Ινστιτούτο ΕΝΑ: Πως μπορεί η ελληνική οικονομία να αντιμετωπίζει τις συνέπειες της κρίσης του κοροναϊού

Η κρίση του Covid-19 που βρίσκεται σε εξέλιξη δημιουργεί νέες, πρωτοφανείς, για την παγκόσμια οικονομία προκλήσεις, καταδεικνύοντας τον ευάλωτο χαρακτήρα της σε συστημικού τύπου απειλές. Οι αβεβαιότητες είναι πολλές, τόσο για το χρόνο αντιμετώπισης της πανδημίας σε όρους δημόσιας υγείας όσο και στο εύρος και την ένταση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων που θα προκαλέσει.

Η κρίση φαίνεται να οδηγεί στη δημιουργία ενός νέου πεδίου «εύθραυστης συναίνεσης» γύρω από την αναγκαιότητα ενεργοποίησης ισχυρών δημόσιων παρεμβάσεων. Καθώς οι αγορές εμφανίζονται ευάλωτες και ανέτοιμες να προσφέρουν διεξόδους, το κράτος καλείται να ανακτήσει έναν πολυδιάστατο ρόλο, τόσο σε οικονομικό επίπεδο για την αντιμετώπιση της ύφεσης όσο και σε επίπεδο κοινωνικής πολιτικής για τον περιορισμό της επέκτασης των ζωνών φτωχοποίησης, σε ένα περιβάλλον ήδη οξυμένων κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων.

Το ΕΝΑ μέσω του Δελτίου Οικονομικής Συγκυρίας & Πολιτικής καθώς και έκτακτων εκδόσεων επιδιώκει να συμμετέχει ενεργά στη δημόσια συζήτηση για την κρίση του Covid-19, αναδεικνύοντας κρίσιμα ερωτήματα και αναζητώντας απαντήσεις και προτάσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, στο πρώτο μέρος του Δελτίου, επιχειρείται μια αποτύπωση των απόψεων που έχουν διατυπωθεί στη δημόσια σφαίρα για τις αιτίες και τα χαρακτηριστικά της κρίσης του Covid-19 καθώς και για τις προτάσεις που κατατίθενται για την αντιμετώπισή της. Αναδεικνύονται τρεις βασικές προσεγγίσεις με συμπληρωματικές μεταξύ τους διαστάσεις της κρίσης του Covid-19:

Ι. Η κρίση ως μια εξωτερική διαταραχή με συγκυριακό χαρακτήρα

II. H κρίση ως «επιταχυντής» μιας δομικής κρίσης της παγκοσμιοποίησης

III. Η κρίση ως μια βαθύτερη κρίση οικοσυστημικού χαρακτήρα

Στο δεύτερο μέρος του Δελτίου αποτυπώνεται το οικονομικό περιβάλλον και η κοινωνική δυναμική στην οποία εκδηλώθηκε η κρίση του Covid–19 στην Ελλάδα. Το σημείο αυτό, είναι σημαντικό να καταγραφεί ως «σημείο αναφοράς», προκειμένου να αξιολογηθούν οι μεταβολές που θα υποστούν οι αντίστοιχοι δείκτες, υπό το πρίσμα των εκτιμήσεων για ύφεση μεγάλης κλίμακας. Στη συγκυρία αυτή, οι οικονομικές προοπτικές της χώρας εμφανίζονται συγκριτικά πιο επιβαρυμένες για τρεις λόγους:

Η υγειονομική κρίση εκδηλώνεται σε μια όχι ευνοϊκή συγκυρία για την ελληνική οικονομία, καθώς οι επιδόσεις του Δ΄ τριμήνου 2019, κατέδειξαν σοβαρή επιβράδυνση του ρυθμού μεγέθυνσης σε σχέση με το Γ΄ τρίμηνο, καταγράφοντας ουσιαστικά ύφεση
Το ελληνικό ΑΕΠ είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένο από τουρισμό, εστίαση και ναυτιλία, τομείς που συμβάλλουν περισσότερο από το 50% του προϊόντος και πλήττονται άμεσα από την κρίση, με αβέβαιο το χρόνο και το βαθμό ανάκαμψης
Η κρίση του Covid-19 εγείρει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τις κοινωνικές επιπτώσεις και τη δημιουργία νέων εστιών ανισοτήτων. Οι 30.000 απολύσεις που πραγματοποιήθηκαν μέσα στις πρώτες δεκαπέντε μέρες της εκδήλωσης της υγειονομικής κρίσης, επιβάλλουν δραστικά και άμεσα μέτρα προστασίας και ενίσχυσης της εργασίας, καθώς όσο πιο διστακτικά και άτολμα θα είναι τα μέτρα σήμερα, τόσο περισσότερο παρατεταμένες και βαθιές θα είναι οι συνέπειες και τόσο πιο δύσκολη θα είναι η ανάκαμψη μετά.
Η νέα αυτή κρίση, μαζί με το επιτακτικό της αποτελεσματικής αντιμετώπισής της και του μετριασμού των επιπτώσεων, θέτει στον πυρήνα της πολιτικής τη στρατηγική για την επόμενη μέρα, τη στρατηγική της ανάκαμψης. Η συνέχεια της – προ υγειονομικής κρίσης – οικονομικής και αναπτυξιακής πολιτικής του τελευταίου εξαμήνου, φέρει τον κίνδυνο έντασης των παλαιών και ανάδειξης νέων ανισοτήτων, με δυνητικά υπονομευτικές συνέπειες για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης και την κοινωνική συνοχή. Αντίθετα, μια στρατηγική ουσιαστικής βραχυπρόθεσμης στήριξης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις και μια μακροπρόθεσμη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης, με ενίσχυση του κράτους πρόνοιας και καταπολέμηση των ανισοτήτων, είναι εκείνη που μπορεί όχι μόνο να επουλώσει τις πληγές που θα αφήσει η τρέχουσα κρίση, αλλά να βάλει εκ νέου τη χώρα σε ράγες βιώσιμης ανάκαμψης.