“Darkest Hour”: “Πόλεμοι” και συναίνεση. Μετά;

“War time leader”, κατά τον “βαρύτονο” της σκληρής δεξιάς πτέρυγας Κωνσταντίνο Μπογδάνο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Η παραπομπή στον Ουίνστον Τσώρτσιλ και τις “Πιο σκοτεινές ώρες” (Darkest Hour) υποδόρια αλλά προφανής. Όπως και η προσπάθεια να εκβιαστεί ο προσπορισμός πολιτικού οφέλους από την μεγάλη δοκιμασία της θανατηφόρας επιδημίας.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

“L’ enemie est la. Invisible”, είπε ο Εμανουέλ Μακρόν, στο τελευταίο του διάγγελμα προς τους Γάλλους πολίτες. Περί “πολέμου” ομίλησε. Για την “μεγαλύτερη κρίση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο”, έκανε λόγο στο δικό της -το πρώτο στην 14ετή της θητεία- η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ. Και ο Μπόρις Τζόνσον –ηλιθιωδώς ακραίος και επικίνδυνος– προειδοποιεί τους Βρετανούς πως θα χάσουν αγαπημένα πρόσωπα.

Η καλλιέργεια κλίματος “πολέμου” διατρέχει την ρητορική σχεδόν όλων των ηγετών ανά τον κόσμο.

Και δεν απέχει από την πραγματικότητα, εάν λάβει κανείς υπόψη του τις εικόνες με τα στρατιωτικά κονβόϊ στην Ιταλία να μεταφέρουν πτώματα, την ανεξέλεγκτη εξάπλωση του Covid 19 και την ραγδαία αύξηση κρουσμάτων και νεκρών στις ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και την κατάρρευση των συστημάτων υγείας σε ορισμένες απ΄ αυτές.

Ο “πόλεμος” είναι μια έννοια που χρησιμοποιείται ως “σοκ” προς τους πολίτες που εξακολουθούν να απειθαρχούν στις υγειονομικές εντολές. Χρησιμοποιείται, βεβαίως, και ως υπόβαθρο φόβου για να ληφθούν μέτρα πάσης φύσεως, αρκετά από τα οποία οδηγούν σε αναστολή ελευθεριών, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άρση προσωπικών δεδομένων και παρεμβάσεις υπέρ της αγοράς.

Προσώρας, δεν έχει χρησιμοποιηθεί για την ανατροπή του δυτικού μοντέλου των τελευταίων αρκετών ετών, με το κοινωνικό κράτος να υποχωρεί σε σημείο αφανισμού, και την ανάπτυξη να ταυτίζεται με καταστολή του δημοσίου τομέα. Ο Γάλλος πρόεδρος το επισήμανε καθαρά και υπερτόνισε την ανάγκη επαναπροσανατολισμού, είναι, όμως, εξαιρετικά αβέβαιο πως ο κοροναϊός θα προκαλέσει μια τέτοια αφύπνιση. Είχαν ειπωθεί ξανά, άλλωστε, κάποια απ΄ αυτά στην έναρξη της οικονομικής κρίσης (2008-2010), αλλά σχεδόν τίποτε δεν εφαρμόστηκε.

Στα καθ΄ημάς, εισήλθαμε βιαίως από τον “πόλεμο” του Εβρου στον “πόλεμο” του Covid 19. “War time leader”, λοιπόν, ανακηρρύσσεται ο πρωθυπουργός. Πόλεμο έχουμε, ηγέτη αναζητούμε. Οι δημοσκοπήσεις το επιβεβαιώνουν.

Η ηγεσία, ωστόσο, επιβραβεύεται στο τέλος του πολέμου, όταν επιβεβαιωθεί η νίκη. Όχι πριν, ούτε κατά την διάρκεια.

Αναμφίβολα, υπάρχουν αρκετά θετικά δείγματα γραφής στην πρώτη φάση αντιμετώπισης της τεραστίων διαστάσεων υγειονομικής, ανθρωπιστικής, κοινωνικής και οικονομικής κρίσης του κοροναϊού. Θα ήταν κανείς δειλός, μεμψίμοιρος και άδικος εάν δεν αναγνωρίσει πως κάποια πράγματα έγιναν έγκαιρα και μάλλον σωστά. Και είθε να αποδώσουν ώστε να σωθούν ανθρώπινες ζωές και να αποδειχθούν όσο το δυνατόν μικρότερες οι συνέπειες στην οικονομία.

Όμως, το “war time leadership” απαιτεί και “war time consensus”.

Και θα ήταν επίσης μεμψίμοιρο και άδικο εάν δεν αναγνωρίσει κανείς πως η κυβέρνηση βρίσκει απέναντί της μια αντιπολίτευση σε “κατ’ οικον περιορισμό”, σε αναστολή. Διάθεση για συνδρομή, για συνεννόηση, για προτάσεις και συνεργασία. Όλα αυτά είναι θετικά. Και τα μεν και τα δε.

Και θα ήταν πρόσθετο δείγμα ενός “war time leader” να αναγνωρίσει πως τα “στρατεύματα” που διαθέτει στην μάχη που δίνει αυτές τις ημέρες είναι σε κάποιο βαθμό κληρονομιά του προκατόχου του.

Φέρεται, για παράδειγμα (σύμφωνα με φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης) να είπε στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης κατά την τελευταία “πολεμική” τηλεδιάσκεψη πως «η χώρα δεν έχει άμεσες δανειακές ανάγκες, λόγω της ρύθμισης χρέους, και ότι η Ελλάδα είναι θωρακισμένη με το μαξιλάρι ασφαλείας των 37 δισ. ευρώ».

“Αλεξίσφαιρο” το επιχείρημα του πρωθυπουργού. Πόσο σημαντικό θα ήταν, όμως, εάν είχε το θάρρος να αποδώσει “τα του Καίσαρος τω Καίσαρι”…

Να πει, δηλαδή, ευθέως και δημοσίως, πως αυτή την “θωράκιση” της χώρας την οφείλει στον προκάτοχό του, ο οποίος και την ρύθμιση χρέους επέτυχε, και το “μαξιλάρι” των 37 δισ. του παρέδωσε, ώστε να μπορεί σήμερα να λάβει τα μέτρα που λαμβάνει…

Αρκεί το consensus εν καιρώ “πολέμου” να αναγνωριστεί ως παρακαταθήκη και για την συνέχεια. Και κάθε “war time leader'” που δεν εκμεταλεύεται μόνο το “πολεμικό κλίμα” για πολιτικά οφέλη, αναγνωρίζει έμπρακτα το προσφερόμενο consensus και το επεκτείνει, το κάνει πολιτική πρακτική. Και από την άλλη πλευρά το ίδιο.

Για έναν λόγο επιπλέον. Επειδή ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας βρίσκεται, πλέον, με εξασθενημένο “ανοσοποιητικό” σύστημα.

Αντιδρά στα consensus επειδή έχει “εκπαιδευτεί” σε ένα άλλο είδος “πολέμου”. Πιο αιματηρού, πιο διαβρωτικού, πιο επικίνδυνου. Στον “εμφύλιο”…