στο ύψος της περίστασης ώστε να προτείνει άμεσα λύσεις. Ας βρούμε μια εναλλακτική οδό για αυτούς κυρίως που έχουν βιοποριστική ανάγκη. Για αυτούς τους χαμληλόφωνους, που δύσκολα φαίνονται και σπάνια ακούγονται. Προστατεύοντας τους μουσικούς σήμερα, προστατεύουμε την μουσική και διατηρούμε την ζωή αξιοβίωτη.
Με εκτίμηση
Κωστής Μαραβέγιας

Το ιδιόχειρο σημείωμα “σιωπής” της Φωτεινής Βελεσιώτου

Η Ελένη Καστάνη σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εκπομπή «Ευτυχείτε» τόνισε πως φοβάται ότι παραστάσεις δεν θα γίνουν ούτε το χειμώνα έτσι όπως έχουν γίνει τα πράγματα. «Σκέφτομαι τους νέους συναδέλφους που υποφέρουν περισσότερο από εμάς τους παλιούς. Εμείς ήμασταν λίγο καλύτερα αμειβόμενοι». Ο κ. Παρτσαλάκης στην εκπομπή «Πρωινό» είπε: «Είναι σκληρό και απάνθρωπο όλο αυτό που συμβαίνει. Η ιστορία του πολιτισμού όταν τη χρειαστούμε τη βάζουμε μπροστά, αλλά όταν πρόκειται να πληρώσουμε για να ζήσουν αυτοί οι άνθρωποι, πολύ απλά τους ξεχνάμε. Είναι λυπηρό αυτό. Και δεν μιλάω προσωπικά διότι, ούτως ή άλλως, εγώ πλέον τρώω λίγο γιατί δεν επιτρέπεται, αλλά χωρίς πλάκα υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν να φάνε. Όπως ξέρετε και στη δουλειά σας και στη δουλειά μου, πληρώνονται κάποιοι άνθρωποι. Δεν πληρώνονται όλοι. Όταν σταματάει κι αυτό έχουν πρόβλημα να επιβιώσουν αυτοί οι άνθρωποι»

Αρχική εικόνα από τις ελεύθερες παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου μέσω διαδικτύου κατά τη διάρκεια της πανδημίας